پرسش :

نقش تربیتى ازدواج را بیان کنید؟

پاسخ :
چرا در اسلام ازدواج با اینکه از مقوله لذّات و شهوات است، یک امر مقدس و یک عبادت تلقّى شده [است]. یکى از علل آن این است که ازدواج، اولین قدمى است که انسان از خودپرستى و خوددوستى به سوى غیردوستى برمى دارد. تا قبل از ازدواج، فقط یک من وجود داشت و همه چیز براى من بود. اوّلین مرحله اى که این حصار شکسته مى شود؛ یعنى یک موجود دیگرى هم در کنار این من قرار مى گیرد و براى او معنى پیدا مى کند، زحمت مى کشد، خدمت مى کند، نه براى من، بلکه براى او، در ازدواج است. بعد که داراى فرزندان مى شود، دیگر او، اوها مى شود و گاهى آن چنان اوها مى شود که کم کم این من بیچاره فراموش مى شود و همه اش مى شود او و اوها، و این ها قدم هاى اولى است که انسان از حالت منى و خودخواهى خارج مى شود و به سوى غیردوستى مى رود و او هم مورد توجهّش قرار مى گیرد.
تجربه هاى خیلى قطعى نشان داده است که افراد پاک مجرد، براى اینکه بیشتر به اصلاح نفس خودشان برسند، به این عنوان و به این بهانه، ازدواج نکرده اند و یک عمر مجاهده نفس کرده اند. اولاً [بیشترشان] در آخر عمر پشیمان شده اند و به دیگران گفته اند ما این کار را کردیم، شما نکنید و ثانیا با اینکه واقعا ملاّ بودند، در فقه و اصول مجتهد بودند، حکیم و فیلسوف بودند، عارف بودند، تا آخر عمر و مثلاً در هشتاد سالگى باز یک روحیه بچگى و جوانى و یک خامى هایى در این ها وجود داشته است. مثلاً یک حالت سبکى خاصى که گاهى یک جوان دارد، همان حالت در این آدم هشتاد ساله هست و این نشان مى دهد که یک پختگى هست که این پختگى جز در پرتو ازدواج و تشکیل خانواده پیدا نمى شود. در مدرسه پیدا نمى شود، در جهاد نفس پیدا نمى شود، با نماز شب پیدا نمى شود، با ارادت به نیکان هم پیدا نمى شود. این را فقط از همین جا باید به دست آورد. بنابراین، هیچ وقت نمى شود که یک کشیش، یک کاردینال به صورت یک انسان کامل در بیاید، اگر واقعا در کاردینالى خودش صادق باشد.
من نمى دانم آن دو پیغمبرى که قرآن آن ها را حصور مى نامد، نقص عضوى و جنسى داشته اند یا (علت دیگرى در کار بوده است). عده اى صریحا مى گویند: حضرت عیسى در خیلى جنبه ها از خیلى پیغمبران برتر و بالاتر بوده. در عین حال این نقصى است براى او و (براى حضرت یحیى)؛ یعنى عیسى با پیغمبرى که مزایاى او را داشته و این را نداشته، فرق مى کند. آن پیغمبر از او کامل تر بوده است. عامل تشکیل خانواده که خود یک عامل اخلاقى است... و این، یکى از علل تقدّس ازدواج در اسلام است، عاملى است که جانشین نمى پذیرد.
منبع : تعلیم و تربیت در اسلام، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 397 ـ 399.