ابواحمد محمد عسال اصفهانی

(349 -269 ق)، قاضى، حافظ، محدث، قارى، مفسر، فقیه و مورخ. از شیوخ خود: پدرش و ابومسلم كجى و محمد بن ایوب بن ضریس رازى و ابوبكر بن ابى‏عاصم و محمد بن اسد مدینى و حسن سرى و ابراهیم حلوانى و بكر بن سهل دمیاطى و همچنین از شیوخ شهرهاى اصفهان و همدان و بغداد و كوفه و بصره و حرمین و واسط و رى و خوزستان حدیث شنید. قرآن را بر استاد ابوعبدالله محمد بن على اصفهانى تلاوت كرد. پسرش ابوعامر عبدالوهاب كه از بزرگان اصفهان بود بر پدر خود ابواحمد عسال تلاوت نمود. عسال سفرى به بغداد رفت و در آنجا حدیث گفت. فرزندان محدثش به نامهاى: ابوجعفر احمد و ابواسحاق ابراهیم و ابوالحسین عامر و ابوبكر عبدالله از وى حدیث روایت كرده‏اند. ابن‏عدى و ابن‏مردویه و ابن‏منده و ابن‏مقرى نیز از راویان او هستند. او را یكى از پیشگامان حدیث توصیف كرده‏اند. خودش گفته كه در قراآت قرآن پنچاه هزار حدیث در حفظ داشته است. گفته‏اند كه او «تفسیر» بزرگى را از حفظ املا كرد، و همچنین در اردستان چهل هزار حدیث را از حفظ املا كرد و چون به شهر خویش بازگشت و مقابله كرد املاى خویش را صحیح یافت. ابن‏منده گوید كه دوبار دور دنیا را گشته اما مانند عسال ندیده است. او مدتى عهده‏دار منصب قضاى اصفهان بود. از آثارش: «تفسیر القرآن»؛ «التاریخ»؛ «المعرفه فى السنه»؛ «الامثال»؛ «مسند الابواب»؛ «الابواب»، در «غریب الحدیث»؛ «احادیث مالك»؛ «الرقائق»؛ «كرامات الاولیاء»؛«معجم الشیوخ»؛ «غسل الجمعه»؛ «القراآت».