مدیریت خشم در کودکان

خشم یکی از هیچان های معروف انسان است. خشم واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بد رفتاری است. ارائه تعریفی از خشم بسیار دشوار است زیرا افراد از نظر زمان و علت خشم و نحوی واکنش و مدیریت خشم به آن کاملا متفاوت هستند.
خشم، که معمولا به عنوان یک هیجان منفی در نظر گرفته می‌شود، می‌تواند به صورت مناسب و نامناسب ابراز شود. خشم مناسب و قابل توجیه، اگر به صورت مناسب ابراز شود، می‌تواند انطباقی باشد. وقتی که خشم با موقعیت تناسب نداشته باشد، می‌تواند مشکل‌زا باشد. اضطراب و احساس گناه، می‌توانند به همراه خشم تجربه شوند، و ترکیب این دو می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد.  این امر می تواند برای کودک و حتی بزرگسالان مشکلات متعددی ایجاد نماید و روابط بین فردی کودک را مختل نماید. در مقایسه با احساسات شدید دیگر، راهبردهای کمتری برای کنترل خشم موجود است. خشم تنها محدود به کودکان دارای اختلالات نیست. کودکان دارای اضطراب اجتماعی نیز خشم زیادی را تجربه می‌کنند و در مقایسه با همسالان قادر به ابراز مناسب خشم نیستند.

در موقعیت‌های خاص، خشم خفیف می‌تواند مثبت باشد. وقتی که کودکان مدرسه با تکالیف چالش برانگیز روبرو می‌شوند، خشم به جای اینکه منجر به غمگینی شود، به احتمال زیادی منجر به پافشاری در انجام تکالیف می شود، که به تبع آن، احتمال پس کشیدن از انجام تکلیف کمتر می‌شود. با این حال، خشم شدید و مکرر با هم تفاوت دارند. خشم، چالش‌ برانگیزترین هیجان برای کنترل است، و خشم شدید غیر قابل کنترل، یک مشکل جدی است که منجر به برون ریزی و اختلالات رفتاری می‌شود. همین که خشم ظاهر می‌شود، خشم باعث خشم بیشتر می‌شود. «تحریک فعال کننده‌ها» – وقتی که خشم تجربه می‌شود، انرژی اولیه به غلیان می‌افتد، و این باعث می‌شود که کودکان  احساس کنند نمی‌توانند آن را کنترل کنند – به آرامی کاهش می‌یابد. خشم می‌تواند ادراک فرد از دیگران را تحریف کند. در کودکانی که مکرراً با خشم واکنش نشان می‌دهند، خشم می‌تواند برای آن‌ها نوعی پیروزی ایجاد کند. آن‌ها بر این عقیده اند که خشم ابزار مناسبی برای دریافت آنچه از همسالان می‌خواهند می‌باشد. این مسئله به این خاطر است که تحریک شدید می‌تواند انرژی دهنده باشد و باعث می‌شود کودک احساس مثبت و قدرتمند بودن کند.

خشم باعث فعالیت می‌شود و استرس را کم می‌کند، که این امر تغییر را مشکل می‌کند. ترک خشم مشکل است. از این رو، در گام اول، کمک به کودکان برای فهم این نکته که آن‌ها می‌توانند خشمگین شدن یا خشمگین نشدن را انتخاب کنند، کاملا مفید است. آن‌ها با تمرین می‌توانند خشمگین نشدن را انتخاب کنند. همچنین خشم می‌تواند مخرب باشد، می‌تواند فرایند اطلاعات را تحت تاثیر قرار دهد، و برای پردازش اطلاعات پیچیده مضر باشد، کودک به محض خشم، به دنبال سرنخ‌هایی از پاسخ غیر منصفانه‌ی دیگران به خودش می‌گردد و حتی وقتی که این تهدید خفیف باشد.

خشم کنترل نشده در بسیاری از موارد منجر به این امر می گردد که کودک آسیب های جسمانی شدید به دیگران و یا خود وارد نماید نکته حائز اهمیت دیگر این امر است که رفتار پرخاشگرانه به سرعت تبدیل به عادات رفتاری می گردد و حذف این رفتار در ادامه بسیار مشکل می گردد. از جهت دیگر عدم مدیریت هیجان خشم در کودکان سبب می گردد که این رفتار تبدیل به عادت رفتاری گردد و این امر بر سلامت جسمانی کودکان بسیار آسیب رسان  می باشد این رفتار و عادت سبب می گردد کودکان در آینده مستعد بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی گردند.
 

والدین به هیچ وجه نباید رفتار خشونت آمیز فرزندان خود را تقویت نمایند این امر سبب می گردد کودکان از این رفتار هیجانی استفاده نمایند و در بسیاری از مواقع و برای دستیابی به اهداف خود به آن متوسل شوند.
والدین همواره باید مراقب رفتار خود باشند و هیجان خشم خود را کنترل نمایند زیرا بروز نامناسب خشم از سوی والدین سبب ایجاد یادگیری مشاهده ای شده و کودکان از این رفتار الگو برداری می نمایند.
والدین باید برخی از آموزش ها را در زمینه کنترل خشم به فرزندان خود آموزش دهند از جمله این را ه کار ها تنفس عمیق، تر ک محیط است.
والدین باید به فرزندان خود مهارت گفتگو را بیاموزند و این امر را به آنها آموزش دهند که خشم و عصبانیت نه تنها آنها را به خواسته های خود نزدیک نمی کند بلکه آنها را از خواسته هایشان دور می نماید.
والدین باید این امر را در نظر داشته باشند گاهی علت عصبانیت و خشم کودک مولفه دیگری است مثل اضطراب یا استرس در این گونه موارد والدین باید تلاش نمایند که مولفه اضطراب زا را شناسایی نمایند و در صدد رفع آن اقداماتی انجام دهند.
والدین باید این نکته را در نظر داشته باشند که بهترین راه برای از بین بردن خشم کودک در هنگام عصبانیت بی توجهی به آن است والدین باید از تنبیه بدنی و کلامی استفاده دوری کنند.

منبع:
میتو، مک کی(1392)پیام ها(مهارت های ارتباطی) (ترجمه محمد علی رحیمی) انتشارات  ارجمند
نی، رابرت(1393)غلبه بر  خشم (ترجمه مرجان فرجی)، انتشارات رشد