معین الدین حسین کاشفی سبزواری هروی
(وف 910 ق)، فقیه، محدث، حافظ، مفسر، واعظ، صوفى، ادیب و شاعر. مشهور به ملا حسین كاشفى یا ملاحسین واعظ. در سبزوار به دنیا آمد. دورهى جوانى را در آن شهر گذراند و در آنجا و نیشابور و هرات نشو و نما یافت. در زمان سلطان حسین میرزاى بایقرا در هرات و نیشابور به وعظ و ارشاد مىپرداخت و با صوتى خوش آیات قرآن و احادیث نبوى را با عبارات و اشارات مناسب بیان مىكرد. وى از ملازمان امیر على شیرنوایى بود. پس از ملاقات مولانا جامى و معاشرت با وى طریقت نقشبندیه را پذیرفت. دربارهىى مذهب وى اختلاف است، وى را به جهت گرایش به تصوف ملازمت با امیر علیشیر نوایى و نسبت خانوادگى نزدیك به ملا عبدالرحمان جامى سنى مذهب و به جهت نگارش كتاب «روضة الشهداء» و محل رشد و تربیتش سبزوار كه از شهرهاى اهل تشیع بوده، شیعه مذهب دانستهاند. به هر حال وى در هرات به شیعه بودن و در سبزوار به تسنن اشتهار داشت. كاشفى در هرات درگذشت. از آثار وى: «جواهر التفسیر لتحفة الامیر»، به نام امیر علیشیر نوایى؛ «مختصر الجواهر»، تفسیرى دیگر در حدود بیست هزار سطر؛ «جامع الستین»، در تفسیر «سورهى یوسف»؛ «المواهب العلیة»، معروف به «تفسیر حسینى»، به نام سلطان حسین بایقرا؛ «روضة الشهداء»، در مقاتل و ذكر مصیبت اهلبیت (ع) و واقعهى كربلا، كه چون اهل منبر از روى این كتاب مىخواندند به روضهخوان مشهور شدند؛ «الاربعین»، در احادیث موعظه؛ «المرصد الاسنى»، در شرح اسماء اللَّه الحسنى؛ «اخلاق محسنى»؛ «مخزن الانشاء»، در فن ترسل كه براى سلطان حسین بایقرا و امیر علیشیر نوایى، در 907 ق، تألیف نموده؛ «انوار سهیلى»، در تدابیر حكم و آداب از زبان حیوانات، بازنویسى از «كلیله و دمنه» نصراللَّه منشى، كه آن را براى امیر شیخ احمد سهیلى از امراى عهد سلطان حسین بایقرا نوشت؛ «اسرار قاسمى»، در سحر و طلسمات و كیمیا؛ «بدایع الافكار فى صنایع الاشعار»، در ذكر صناعات ادبى؛ شرح «مثنوى» مولوى؛ «لب المثنوى»؛ «لب اللب مثنوى»؛ «اختیارات النجوم»، به نام «الواح القمر»؛ «السبعة الكاشفیة»، شامل هفت وسیله در علم نجوم.[1] (بخش 1: كاشف) حسین بن على بیهقى سبزوارى واعظ ملقب به كمالالدین، دانشمند و واعظ معروف (ف. 906 یا 910 ه.ق) وى در علوم دینى و معارف الهى و فنون غریبه و ریاضیات و نجوم دست داشت. او در زمان سلطان حسین بایقرا در هرات و نیشابور به وعظ و ارشاد مشغول بود و با صوتى خوش و آهنگى دلكش آیات قرآنى و احادیث نبوى را با عبارات و اشارات مناسب ایراد مىكرد. او راست: آیینهى اسكندرى به فارسى (در استخراج مطلوب و حاوى 8 جدول و 20 دایره) و آن را جام جم نیز گویند، الاختیارات یا اختیارات النجوم (حاوى یك مقدمه و یك خاتمه و دو مقاله)، اخلاق محسنى (ذیل فرهنگ حاضر)، الاربعون حدیثاً در مواعظ بنام الرسالة العلیة فى الاحادیث النبویة (این كتاب به فارسى و حاول 40 حدیث است)، اسرار قاسمى (ذیل فرهنگ حاضر)، انوار سهیلى (ذیل فرهنگ حاضر)، بدائعالافكار فى صناعةالاشعار، تحفةالصلوات (به پارسى)، جامع الستین (تفسیر فارسى عرفانى و ادبى و اخلاقى و تاریخى سورهى یوسف)، روضةالشهداء (ه.م) سبعهى كاشفیه (7 رساله در علم نجوم)، شرح مثنوى، جواهرالتفسیر لتحفةالامیر یا عروس (عروس)، اللباب المعنوى فى انتخاب المثنوى، مختصر الجواهر (مختصر جواهر التفسیر یا عروس مذكور)، مخزنالانشاء به پارسى، المرصد الاسنى فى شرح اسماءاللَّه الحسنى، مطلعالانوار، المواهب العلیة (مواهب العیله) (لغ.).
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
