آنچه از اختلال ترس از حیوانات باید بدانید

ژنتیک و عوامل ارثی نیز در ابتلای فرد به فوبیای حیوانات نقش بارز و برجسته ای را ایفا می نماید.
 

ترس از حیوانات، غالباً به صورت یک ترس شدید، غیر متعارف و غیر معقول بروز پیدا می کند. در این حالت، فرد به محض تصور کردن، دیدن تصاویر یا روبرو شدن با حیوان، دچار ترس و هراس شدیدی می شود. به طور کلی، فوبیا دربرگیرنده یک ترس شدید و نامعقول از یک موقعیت یا موضوع خاص می باشد. بر همین اساس، علی رغم آگاهی فرد از غیر معقول بودن این ترس، قابلیت کنترل و مدیریت آن را در خود نمی بیند. بنابراین، با قرار گرفتن فرد در موقعیتی که با منشأ ترس او مرتبط است، سرتاسر وجودش را وحشت زدگی، ترس شدید و اضطراب احاطه می نماید.

ترس از حیوانات نیز این قاعده مستثنا نبوده و به سبب ناخوشایند و آزار دهنده بودن این نوع فوبیا، فرد همواره از قرار گرفتن در موقعیت هراس آور دوری و اجتناب می کند. به طور معمول، ترس یک نوع واکنش طبیعی و حفاظتی بشر در مواقع روبرو شدن با خطرات به شمار می رود. بر این اساس، در مواقع روبرو شدن با خطر، ترشح آدرنالین به وسیله سیستم عصبی سمپاتیک، سبب فعال شدن واکنش فرار یا مبارزه می شود. بالا رفتن آدرنالین، ضمن آماده ساختن فرد برای فرار یا مبارزه با تهدید، سبب نشان دادن عکس العمل و واکنش مناسب تر شخص به ویژه در موقعیت اضطراری می گردد. بنابراین در وضعیت های خطرناک، ترس به عنوان یک عامل طبیعی تلقی می شود.

اما در ترس از حیوانات، ترس و هراس فرد علاوه بر بیمارگونه بودن، غالباً به صورت غیر متعارف، غیر منطقی و توهمی بروز پیدا می کند. در صورت تداوم این ترس، عملکرد شغلی، فردی و اجتماعی شخص به شدت تحت شعاع قرار می گیرد.
 

ترس از حیوانات، یک ترس غیر منطقی، شدید و افراطی به شمار می رود. در این نوع فوبیا فرد با تجسم نمودن یا دیدن تصاویر حیوان دچار هراس و ترس شدید شده و تا جایی ادامه می یابد که بستر مناسب برای شکل گیری اضطراب شدید را به وجود می آورد.

ترس از حیوانات محدود و محصور به یک نوع حیوان خاص نیست بلکه این نوع فوبیا حیواناتی مانند عنکبوت، سوسک، سگ، ماهی، مار، موش، حشره، گربه، پرنده و زنبور را در بر می گیرد. ناگفته نماند که فوبیای حیوانات در اغلب جوامع، در زمره مصداق های متداول و رایج فوبیا قرار می گیرد. همچنین اضطرابی که در اثر ترس از حیوانات در وجود فرد موج می زند، میزان و سطح معینی ندارد. بر همین اساس، برخی حتی با تجسم نمودن ذهنی یک نوع حیوان دچار ترس و هراس و به تبع آن اضطراب می شوند.

شایان ذکر است که فوبیای حیوانات با علائم و نشانه های برجسته ای همراه می باشد. مضطرب شدن و آشفتگی، سرگیجه، تنگی نفس و بالا رفتن ضربان قلب، از علائم بارز فوبیای حیوانات قلمداد می گردد. همچنین این اختلال، در مواقعی خاص سبب بروز حملات پانیک نیز می شود. چنانچه این نوع ترس افراطی و غیر متعارف افزون بر شش ماه ادامه یابد، مؤید شکل گرفتن اختلال ترس از حیوانات در وجود فرد می باشد. 
 

ریشه های اختلال ترس از حیوانات را همانند سایر اختلالات، باید در دوران کودکی و طفولیت جستجو کرد. بر همین اساس، تجربه های تلخ و دردناک دوران کودکی در بروز این نوع فوبیا، از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. چنانچه فرد در سنین کودکی دچار ترس و هراس از حیوانی شده باشد، این نوع ترس در بزرگسالی نیز ادامه یافته و فرد را با مشکلاتی همراه می سازد. ژنتیک و عوامل ارثی نیز در ابتلای فرد به فوبیای حیوانات نقش بارز و برجسته ای را ایفا می نماید.

بدون تردید، افرادی که اطرافیان یا بستگان درجه یک آنها، با اختلالات اضطرابی دست و پنجه نرم می کنند، امکان مبتلا شدن آنها به اختلالاتی مانند اختلال ترس از حیوانات در مقایسه با دیگران بیش از پیش وجود دارد. یادگیری مشاهده ای نیز از دیگر عوامل بروز فوبیای حیوانات به حساب می آید. تجربه ترس به شکل مستقیم و بی واسطه در وجود بستگان و اطرافیان، در این زمینه بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد. بنابراین، چنانچه شخص به ویژه در دوران کودکی از نزدیک با ترس پدر و مادر و نزدیکان خود برخورد داشته باشد، احتمال ابتلا به اختلال ترس از حیوانات در مقایسه با سایرین در وجود او بسیار بالا می باشد.
 

برای غلبه کردن بر اختلال ترس از حیوانات، راهکارهای درمانی مثمر ثمر و اثر بخشی وجود دارد. در ابتدای امر و به منظور غلبه بر این نوع فوبیا، لازم است که فرد آگاهی های کافی از ریشه ها و عوامل ایجاد کننده فوبیای حیوانات را کسب نماید. بنابراین، یکی از اقدامات کاربردی در این زمینه، استفاده از روش شناخت درمانی می باشد. در این روش درصدد تغییر و اصلاح باورها و طرز تفکر فرد در رابطه با حیوانات بر می آیند.

از دیگر روش های کاربردی در درمان ترس از حیوانات، حساسیت زدایی منظم محسوب می شود. در این شیوه درمانی ضمن الویت بندی عامل های استرس آور بر حسب میزان پایین ترین تا بالاترین، روش های آرامش داشتن و تکنیک های ریلکسیشن در اختیار فرد قرار می گیرد. همچنین مواجهه درمانی نیز از دیگر روش های مورد استفاده در درمان ترس از حیوانات به شمار می رود.

منبع: مرکز مشاوره رهیاب - مهرداد ابراهیمی