پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند: إبنَ آدَمَ! اِنَّکَ مَیّتٌ وَ مَوقوفٌ بَینَ یَدَیِ الله عزَّو جلّ وَ مَسؤولٌ، فَاَعِدَّ جَواباً؛ ای فرزند آدم، تو خواهی مرد و برانگیخته شده و در پیشگاه خدای متعال ایستاده و مورد بازخواست خواهی بود. پس جوابی آماده کن. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
غفلت از مرگ و روز حساب، ریشه ی بسیاری از گناهان است.
آنچه دل را زنده می کند و بشر را در صراط مستقیم دینداری و عبودیت قرار می دهد، توجه به این است که «قطار عمر» روزی در «ایستگاه مرگ» می ایستد و انسانها پیاده می شوند و فرصت دنیا به پایان می رسد و مرحله ی جدیدی آغاز می گردد که به قیامت ختم می شود.
از نامهای قیامت، «یوم الحساب» است.
و نام دیگرش، «یوم البعث».
یکی اشاره به حیات مجدد و برخاستن از قبر و نشور برای قیامت دارد، دیگری اشاره به دادگاه الهی در قیامت و محاکمه ی عادلانه ی افراد و دادن جزا و کیفر به نیکوکاران و بدکاران و رفتن به بهشت یا دوزخ.
از روزهای سخت آینده، نباید غافل بود.
متّهمی که مورد بازخواست قرار می گیرد و منتظر روز «تشکیل دادگاه» است، باید برای آن روز و دفاع از خویش، جوابهای محکم و محکمه پسند داشته باشد، وگرنه محکوم می شود و باید کیفر زندان و جریمه یا اعدام و امثال آن را بپذیرد.
قیامت، دادگاه عدل الهی است. همه ی ما دوباره زنده می شویم و پای میز محاکمه می ایستیم.
از ما سؤال می کنند و باید پاسخگو باشیم.
خوشا آنان که پرونده ی اعمالشان نورانی و خالی از گناه و پر از طاعت است و نگران آن روز سخت نیستند. به قول سعدی:
«آن را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است؟»
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج 75، ص 147
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)