پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام جواد علیه السلام فرمودند: لاتَطلُبِ الصَّفا مِمَّن کدِرتَ عَلَیهِ، وَ لا الوَفاءَ لِمَن غَدِرتَ بِهِ، ‌وَ لا النُّصحَ مِمَّن صَرَفتَ سُوءَ ظَنِّکَ اِلَیهِ، فاِنَّ قَلبَ غَیرِکَ کَقَلبِکَ لَهُ؛ طلب صفا و زلالی مکن از کسی که علیه او تیره شده ای؛ و نه وفا بجوی از کسی که به او نیرنگ زده ای! و نه خیرخواهی از کسی که به او گمان بد برده ای، چرا که دل دیگری، مثل دل تو نسبت به اوست. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
«چو بد کردی، ‌مشو ایمن ز آفات... »
ما با دیگران رابطه ای متقابل داریم. دوستدار کسی هستیم که دوستمان بدارد. با کسی صفا و برادری داریم که با ما یکرنگ و صادق باشد. به کسی وفا می کنیم که نسبت به ما وفادار بوده باشد.
این روش را دیگران هم با ما دارند.
چگونه می توان از کسی که نسبت به او یکرنگ و صادق نبوده ایم؛ انتظار پاکدلی و صفا داشت؟چگونه می توان وفا از کسی داشت که به او نیرنگ روا داشته ایم؟
تو گِرد کسی گَرد که او گِرد تو گردد
تو یار کسی باش که او یار تو باشد(2)
حالت قلبی افراد نسبت به هم، ‌از یکدیگر تأثیر می پذیرد.
محبت، محبت می آورد و حسد دشمنی می پرورد.
سوء ظن، ‌آدمی را تنها و بی دوست می سازد و صداقت نداشتن، دوستان را از پیرامون انسان پراکنده می کند.
خیرخواه دیگران باشیم، ‌تا خیر ما را بخواهند.
مهرورزی کنیم، تا از مهرشان برخوردار شویم.
پی نوشت:
1. بحارالأنوار، ‌ج75، ‌ص 370
2. دیوان سلمان ساوجی، ‌ص103
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)