پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام جواد علیه السلام فرمودند: لا تُعالِجُوا الاَمرَ قَبلَ بُلوغِهِ فَتَندَمُوا؛ کار را پیش از فرا رسیدن وقتش انجام ندهید، که پشیمان می شوید. (1) (2)

پاسخ :
شرح حدیث:
هر کاری وقتی دارد و هر سخنی جایی.
عاقلانه ترین روش آن است که با تدبیر و محاسبه و دقت، زمان مناسب هر کاری را بشناسیم و در همان وقت به آن بپردازیم.
مثلاً چیدن میوه از درخت، ‌قبل از رسیدن میوه، ‌آن را تباه می کند.
بذر پاشیدن در زمین در وقت نامناسب، ‌ان را فاسد و بی ثمر می کند.
خواندن نماز قبل از وقت، ‌یا افطار کردن روزه قبل از اذان مغرب، ‌آن را باطل می سازد.
فرستادن بچه به مدرسه پیش از آنکه به سن لازم برسد، ‌او را از آموختن بی بهره می سازد.
قیام و نهضت، قبل از فراهم بودن شرایط لازم، آن را به شکست می رساند.
ازدواج پیش از وقت، ‌زندگی را با مشکلات مواجه می سازد.
ده ها از این موارد می توان برشمرد که همه به «اقدام به موقع» و «برنامه ریزی مناسب» برای هر عمل برمی گردد.
اگر این نکته مراعات نشود، ‌انسان پشیمان می شود.
«زمان شناسی» از عوامل موفقیت هر کس در کارهای خویش است و انجام هر عمل در «وقت مناسب»، ضامن رسیدن به هدف است.
از حضرت علی علیه السلام هم روایت است:
«ایّاک و العَجَلة بالأمورِ قبل اَوانها»(3)
از شتاب در کارها پیش از وقت آنها بپرهیز.
با تدبیر و آینده نگری و محاسبه، ‌جلوِ پشیمانیهای بعدی را بگیریم.
پی نوشت:
1. در بعضی روایات، به جای«لا تعالجوا»، «لا تعجلو» است، یعنی عجله نکنید.
2. کشف الغمه، ‌ج2، ‌ص 350
3. نهج البلاغه، ‌نامه ی 53 به مالک اشتر.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، ‌چاپ اول (1391)