پرسش :

نمازجمعه در ایجاد زمینه رشد اسلامى چه نقشى دارد؟

پاسخ :
از جمله خصوصیات یک جامعه زنده این است که هر ناراحتى که بر یک عضو وارد آید، تمام پیکر، آگاه و بلکه بى تاب مى شود و هم دردى مى کند. جمله معروف رسول اکرم صلى الله علیه و آله را همه شنیده ایم: «مَثَلُ المُومِنینَ فِى تَوادُدِهِم وَ تَراحُمِهِم کَمَثَلِ الجَسَدِ اِذَا اشتَکى بَعضُ تَداعى لَهُ سائِرُ اَعضاءِ جَسَدِهِ بِالحُمّى وَ السَّهَرِ.» خاصیت موجود زنده این است که اگر دردى عارض عضوى شود، همه پیکر با خبر مى شوند و هم دردى مى کنند. یک جامعه زنده نیز همین طور است؛ یک جامعه زنده از سرگذشت هاى دردناک اعضاى خودش بى خبر نمى ماند. همچنان که بى تفاوت نیز نمى ماند، حداقل آن، با خبر شدن است. در سخنرانى هاى خطابه و منبر، درباره نمازجمعه بحث کردم. آنجا روایت معروف حضرت رضا علیه السلام را نقل و تفسیر کردم. در آنجا امام مى فرماید: «وَ اِنَّما جُعِلَتْ الخُطبَةُ یَومَ الجُمُعَةَ لِأَنَّ الجُمُعُةَ مَشهَدُ عامٌّ فَاَرادَ اَن یَکوُنَ لِلاَمیرِ سَبَبٌ اِلى موعِظَتِهِم وَ تَرغیبِهِم فِى الطّاعَةِ وَ تَرهیبِهِم مِنَ المَعصِیَةِ وَ توقیفِهِم عَلى ما ارادَ مِن مَصلَحَةِ دِینِهِم وَ دُنیاهُم وَ یُخبِرُهُم بِما وَرَدَ عَلَیهِم مِنَ الافاقِ ... ؛ در روز جمعه از آن جهت خطابه [به جاى دو رکعت از چهار رکعت] قرار داده شده که روز جمعه روز اجتماع عمومى است [بر همه واجب است در شعاع یک فرسخ از مرکز اقامه نماز جمعه شرکت کنند] و این وسیله اى است که فرمانده مسلمین به این وسیله مردم را موعظه مى کند، به طاعات ترغیب و از معاصى تحذیر مى نماید. دیگر اینکه مردم را در جریان مصالح دین و دنیاشان قرار مى دهد؛ سوم اینکه گزارش خبرهایى که در جهان رخ داده به آنها مى دهد.
شاهد من همین جمله اخیر است که اسلام، نماز هفتگى جمعه را واجب کرده است براى امورى، از آن جمله براى آگاهى از آنچه در جهان [به خصوص جهان اسلام] مى گذرد، ولى وقتى ما در تاریخ شش یا هفت قرن اخیر خودمان دقت مى کنیم، بى خبرى محض را مى بینیم. یکى از حساس ترین و شریف ترین عضوهاى این پیکر، ظالمانه بریده مى شود و دیگر اعضا آگاه نمى شوند. داستان اندلس اسلامى که یکى از سه مرکز تمدن عظیم اسلامى بود و اروپا نهضت و تمدن خود را مدیون تمدن اسلامى اندلس است، مثال خوبى است براى ما. این عضو عزیز و شریف، به فجیع ترین شکلى قطع مى شود، ولى شرق اسلامى تا صدها سال آگاه نمى شوند که چنین حادثه اى رخ داده است.
منبع: امدادهاى غیبى در زندگى بشر، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 146 ـ 148.