انواع دروغ گویی در میان نوجوانان و جوانان

از نظر روانشناسان دروغ دسته بندی ها و انواع مختلفی دارد.
 

چکیده: اگر به ما بگویند که انواع دروغ را نام ببر شاید فقط بتوانیم دروغ مصلحت آمیز را نام ببریم. با مطالعه این نوشتار خواهید فهمید که دروغ اقسام مختلفی دارد که شما تا به حال، نام آن ها را هم نشنیده اید و شاید کمی هم متعجب شوید. پس حتما نوشتار زیر را مطالعه کنید.

تعداد کلمات 745 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

 

دیدگاه‌های مختلفی دروغ را مدنظر قرار داده و برای آن دسته بندی‌های مختلفی ارایه نموده اند. یکی از این دسته بندی‌ها، دروغ به مصلحت آمیز یا اخلاقی و دروغ غیراخلاقی و یا بیمارگونه تقسیم شده است.
دروغ مصلحت آمیز (اخلاقی) دروغی است که عده‌ای به جهت جلوگیری از وقوع حادثه‌ای یا از روی خیرخواهی و برای رفع سوء تفاهم، به منظور حفظ خود یا دیگران مرتکب آن می‌‌شوند مانند: دروغ گفتن به دشمن، دروغ پدرانه در گفتن مطالب محرمانه و یا دروغ به بیمار مشرف به مرگ. در غیر این صورت سایر دروغ‌ها را می‌‌توان در دسته‌ی دروغ‌های غیراخلاقی قلمداد کرد.

دسته بندی‌های دیگری درباره ی دروغ وجود دارد، در این باره «سروری، ۱۳۷۱، از قول سلیک» می‌گوید دروغ به چهار دسته تقسیم می‌شود:
1. دروغ‌های هدف دار. این نوع دروغ که اغلب ناشی از خودخواهی فرد است به منظور هدف مشخصی صورت می‌گیرد.
۲. دروغ‌های غریزی. این نوع دروغ از روی غریزه‌ی انسان صورت می‌‌گیرد که ممکن است به جهت محافظه کاری یا احساس شرم و حیا گفته شود و قصد و هدف خاص دیگری در نظر نباشد.
۳. دروغ‌های خیالی. چون تخیلات در دوره‌ی کودکی و نوجوانی شدت خاصی دارد لذا در این دوره ممکن است از روی تخیلات مطالبی عنوان گردد که با واقعیت مطابقت نداشته باشد.
۴. دروغ‌های قراردادی. بسته به موقعیت و وجهه افراد در جامعه و داشتن رفتار متناسب با عرف جامعه، ممکن است افراد اقدام به دروغگویی نمایند.
در دسته بندی دیگری که خانم نوابی نژاد انجام داده، دروغ‌ها را به انواع مختلفی تقسیم کرده است، که هر یک از آن‌ها به صورت زیر مجموعه‌ای از سه شکل اصلی هوشیارانه، احمقانه و باورنکردنی جای می‌‌گیرند.

انواع این نوع دروغ‌ها عبارتند از:
 1. دروغ تخیلی. دروغ‌هایی هستند که افراد سعی دارند حوادث و تخیلات و دیگر مسایل تخیلی خود را به دیگران بقبولانند.
۲. دروغ مبهم. بزرگ جلوه دادن موضوعی در گزارش دقیق از جزئیات یا مغالطه کردن یک مسئله را گویند.
 ۳. دروغ پوچ. بر اثر احساس حقارت یا کمبود محبت و حسادت ممکن است فردی جهت جلب توجه دیگران اقدام به گفتن دروغ نماید.
۴. دروغ انتقام جویانه. ممکن است بعضی‌ها موقعی که از شخصی نفرت دارند جهت انتقام گرفتن از وی به دروغ گفتن متوسل شوند.
۵. دروغ بازی. این نوع دروغ به هنگام بازی و شوخی توسط گروه همسالان به گونه‌ای صورت می‌گیرد که ممکن است مطلب با واقعیت مطابقت نداشته باشد.
۶. دروغ خودخواهانه. جهت بزرگنمایی و تواناتر جلوه دادن خود شخص ممکن است اقدام به دروغگویی کند که هدف گول زدن دیگران است.
۷. دروغ محدود. به جهت ترس از مقررات خشک و ترس شدید از برخورد انضباطی و در نتیجه مورد تنبیه بدنی قرار نگرفتن صورت می‌گیرد.
 ۸. دروغ عرفی یا وفادارانه. به منظور حفظ مراقبت از یک دوست گفته می‌شود.
 9. دروغ عادتی. که به دلیل نتیجه گیری از الگویی که در دسترس فرد بوده، فرد آن را آموخته است و کمتر به منظور فریب دیگران به کار برده می‌‌شود.
 

 در اکثر مواقع مشاهده شده است که اطرافیان نوجوان و جوان در مقابل دروغگویی و راستگویی آن‌ها واکنش مناسبی از خود نشان نمی‌دهند و حتی ممکن است خودشان نیز دروغی بگویند. این موضوع نوعی بدآموزی به دنبال دارد، زیرا ممکن است فکر شود دروغگویی هم مثل راستگویی شایسته و لازم است. بنابراین، ارزش راستگویی و زیان دروغگویی برای این گونه افراد مشخص نیست. لذا فرد برای رسیدن به خواسته هایش اقدام به دروغگویی می‌کند. در این میان وظایف والدین و مربیان این است که در مقابل راستگویی فرد وی را بلافاصله تشویق کنند و با ایجاد انگیزه‌ی راستگویی وی را از ارتکاب به دروغ منع کنند تا خود به طور منطقی از این کار دوری جوید و این رفتار ناپسند در وی خاموش شود. در این رابطه شیخ اجل سعدی شیرازی می‌‌فرماید:
یکی را که عادت بود راستی                                    خطایی رود در گذارند از او
اگر نامور شد به قول دروغ                                      دگر راست باور ندارند از او
 
منبع: مشکلات نوجوانی و جوانی
نویسنده: ابوالقاسم اکبری