شاهین نجفی
شاهین نجفی (زاده ۱۹ شهریور ۱۳۵۹ در بندر انزلی) خوانندهٔ ایرانی مقیم آلمان است. وی فعالیت در موسیقی را از سال ۱۳۷۹ در سبک‌های پاپ رپ و راک آغاز نمود.
شاهین نجفی تا قبل از مهاجرت به آلمان در سال ۲۰۰۵ میلادی، در ایران، یک موسیقی‌دان زیرزمینی و فعال سیاسی بود. وی پس از مهاجرت به آلمان، تاکنون به فعالیت خود در موسیقی رپ و راک و موضوعات سیاسی و اجتماعی و مدنی ادامه می‌دهد. او تلاش می‌کند که عناصر شاعرانه و ادبی و اصطلاح‌های فلسفی و سیاسی در ترانه‌هایش حضور داشته باشند. مضمون بیشتر ترانه‌های نجفی استبداد سیاسی، حاکمیت دینی، فقر، تبعیض جنسی، سانسور، کودکان کار، اعدام، اعتیاد و هوموفوبیا است.
شاهین نجفی پس از خواندن ترانه نقی و در پی واکنش‌ها به آن و صدور برخی احکام ارتداد از سوی برخی مراجع تقلید شیعه، با تغییر قیافه و بطور مخفی به زندگی شخصی و هنری‌اش در آلمان ادامه می‌دهد.
آغاز فعالیت
شاهین نجفی زاده سال ۱۳۵۹ در بندر انزلی است و در گیلان زندگی می‌کرده‌است. وی زمانی که شش سال داشته پدرش را از دست می‌دهد و بعدها نیز با اعتیاد برادرش روبه رو می‌شود.
او در نوجوانی قاری قرآن بود بعد به سرودن شعر و ترانه روی آورد و از هیجده سالگی نواختن ساز گیتار را در سبک‌های کلاسیک و فلامنکو نزد استادان این ساز همانند سهراب فلک انگیز، فرزاد دانشمند و حامد حمیدی آموخت. وی آوازهای هارمونی و سلفژ را نزد استاد سنگاچینی و استاد فریدون پوررضا آموخت و سپس آواز خواندن را در سبک‌های راک و اسپانیولی در ایران به صورت زیرزمینی آغاز کرد و با چند گروه مختلف همکاری کرده‌است.
او دانشجوی رشته جامعه‌شناسی بوده‌است و نظر خود را در محیط دانشگاه به‌طور صریح بیان می‌کرده‌است و از این جهت وی را به علت هنجارشکنی از دانشگاه اخراج کردند.
نجفی در مصاحبه‌ای با رادیو فردا اعلام کرد که یک خداناباور است و به مفاهیمی مثل شیطان و خدا به صورت ایدئولوژیک اعتقادی ندارد.
مهاجرت به آلمان
شاهین نجفی پیش از مهاجرت به آلمان مدتی سرپرست یک گروه موسیقی زیرزمینی در ایران بوده اما پس از دومین اجرا، ممنوع‌الصدا شد. وی در آلمان سرپرستی گروهی به نام «اینان» را نیز بر عهده داشت. وی سپس به گروه تپش ۲۰۱۲ پیوست. با پیوستن او به این گروه و اجرای شعرهای سیاسی-اجتماعی‌اش، گروه تپش ۲۰۱۲ بیش از پیش مورد استقبال مخاطبان و رسانه‌های فارسی‌زبان قرار گرفته‌است.
فعالیت در آلمان
شاهین نجفی در تاریخ ۱ مه ۲۰۰۸، یعنی روز جهانی کارگر، اولین آلبوم خودش به نام ما مرد نیستیم را با همکاری گروه تپش ۲۰۱۲ منتشر ساخت. این آلبوم به‌طور رسمی آغاز حرفه وی در موسیقی رپ فارسی بود.
این آلبوم شامل ۱۰ ترانه است که مشهورترین ترانه آن ما مرد نیستیم می‌باشد. آهنگسازی و تهیه کنندگی این اثر توسط گروه تپش ۲۰۱۲ انجام شده و کلیه شعرها و اجراهای آن را شاهین نجفی بر عهده داشته‌است.
جدایی از تپش ۲۰۱۲
شاهین نجفی از ابتدای سال ۲۰۰۹ به همکاری خود با گروه تپش ۲۰۱۲ پایان داد. دلایل مختلفی در رابطه با جدایی وی از این گروه مطرح شده‌است. دلیل اصلی انتشار بدون اجازه ترانهٔ «طرف ما» از تلویزیون صدای آمریکا عنوان می‌شود. به هر جهت شاهین نجفی در رابطه با جدایی خود از این گروه اعلام کرد که بعدها امید پور یوسفی دربارهٔ انتشار ترانهٔ «طرف ما» از تلویزیون صدای آمریکا گفت این موضوع سهواً اتفاق افتاده بود و شاهین نجفی نیز از اشتباه رخ داده گذشت.
آنتی کاریزما
وی از ابتدای سال ۲۰۱۰ یک گروه موسیقی تحت عنوان آنتی کاریزما را تشکیل داد. این گروه سبک‌های راک و بلوز را دنبال می‌کند و متشکل از چهار نفر یعنی شاهین نجفی، بابک خزایی، آرمین مستعد و پژمان افشاری می‌باشد. این گروه اولین کنسرت‌های رپ و راک خود را در فستیوال ماه فوریه رپ فارسی که در سوئد برگزار شد، اجرا نمود و مورد استقبال قرار گرفت.
واکنش به انتخابات دهم ریاست جمهوری
شاهین نجفی پس از حوادث پس از انتخابات ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ آثاری ارائه کرد. وی در این راستا در مرداد ۱۳۸۸ تک ترانه ندا را به عنوان یادبودی برای ندا آقا سلطان منتشر نمود. همچنین وی در بیست و هشتم شهریور ۱۳۸۸ آلبوم توهم را توسط نشر ایرانی - آلمانی پامس منتشر کرد که در این آلبوم نیز در چندین ترانه اعتراضاتی به دولت و حکومت جمهوری اسلامی ایران و حوادث پس از انتخابات ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ قابل شنیدن است.
نجفی در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۸ در مطلبی تحت عنوان «تا آزادی ایران موی سرم را کوتاه نمی‌کنم» در وبلاگ شخصی‌اش نوشت:
من از این ساعت تا زمانی که سرزمینم به آنچه که خواست مردم است، یعنی ایجاد حکومت و دولتی که در آن دین و دین‌مداران در امور سیاسی دخالت نکنند (سکولاریسم)، و رسیدن به آزادی و عدالت در مفهوم خاص و عام‌اش برای همه طبقات، قشرها، فرقه‌ها، اقلیت‌های مذهبی و نژادی، برابری کامل زن و مرد و آزادی حقوق اقلیت‌های جنسی (دموکراسی) برسد، با خود عهد می‌بندم که دیگر موی سر خود را کوتاه نخواهم کرد.
روزنامه نیویورک تایمز در دو تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۰ و ۱۴ مه ۲۰۱۲، مقاله‌هایی در مورد وی منتشر کرد.
ترانه نقی
در سال ۱۳۹۱ شاهین نجفی ترانه‌ای با عنوان «نقی» و با درونمایهٔ نقد اجتماعی و سیاسی منتشر نمود. این ترانه توسط هواداران امامان شیعه توهین‌آمیز تلقّی شد و حتی نجفی به مرگ (ترور) توسط مسلمانان تهدید شد. نجفی در این ترانه، علی نقی، امام دهم شیعیان را مورد خطاب قرار می‌دهد و نگاه انتقادی خود از شرایط کنونی اجتماعی و سیاسی ایران را بازگو می‌کند. همچنین نجفی در آهنگ «نقی»، علی نقی را به مسائل مختلفی از جمله مسائل جنسی قسم می‌دهد و از او می‌خواهد که ظهور کند.
ارتداد
این ماجرا از آنجا شروع شد که عدّه‌ای از آیت الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در رابطه با افرادی که «جسارت‌کنندگان به امام نقی» نامیده بودند استفتاء کردند. متن استفتاء به این شرح است: «مدتی است عدّه‌ای اجیرشده که عمدتاً از ضدانقلاب خارج از کشور می‌باشند، در فضای اینترنت، سایت‌ها و وبلاگ‌های خود به راحتی به امام مظلوم شیعیان حضرت امام هادی علیه السلام اهانت و جسارت می‌کنند (طراحی، جوک، کاریکاتور، فحاشی، دروغ بستن و…) حکم این افراد چیست؟» و جوابی که آیت الله صافی گلپایگانی به آن دادند این‌گونه بود: «چنانچه اهانت و جسارت به حضرت نموده باشند مرتدند. والله اعلم».
در برخی سایت‌های دولتی از جمله فارس نیوز، شاهین نجفی را بر اساس این فتوا مرتد دانسته‌اند، این درحالی است که تاریخ جواب استفتاء دو هفته قبل از انتشار ترانهٔ نقی بود. به دنبال آن گروهی از «افسران جنگ نرم» و «فعّالان حزب‌اللهی» با استناد به فتوای مزبور مدّعی شده‌اند که در تدارک کشتن شاهین نجفی هستند.
شاهین نجفی در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۱ در پی واکنش‌ها به ترانهٔ جدیدش، به بی‌بی‌سی فارسی گفت که قصد توهین به امامان شیعه را نداشته و فقط اسم ائمّه را دستمایهٔ کاری هنری-اجتماعی قرار داده‌است. وی گفت که این فتوا شامل او نمی‌شود و عده‌ای در ایران از فتوای این مرجع به قصد اهداف سیاسی و تحریک احساسات مذهبی مردم سوءاستفاده کرده‌اند.
آیت الله ناصر مکارم شیرازی نیز در جواب مقلدانش که از او سؤال کردند: «اخیراً فردی به نام شاهین نجفی که از خوانندگان موسیقی در خارج از کشور است در قالب متن شعر و ارائه تصویری موهون به امام دوازدهم شیعیان، امام یازدهم و گنبد مقدس امام هشتم شیعیان توهین کرده‌است.»؛ گفت که «هرگونه اهانت به مقام شامخ امامان معصوم علیهم السلام و توهین آشکار به آن‌ها اگر از سوی فرد مسلمان صورت گیرد، موجب ارتداد است.»
اشخاص و وبگاه‌هایی از جمله وبگاه شیعه آنلاین جایزه صدهزار دلاری، وبگاه رویداد جایزه دویست هزار دلاری و حامد زمانی جایزه صدمیلیون ریالی برای کشتن شاهین نجفی تعیین کرده‌اند.
در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۲ کمیسیون حقوق بشر پارمان آلمان در پیامی حمایت خود از شاهین نجفی را اعلام نمود. هم‌زمان با این بیانیه، بیانیه دیگری توسط نویسندگان و هنرمندان آلمانی در حمایت از شاهین نجفی نیز منتشر شد. متن این بیانیه در وبگاه آکادمی هنرهای آلمان انتشار یافت. امضاء برخی چهره‌های فرهنگی مشهور از جمله گونترگراس نویسنده و برنده جایزه ادبی نوبل، الفریده یلینک نویسنده اتریشی و برنده جایزه ادبی نوبل و دیگران بر پای نامه نقش بسته بود. طبق گفتهٔ خود شاهین، پس از انتشار خبر ارتدادش، او کمی ترسیده ولی پس از مدتی با اعلام حمایت پلیس آلمان، وی تمرکز خود را مجدداً روی ساخت ترانه گذاشته‌است. پس از مدتی او ترانه‌ای با نام «ایستاده مردن» منتشر کرد که در مورد حال آن روزهای خودش بود.
هک وبسایت و اینستاگرام
در فروردین ماه سال ۱۳۸۹ وبگاه وی توسط گروهی که خود را «سپاه سایبری جهاد مجازی» می‌نامیدند هک شد. شاهین نیز در اعتراض به این عمل، ترانه‌ای به نام «هک» را خواند که در ابتدای این ترانه می‌گوید: «منو هک می‌کنی؟ هاااان؟!».
در مهر ماه سال ۱۳۹۵ صفحه اینستاگرام شخصی وی با نیم میلیون دنبال‌کننده توسط فردی مذهبی هک شد که پس از یک روز صفحه بطور کلی از دسترس خارج شد و صفحه جدیدی جایگزین صفحه قبلی شد.
کنسرت‌ها
شاهین نجفی علاوه بر کار انفرادی موسیقی و کنسرت‌ها، فعّالیّت‌های موسیقی و اعتراضی خود را با مناسبت‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی به شکل زنده اجرا نموده‌است. وی در اکتبر سال ۲۰۰۸، در یک کنفرانس در شهر اسن آلمان تحت عنوان «کنفرانس صلح» اجرایی داشته‌است.
او در بسیاری کشورها از جمله انگلیس، اتریش، هلند، کانادا، آمریکا، فرانسه، آلمان، اسرائیل، سوئد و غیره به اجرای کنسرت موسیقی پرداخته‌است.
تهدید به انفجار در برنامه‌ها
در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ یک سایت به نام اباشهدا از تمام ضمن تهدید به بمبگذاری در سالن کنسرت‌های شاهین نجفی از مسلمانان ساکن کشورهای دیگر خواست تا سالن کنسرت‌های او منفجر کنند و همچنین برای اینکار پانصد میلیون تومان به عنوان جایزه تعیین کرد و طبق اعلام شاهین کرد تمام کنسرت‌ها با پشتیبانی پلیس امنیتی برگزار می‌شود.
برهنگی در کنسرت تورنتو ۲۰۱۴
شاهین طی کنسرت خود در تورنتو بهمراه همنوازان غیر ایرانی خود که بطور کامل برهنه بودند اقدام به درآوردن بخشی از لباس‌های خود نمود هرچند بطور کامل لخت نشد. این اقدام او با واکنش‌های مثبت و منفی فراوانی همراه شد. طبق اعلامیه شبکه خبری بی‌بی‌سی دلیل این اقدام، اعتراض به لخت‌کردن زندانیان بند ۳۵۰ زندان اوین اعلام شد. اما چند سال بعد، شاهین نجفی در برنامه بلور بنفش شبکه بی‌بی‌سی این موضوع را تکذیب کرد و اظهار داشت تنها به خاطر مبحث فرم و کار لخت شده‌است و این عمل ربطی به لخت‌کردن زندانیان نداشته‌است. همچنین در طی این برنامه از بی‌بی‌سی برای پخش خبر کذب گله کرد.
«هنربند» نامیدن افراد حاضر در دیدار حسن روحانی با هنرمندان
پس از دیدار رئیس‌جمهور ایران حسن روحانی با هنرمندان در تالار وحدت در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۲، نجفی طی بیانیه‌ای شعارگونه و با ادبیاتی تند آن‌ها را شماتت نمود که بازتاب زیادی در میان کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی داشت.
نجفی در بیانیه خود این افراد را «هنربند» خواند و آن‌ها را به «دریوزگی»، «مفعول بودن»، «کاسهٔ گدایی گرفتن»، «اختگی سیاسی–هنری»، «حصیر نشیمنگاه شدن» و «اماله‌شدن سوراخ‌هایشان تا ارگاسم سیاسی» متهم نمود.
از بین نویسندگان محمود دولت‌آبادی، از بین اهالی موسیقی لوریس چکناواریان و شهرام ناظری و در میان سینماگران مسعود کیمیایی، تهمینه میلانی، بهمن فرمان‌آرا و رخشان بنی‌اعتماد از شاخص‌ترین حاضران در این مراسم بودند.
کوهیار گودرزی، فعال حقوق‌بشر در بی‌بی‌سی فارسی می‌نویسد که نجفی با ادبیات جنسیتی خود، بازتولید خشونت در قالب زبان انجام می‌دهد. او اشاراتی جنسیتی، زن‌ستیزانه و ضدِ دگرباشان جنسی دارد که برخاسته از میل به بروز آزارگری-آزارخواهی جنسی به شکل خشونت کلامی است. گودرزی همچنین معتقد است که نجفی با تبدیل مطلقه نهاد شر، به هر چیز مقابل آن صفت خیر می‌دهد؛ چنانچه مقبولیت خود را تنها از طریق نفی حاکمیت در موضع سلبی کسب می‌کند و نیازی نمی‌بیند که خود را بطور ایجابی هم تعریف کند.
پیام فروتن، کارگردان تئاتر، در خبرآنلاین این بیانیه را «احساساتی و بدون رعایت شئون اخلاقی» و حاوی واژه‌هایی «سخیف و مبتذل» می‌داند و معتقد است که نجفی بدون خردورزی خود را در مقام قضاوت و صدور حکم قرار داده‌است.
کنسرت در اسرائیل
شاهین نجفی دوم فوریه سال ۲۰۱۷ در شهر تل‌آویو اسرائیل، کنسرتی مشترک را با گروه موسیقی بلک فیلد برپا کرد. آویو گفن خواننده این گروه و شاهین نجفی در این کنسرت یک دیگر را برادر خطاب کرده و آویو گفن به شاهین نجفی اجازه داد که در انتهای این کنسرت، پیام انتقاد آمیزی را خطاب به اسرائیل و آمریکا به مخاطبان ارائه دهد. نجفی در پیام خود خطاب به دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو نخست ویز اسرائیل گفت که جنگ، دیوارسازی و جدایی ملت‌ها را متوقف کنید. شاهین نجفی در گفتگو با آسوشیتدپرس در پاسخ به منتقدان سفرش به اسرائیل گفت: «تابوشکنی‌هایی که در پوشش کار هنری می‌کند». او این کنسرت مشترک را اقدامی در راستای برپایی صلح خوانده‌است.
شاهین نجفی و آویو گفن، ترانه‌ای عبری به نام بوکر توو ایران (صبح بخیر ایران) را با یکدیگر همخوانی کرده‌اند.
کتاب
شاهین نجفی اولین کتابش را تحت عنوان وقتی خدا خواب است دربارهٔ سرنوشت و زندگی خودش نوشت. این کتاب در سال ۱۳۹۴ به زبان آلمانی و توسط انتشارات کیوی به چاپ رسید.
شاهین نجفی اعلام کرد که در حال نوشتن یک کتاب شعر است که این کتاب شعر با آلبوم جنس سوم که آلبوم بعدی وی است و چند قطعه آن از کتاب شعر اوست در سال ۲۰۱۸ منتشر خواهد شد.
فیلم
فیلمی به نام وقتی خدا خواب است بر اساس زندگی شاهین نجفی و در ژانر سینمایی و مستند به کارگردانی تیل شاودر و تهیه کنندگی سارا نجومی دقیقه ساخته شده. بازیگر نقش اصلی و ستاره این فیلم خود شاهین نجفی در نقش خودش است. هالیوود ریپورتر در گزارشی این فیلم را بین ۲۳ فیلمی که در جشنواره فیلم ترایبکا باید دید قرار داد.
این فیلم در ۸۸ دقیقه و به زبان‌های آلمانی، فارسی و انگلیسی ساخته شده و در حال و هوای حمله تروریستی سال ۲۰۱۵ اتفاق می‌افتد. درون مایه فیلم دربارهٔ برخی از جزئیات زندگی شاهین و بطور کلی فتوای ارتداد و زندگی زیر سایه این فتوا است.
جوایز
فیلم وقتی خدا خواب است سال ۲۰۱۷ در فستیوال سینما برای صلح در برلین برنده با ارزشترین فیلم مستند سال شد.
ترانه‌شناسی و آلبوم‌ها
آهنگ‌های خصوصی
دو آهنگ از شاهین نجفی (بدون کسب اجازه از او) در اینترنت منتشر شد:
مطربان وطن‌فروش (نام دیگر: لس‌آنجلسی‌ها): شاهین نجفی، در این آهنگ، به اکثر خوانندگان لس‌آنجلسی (به جز موارد استثنائی که به عمد، اسمی از آن‌ها نمی‌آورد)، بابت سکوت ۲۶–۲۷ ساله‌شان در قبال جمهوری اسلامی و خواندن آهنگ‌های شیش و هشت و عاشقانه، نخواندن آهنگ‌های اعتراضی نسبت به سیاست‌های توتالیتر جمهوری اسلامی اعتراض کرد. شاهین نجفی در پاسخ به مجری برنامه صدای آمریکا، گفت که قصد انتشار این آهنگ را نداشته، و فرد نامعلومی، این آهنگ را (که در مجلس خانگی خوانده شده بود) ضبط کرده و برای تسویه حساب با مافیای خوانندگان لس‌آنجلسی، آن را علنی می‌سازد.
کیفیت ضبط پائین این آهنگ هم، بیانگر عدم آمادگی شاهین نجفی برای ضبط کار بوده‌است.
اینه رئیس‌جمهور: شاهین نجفی در کنسرت لندن به تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۱۰، آهنگی دربارهٔ محمود احمدی‌نژاد می‌خواند که بعد از انتخابات سال ۱۳۹۲، بدون اجازه او این آهنگ علنی شده، وانمود می‌شود که در مورد حسن روحانی خوانده‌است. با این حال، شاهین نجفی این موضوع را تکذیب کرده و گفته بود آهنگش ربطی به حسن روحانی نداشت.
آلبوم‌های رسمی
۱۳۸۷ ما مرد نیستیم
۱۳۸۸ توهم
۱۳۸۹ سال خون
۱۳۹۰ هیچ هیچ هیچ
۱۳۹۲ ترامادول
۱۳۹۳ ۱۴۱۴
۱۳۹۴ ص
۱۳۹۵ رادیکال
۱۳۹۶ متافریجین
تک آهنگ ها
ندا
چیز
انکار
اسمشو تقدیر نذار
قاضی شرع
هم قفس
هذیون
مهدی
من خرم
پلنگ زخمی
پیش قاضی و ملق بازی
صانع
شاعر تمام شده
شر اعظم
طرف ما
تو ازم بدت میاد
وقتی که
وطن
بگا مگا
فصل دریا
نقی
ایستاده مردن
تو حلقم
پریود
مرگ نازلی
با ما
مامان
اعدام
شعبان
عمو نوروز
بی‌بی‌بی‌بی‌سی
سلام
پرولتاریا
آی لیلی
رادیکال
fou/دیوانه
شاهینم
آبی
شیاد
به نام تو
برخیز
