پرسش :
حواریون ائمه اطهار(ع) چه کسانی بودند؟
پاسخ :
راوی از امام موسی بن جعفر(ع) در مورد حواریون ائمه(ع) چنین نقل می‌کند: امام موسای کاظم(ع) فرمود: روز رستاخیز منادى ندا مىدهد حواریون رسول خدا(ص) کجایند، آنانى که پیمان خود را نشکستند و با همان پیمان از دنیا رفتند؟ سلمان، مقداد و ابوذر برمىخیزند. سپس منادى ندا مىدهد، حواریون على بن ابى‌طالب(ع) وصى محمد بن عبد اللَّه کجایند؟ عمرو بن حمق خزاعى، محمد بن ابى‌بکر، میثم تمار و اویس قرنى از جاى برمىخیزند. دوباره منادى ندا مىدهد، حواریون حسن بن على(ع) پسر فاطمه(س) دختر رسول خدا کجایند؟ سفیان بن لیلاى همدانى و حذیفة بن اسد غفارى برمىخیزند.
همین‌طور ندا مىدهد، حواریون حسین بن على(ع) کجایند؟ همه کسانى که همراه ایشان شهید شده و از یاری ایشان خوددارى نکردند برمىخیزند. آن‌گاه منادى ندا مىدهد، حواریون على بن الحسین(ع) کجایند؟ جبیر بن معظم، یحیى بن ام طویل، ابو خالد کابلى و سعید بن مسیب برمىخیزند. سپس ندا داده مىشود: حواریون محمد بن على و جعفر بن محمد(ع) کجایند؟ عبد اللَّه بن شریک عامرى، زرارة بن اعین، برید بن معاویه عجلى، محمد بن مسلم، ابو بصیر، لیث بن بخترى مرادى، عبد اللَّه بن ابى‌یعفور، عامر بن عبد اللَّه بن جذاعة (جذامة)، حجر بن زایده و حمران بن اعین برمىخیزند. سپس دیگر شیعیان را با ائمه دیگر ندا مىدهند و اینان نخستین پیشگامان، نخستین مقربان و نخستین کسان از تابعین هستند که وارد بهشت مىشوند.[1]
گفتنی است از این روایت استفاده می‌شود که نزدیک‌ترین یاران ائمه(ع) جزو حواریون آنها محسوب می‌شوند؛ از این‌رو نواب خاص امام زمان(عج) در زمان غیبت کبرا را می‌توان از حواریون آن‌حضرت نام برد.
پی نوشت:
[1]. شیخ مفید، الإختصاص، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، محرمى زرندى، محمود، ص 61، الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید، قم، 1413ق.
«قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ (ع) إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ نَادَى مُنَادٍ أَیْنَ حَوَارِیُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) الَّذِینَ لَمْ یَنْقُضُوا الْعَهْدَ وَ مَضَوْا عَلَیْهِ فَیَقُومُ سَلْمَانُ وَ الْمِقْدَادُ وَ أَبُو ذَرٍّ الْغِفَارِیُّ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَصِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَیَقُومُ عَمْرُو بْنُ الْحَمِقِ الْخُزَاعِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَکْرٍ وَ مِیثَمُ بْنُ یَحْیَى التَّمَّارُ مَوْلَى بَنِی أَسَدٍ وَ أُوَیْسٌ الْقَرَنِیُّ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی الْمُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ ابْنِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَیَقُومُ سُفْیَانُ بْنُ أَبِی لَیْلَى الْهَمْدَانِیُّ وَ حُذَیْفَةُ بْنُ أُسَیْدٍ الْغِفَارِیُّ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ فَیَقُومُ کُلُّ مَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَهُ وَ لَمْ یَتَخَلَّفْ عَنْهُ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فَیَقُومُ جُبَیْرُ بْنُ مُطْعِمٍ وَ یَحْیَى ابْنُ أُمِّ الطَّوِیلِ وَ أَبُو خَالِدٍ الْکَابُلِیُّ وَ سَعِیدُ بْنُ الْمُسَیَّبِ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ حَوَارِیُّ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ فَیَقُومُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ شَرِیکٍ الْعَامِرِیُّ وَ زُرَارَةُ بْنُ أَعْیَنَ وَ بُرَیْدُ بْنُ مُعَاوِیَةَ الْعِجْلِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ الثَّقَفِیُّ وَ لَیْثُ بْنُ الْبَخْتَرِیِّ الْمُرَادِیُّ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِی یَعْفُورٍ وَ عَامِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ وَ حُجْرُ بْنُ زَائِدَةَ وَ حُمْرَانُ بْنُ أَعْیَنَ ثُمَّ یُنَادَى سَائِرُ الشِّیعَةِ مَعَ سَائِرِ الْأَئِمَّةِ ص یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَهَؤُلَاءِ أَوَّلُ الشِّیعَةِ الَّذِینَ یَدْخُلُونَ الْفِرْدَوْسَ وَ هَؤُلَاءِ أَوَّلُ السَّابِقِینَ وَ أَوَّلُ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَوَّلُ الْمُتَحَوِّرَةِ مِنَ التَّابِعِین».
راوی از امام موسی بن جعفر(ع) در مورد حواریون ائمه(ع) چنین نقل می‌کند: امام موسای کاظم(ع) فرمود: روز رستاخیز منادى ندا مىدهد حواریون رسول خدا(ص) کجایند، آنانى که پیمان خود را نشکستند و با همان پیمان از دنیا رفتند؟ سلمان، مقداد و ابوذر برمىخیزند. سپس منادى ندا مىدهد، حواریون على بن ابى‌طالب(ع) وصى محمد بن عبد اللَّه کجایند؟ عمرو بن حمق خزاعى، محمد بن ابى‌بکر، میثم تمار و اویس قرنى از جاى برمىخیزند. دوباره منادى ندا مىدهد، حواریون حسن بن على(ع) پسر فاطمه(س) دختر رسول خدا کجایند؟ سفیان بن لیلاى همدانى و حذیفة بن اسد غفارى برمىخیزند.
همین‌طور ندا مىدهد، حواریون حسین بن على(ع) کجایند؟ همه کسانى که همراه ایشان شهید شده و از یاری ایشان خوددارى نکردند برمىخیزند. آن‌گاه منادى ندا مىدهد، حواریون على بن الحسین(ع) کجایند؟ جبیر بن معظم، یحیى بن ام طویل، ابو خالد کابلى و سعید بن مسیب برمىخیزند. سپس ندا داده مىشود: حواریون محمد بن على و جعفر بن محمد(ع) کجایند؟ عبد اللَّه بن شریک عامرى، زرارة بن اعین، برید بن معاویه عجلى، محمد بن مسلم، ابو بصیر، لیث بن بخترى مرادى، عبد اللَّه بن ابى‌یعفور، عامر بن عبد اللَّه بن جذاعة (جذامة)، حجر بن زایده و حمران بن اعین برمىخیزند. سپس دیگر شیعیان را با ائمه دیگر ندا مىدهند و اینان نخستین پیشگامان، نخستین مقربان و نخستین کسان از تابعین هستند که وارد بهشت مىشوند.[1]
گفتنی است از این روایت استفاده می‌شود که نزدیک‌ترین یاران ائمه(ع) جزو حواریون آنها محسوب می‌شوند؛ از این‌رو نواب خاص امام زمان(عج) در زمان غیبت کبرا را می‌توان از حواریون آن‌حضرت نام برد.
پی نوشت:
[1]. شیخ مفید، الإختصاص، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، محرمى زرندى، محمود، ص 61، الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید، قم، 1413ق.
«قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ (ع) إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ نَادَى مُنَادٍ أَیْنَ حَوَارِیُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) الَّذِینَ لَمْ یَنْقُضُوا الْعَهْدَ وَ مَضَوْا عَلَیْهِ فَیَقُومُ سَلْمَانُ وَ الْمِقْدَادُ وَ أَبُو ذَرٍّ الْغِفَارِیُّ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَصِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَیَقُومُ عَمْرُو بْنُ الْحَمِقِ الْخُزَاعِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَکْرٍ وَ مِیثَمُ بْنُ یَحْیَى التَّمَّارُ مَوْلَى بَنِی أَسَدٍ وَ أُوَیْسٌ الْقَرَنِیُّ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی الْمُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ ابْنِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَیَقُومُ سُفْیَانُ بْنُ أَبِی لَیْلَى الْهَمْدَانِیُّ وَ حُذَیْفَةُ بْنُ أُسَیْدٍ الْغِفَارِیُّ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ فَیَقُومُ کُلُّ مَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَهُ وَ لَمْ یَتَخَلَّفْ عَنْهُ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فَیَقُومُ جُبَیْرُ بْنُ مُطْعِمٍ وَ یَحْیَى ابْنُ أُمِّ الطَّوِیلِ وَ أَبُو خَالِدٍ الْکَابُلِیُّ وَ سَعِیدُ بْنُ الْمُسَیَّبِ ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ حَوَارِیُّ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ فَیَقُومُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ شَرِیکٍ الْعَامِرِیُّ وَ زُرَارَةُ بْنُ أَعْیَنَ وَ بُرَیْدُ بْنُ مُعَاوِیَةَ الْعِجْلِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ الثَّقَفِیُّ وَ لَیْثُ بْنُ الْبَخْتَرِیِّ الْمُرَادِیُّ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِی یَعْفُورٍ وَ عَامِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ وَ حُجْرُ بْنُ زَائِدَةَ وَ حُمْرَانُ بْنُ أَعْیَنَ ثُمَّ یُنَادَى سَائِرُ الشِّیعَةِ مَعَ سَائِرِ الْأَئِمَّةِ ص یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَهَؤُلَاءِ أَوَّلُ الشِّیعَةِ الَّذِینَ یَدْخُلُونَ الْفِرْدَوْسَ وَ هَؤُلَاءِ أَوَّلُ السَّابِقِینَ وَ أَوَّلُ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَوَّلُ الْمُتَحَوِّرَةِ مِنَ التَّابِعِین».
