پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام رضا علیه السلام فرمودند: مَن لَقِیَ فَقیراً مُسلِماً، َفسَلَّمَ علیه خلِافَ سَلامهِ عَلی الأغنیاءِ، لَقِیَ اللهَ عز و جلّ یَومَ القیامَهِ وَ هُوَ عَلَیهِ غَضبانُ؛ هر کس مسلمان تهیدستی را دیدار کند و به او سلام دهد، ولی متفاوت با سلامی که به ثروتمندان می دهد، روز قیامت، خداوند را دیدار می کند، در حالی که خدا بر او خشمگین است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
دنیا زدگی شکلهای مختلف دارد.
یک نوع از آن هم تعظیم و تکریم ثروتمندان به خاطر ثروتشان است و این نشانه های مختلفی دارد، یکی هم فرق گذاشتن بین فقیر و ثروتمند در سلام یا جواب سلام است.
انگیزه ی هر عملی، میزان ارزش آن را تعیین می کند.
سلام دادن یک امر مستحب است و ثواب هم دارد. ولی اگر سلام ما به ثروتمندان گرمتر از سلامی باشد که به یک مسلمان تهیدست می دهیم، معلوم می شود یا انتظارهایی داریم، یا آن مسلمان فقیر در نظرمان حقیرتر از اغنیاست، که هر دو صورت ناپسند است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم به فقیر و غنی یکسان سلام می داد، دعوت فقیر و غنی و آزاد و برده را یکسان می پذیرفت و این برای ما یک معیار و الگوست.
سوره «عبس» در قرآن، درباره ی کسی نازل شد که با ورود یک فقیر به مجلس در حضور پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، خود را جمع کرد و نشان داد که از ورود او ناخشنود است. خدا هم این رفتار را نکوهش کرد.
افتخار پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم این بود که با فقرا نشست و برخاست می کرد و با آنان همنشین و هم غذا می شد و بیشتر یاران خالص او از توده های محروم بودند.
در نظر ما «ایمان» شخص باید ارزشمندتر از «اموال» او باشد و به کسی به خاطر مال و ثروتش احترام نگذاریم که در معرض بغض خدای متعال قرار بگیریم.
پی نوشت:
1. عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص 57
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).