پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام جواد علیه السلام فرمودند: لا هَدمَ لِلدّین مِثلُ البِدَعِ، ‌وَ لا اَفسَدَ لِلرِّجالِ مِنَ الطَّمَعِ؛ هیچ چیز مثل بدعتها ویرانگر دین نیست و هیچ چیز مانند طمع، ‌فاسدکننده ی مردان نیست. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
هم عقاید و باورها آسیب پذیرند، ‌هم مردم.
شناخت عوامل تباه کننده ی اعتقادات دینی و اسباب فاسدکننده ی افراد، ‌از شناختهای لازم و مفید است و باعث می شود تا از تباه شدن یک فرهنگ، عقیده، جامعه و ملّت، جلوگیری گردد.
«بدعت»، دین را خراب می کند و «طمع»انسانها را.
در تاریخ ادیان از جمله اسلام، همیشه کسانی بوده اند که یا از روی جهل یا از روی دشمنی، ‌مطالبی را که جزء دین نبوده و ربطی به آن نداشته، وارد دین کرده اند و چه در اعتقادات و چه در اعمال و مراسم و آیینها «بدعت گذاری» کرده اند.
آنچه جلوِ بدعت را می گیرد، یکی از آگاهی توده های مسلمان است، ‌دیگری روشنگری عالمان دینی.
پس برای مدتی مصون ماندن دین از تحریفها و بدعتها، ‌باید بر «بصیرت دینی»افزود.
فساد مردان هم از طریق طمع است.
آز و طمع، انسان را از کرامت انسانی ساقط می کند و او را اسیر و برده می سازد و حتّی به بی دینی و بی تقوایی می کشد. امام علی علیه السلام فرموده است: طمع اندک، ‌پارسایی بسیار را فاسد می کند (تقلیل الطَّمَعِ یُفسِدُ کَثیرَ الطَّمَعِ). (2)
کسی که همّت بلند داشته باشد و از روحیه ی قناعت برخوردار گردد، ‌در دام دنیا نمی افتد و اسیر تعلقات دنیوی نمی شود.
باید ریشه ی طمع را کند، تا آزاد و سربلند زیست.
پی نوشت:
1.الفصول المهمّه، ‌ص 260
2. غرر الحکم، حدیث 6729.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)