پرسش :

با توجه به اینکه زیارت عاشورا از امام باقر علیه السلام نقل شده ، چگونه حدیث قدسی محسوب می شود؟

پاسخ :
اگر منظور این است که حدیث قدسی از رسول الله - صلی الله علیه و آله و سلم- نقل می شود ، ولی این زیارت از امام باقر علیه السلام نقل شده است ، باید گفت که حدیث قدسی به رسول خدا- صلی الله علیه و آله و سلم- نازل می شود و علم ائمه اطهار علیهم السلام همان علم رسول الله - صلی الله علیه و آله و سلم- است و بازگو کردن احادیث قدسی توسط ائمه اطهار به این معناست که ائمه وارث علم رسول الله - صلی الله علیه و آله و سلم- می باشد.
زیارت عاشورا، زیارتی است که به وسیله آن در روز عاشورا و روزهای دیگر و شب های جمعه امام حسین ـ علیه السلام ـ زیارت می‎شود و بدان جهت به این نام مشهور شده است که امام حسین ـ علیه السلام ـ با یارانش در این روز به شهادت رسیدند؛ لذا در این روز مستحب مؤکد است زیارت آن حضرت اگر چه زیارت آن حضرت به این دعا و با این متن در هر حال مستحب بوده و دارای برکات بی‎شماری است که اکثر علمای بزرگ شیعه و مراجع تقلید از آن بهره‎مند شده و ذکر کرده‎اند لذا توصیه می‎شود که در خواندن این زیارت کوتاهی نشود که قلب را شفا و حوائج به سبب آن برآورده می‎شود.[1]
درباره سند آن باید عرض شود که: این زیارت از طریق صفوان از امام صادق ـ علیه السلام ـ و از اصحاب امام باقر ـ علیه السلام ـ نیز نقل شده[2] که هر دوی آنها از راویان بسیار معتبر شیعه می‎باشند ؛ امام صادق آن را به صفوان آموخته و قبولی آن را چه از دور باشد و چه از نزدیک، ضمانت کرده و فرمود :
ای صفوان ! من این دعا را از پدرم و پدرم از علی بن الحسین ـ علیه السلام ـ و او از امام حسین ـ علیه السلام ـ و امام حسین از برادرش امام حسن ـ علیه السلام ـ و او از امیرالمؤمنین و آن حضرت از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ و رسول خدا از جبرئیل با همین ضمانت و جبرئیل از خداوند متعال نقل کرده است که خداوند متعال قسم خورده به ذات مقدسش که قبول کند از هر کس که به این دعا زیارت کند حسین بن علی ـ علیه السلام ـ را تمام حوائجش را بر آورده و او را از اهل بهشت قرارش بدهد.[3]
در اعتقاد شیعه سه نوع بیان از پیامبر به ما رسیده است:
1. آیات قرآن که وحی و جمله‎بندی و حقایق آن از خداست و پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ مبلغ آن می‎باشد؛
2. حدیث قدسی که انشاء و جمله بندی آن از خداست، ولی پیامبر اجازه ندارد آن را در میان آیات قرآن بگنجاند؛
3. حدیث نبوی که حقایق آن از خدا و الفاظ و جمله بندی آن با بیان پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎باشد.[4]
چنان که قرآن می‎فرماید: «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحى»[5]؛ «پیامبر چیزی از خود نمی‌گوید بلکه هر چه او می‌گوید وحی است».
زیارت عاشورا ، حدیث قدسی و از نوع دوم می باشد و سند آن کاملاً معتبر است و بعضی نقل ها از صفوان حاکی از آن است که متن زیارت عاشورا توسط جبرئیل امین بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده و ایشان به امام علی(علیه السلام) و ایشان به امام حسن (علیه السلام) و ایشان به امام حسین(علیه السلام) و امام سجاد (علیه السلام) وامام باقر(علیه السلام) تعلیم کرده اند و لیکن تا زمان امام باقر(علیه السلام) مخفی بوده و متن زیارت در زمان امام باقر(علیه السلام)علنی شده است. به موجب این نقل، زیارت عاشورا ؛ حدیث قدسی است.
پاورقی ها:
[1] . رک : مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی؛ ورک : سید بن طاوس ؛ اقبال، قم، مرکز نشر تبلیغات اسلامی 1416، ج 3، ص 55؛ و رک : علامه سمنانی، منهاج العارفین، تهران، محمودی، ص 368.
[2] . دریائی، محمد رسول ؛ حماسه سیاسی تاریخی زیارت عاشورا، تهران، انتشارات جعفری ، چاپ اول ، 1371ه.ش ، ص 13.
[3] . شیخ عباس قمی، «پیشین» زیارت عاشورا.
[4] . شیرازی، حسن ؛ حدیث قدسی، قم، خزر، 1363 ه . ش ، ج 2 ، ص 3 .
[5] . نجم / 5.
منبع: اندیشه قم