پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام جواد علیه السلام فرمودند: اَلثِّقَةُ بِاللهِ ثَمَنٌ لِکُلِّ غالٍ، وَ سُلَّمٌ اِلی کُلِّ عالٍ؛ تکیه داشتن به خدا، ‌بهای هر چیز ارزشمند و نردبانی برای رسیدن به هر بلندی است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
برای رسیدن به هدفهای متعالی، ‌باید به تناسب اهمیت و ارزش آنها، ‌تلاش و فداکاری کرد.
تکیه کردن به خدا و توکل بر او، ‌بهایی است که باید پرداخت، تا به مقصود ارزشمند رسید و به خواسته ی متعالی دست یافت.
توکّل، نردبان صعود به بام بلند موفقیّت است.
فرد مسلمان با اعتقاد به خداوند و قدرت و اراده و سبب سازی و توفیق دهی او، ‌تکیه اش بر خدا بیش از اتکای به خود و نیرو و ثروت و نفوذ خویش است.
توکل و تکیه بر خدا داشتن، به معنای دست روی دست نهادن و سلب مسؤولیت از خویش نیست، بلکه عمل به وظیفه در حدّ توان، ‌به کارگیری فکر و تدبیر و استعداد است، ‌اما نتیجه ی اصلی را به خدا واگذار کردن و به او دل بستن است.
حضرت نوح در سختیهای زندگی به خدا تکیه داشت و ترس به دل راه نمی داد و می گفت:«فَعلیَ اللهِ توکّلتُ»(2)
حضرت ابراهیم را هم که در دل آتش افکندند، ‌اعتمادش به خدا و یاری او بود. خداوند هم آتش را برایش گلستان کرد و جانش را نجات داد.
موحّد چو در پای ریزی زرش
و یا تیغ هندی نهی بر سرش
امید و هراسش نباشد ز کس
همین است معنای توحید و بس
پی نوشت:
1. بحارالأنوار، ‌ج75، ‌ص 364
2. یونس(10) آیه 71.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)