پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام علی (علیه السلام) فرمودند: أللَّسانُ سَبُعُ اِن خُلَّیَ عنهُ عَقَرَ؛ زبان درنده ای است که اگر رهایش بگذارند، گاز می گیرد. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
از توصیه های مهم اهل سیر و سلوک «حفظ زبان» است.
گاهی دیگران را می گزد، گاهی با دروغ و تهمت آبروی دیگری را می ریزد، گاهی با سخنان تفرقه آمیز الفتها را از میان می برد و دشمنی پدید می آورد، گاهی با عتاب و سرزنش دلی را می شکند و گاهی با تحقیر و توهین مایه ی رنجش کسی می شود.
با این همه خوبیها و زیباییهای زبان هم کم نیست.
ولی... به هر حال باید بر زبان کنترل و نظارت داشت. اهل ایمان و خرد پیش از هر سخن می اندیشند و درباره ی مصلحت و مفسده ی سخن خویش تأمل می کنند و از سخنان نیشدار و آزاردهنده پرهیز می کنند.
اگر پیامبر خدا (ص) فرموده است: مسلمان کسی است که مسلمانان از دست و زبان او در آسایش باشند، تأکیدی بر همین «حفظ لسان» است.
حیوان ها را اگر رها بگذارند، گاز می گیرد. زبان رها و بی کنترل هم مثل همان حیوان درنده و گزنده است.
پی نوشت:
(1) نهج البلاغه، حکمت 57
منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).