حسینقلی فراهانی

(وف 1334 ق)، موسیقیدان و نوازنده. سومین فرزند آقا على اكبرخان فراهانى است. آقا حسینقلى نخست نزد برادرانش آقا میرزا حسن و آقا میرزا عبداللَّه و سپس پیش پسر عمویش آقا غلامحسین به نواختن تار مشغول شد. بعدها او و برادرش آقا عبداللَّه جزو نوازندگان دربارى شدند. تخصص وى نواختن تار با پنج سیم بود. او در نواختن تار بسیار چابك و زبردست بود و همه از جمله عارف او را در زمان خود بزرگترین استاد این هنر دانسته‏اند. وى مجلس درس موسیقى نیز داشت و در ردیف سبك مخصوصى به كار مى‏برد. آقا حسینقلى اولین هنرمندى است كه به اتفاق چند نوازنده و خواننده براى پر كردن صفحات گرامافون به پاریس رفت و آثارى از او ضبط شد و این نخستین بار بود كه اروپاییان موسیقى ایرانى را در اروپا مى‏شنیدند. در مراجعت هم در استانبول كنسرت داد و نصف درآمدش را به رسم اعانه به مدرسه‏ى ایرانیان واگذار كرد. از شاگردان وى: ارفع الملك، غلامحسین درویش و میرز غلامرضا شیرازى، مرتضى نى‏داوود، خلیل فهیمى، یوسف فروتن، سرور حضور، ابراهیم آژنگ را مى‏توان نام برد. استاد على نقلى وزیرى نیز در مجلس او حاضر شد و قسمتى از ردیفش را با خط موسیقى نوشت. از جمله صفحاتى كه استاد به تنهایى در آن تار نواخته مى‏توان از ماهور، سه‏گاه، شور، همایون، و رهاب مسیحى نام برد. همسرش، سكینه- از بستگان سنتورخان- آوازخوان و نوازنده بود و به ردیفهاى موسیقى ایرانى آشنا و آقا حسینقلى از اطلاعات او استفاده كرد. فرزندان آقا حسینقلى به شهنازى شهرت دارند. پسرها: على‏اكبر شهنازى و عبدالحسین شهنازى، و دامادهاى وى: باقر رامشگر و رضاخان، از نوازندگان معروف به شمار مى‏آیند.