ضیاء عراقی

(1361 -1278 ق)، فقیه و مدرس بزرگ امامى. ملقب به ضیاءالدین. در سلطان‏آباد اراك به دنیا آمد. علوم مقدماتى را در زادگاهش نزد پدر و اساتید دیگر فراگرفت. آنگاه به اصفهان و از آنجا به نجف رفت و در محضر آقا سید محمد فشاركى حضور یافت. پس از وى نزد حاج میرزا حسین خلیلى و آخوند خراسانى و آقا سید محمدكاظم یزدى و شیخ الشریعه‏ى اصفهانى درس خواند. او از شاگردان فاضل و برجسته‏ى آخوند خراسانى شمرده مى‏شد و در تدریس سطوح مقام والایى داشت. پس از وفات آخوند خراسانى حوزه‏ى درس خارج تشكیل داد و بسیارى از شاگردان آخوند را به مجلس خود جذب كرد. از این پس او مرجعیت یافت و به عنوان استاد مسلم اصول و مجدّد این علم به حساب آمد. وسعت مشرب وى سبب شد كه مجلس درسش پذیراى طلاب فاضلى باشد كه هر یك از آنان از مراجع بنام عالم تشیع شوند. از جمله آنان: سید محمدتقى خوانسارى و سید عبدالهادى شیرازى و سید ابوالقاسم خویى و سید محسن حكیم و سید على یثربى كاشانى و شیخ محمدتقى آملى و شیخ عبدالنبى عراقى و میرزا حسن بجنوردى و شیخ محمدتقى بروجردى و بسیارى دیگر مى‏باشند. شیخ محمدتقى بروجردى تقریرات درس اصول او را نوشته است. از آقا ضیاء عراقى آثارى باقى مانده است كه از جمله‏ى آنها: «الحاشیة على بیع المكاسب»؛ «الحاشیة على العروة الوثقى»؛ «مقالات الاصول»؛ «شرح تبصرة المتعلمین» علامه؛ كتاب البیع؛ «رسالة فى استصحاب العدم الازلى».