عبدالحسین آقا خان کرمانی

(1270- مقتول 1314 ق)، نویسنده، مترجم، روزنامه‏نگار و شاعر. وى نوه‏ى دخترى مظفر علیشاه كرمانى بود و در كرمان به دنیا آمد. پس از فراگیرى صرف و نحو و معانى و بیان به تكمیل ادبیات، ریاضیات و حكمت الهى كوشید. میرزا عبدالحسین در حدود 1302 ق همراه شیخ احمد روحى به اصفهان مهاجرت كرد و از آنجا به تهران آمد و به تدریس و تفسیر قرآن اشتغال ورزید. وى مدتى با حاجى میرزا یحیى دولت‏آبادى و شیخ مهدى شریف كاشانى مصاحبت داشت. سپس به همراه روحى به رشت رفت و از آنجا رهسپار استانبول شد. او در استانبول با روزنامه‏ى «اختر» با مدیریت آقا محمدطاهر تبریزى، همكارى كرد و مقالاتى در آن روزنامه نوشت. میرزا آقاخان و شیخ احمد روحى و میرزا حسن خان خبیرالملك نامه‏هاى بسیارى از قول سید جمال‏الدین اسدآبادى به علماى نجف و سامرا و ایران نوشتند و خواستار همبستگى و مبارزه با استبداد ناصرالدین شاه شدند و همچنین از اعمال میرزا على‏اصغر خان صد اعظم انتقاد كردند. به همین دلیل صدر اعظم در صدد دستگیرى آنان برآمد و با متهم كردن آنان به دست داشتن در شورش ارمنیان، دولت عثمانى آنان را تحت‏الحفظ به طرابوزن تبعد و زندانى كرد. با پیش آمدن واقعه‏ى قتل ناصرالدین شاه در 1313 ق، سوءظن دولت ایران نسبت به این افراد بیشتر شد و عاقبت بر اثر اصرار میرزا محمود خان علاءالملك دیبا، سفیر كبیر ایران در عثمان، به ایران فرستاده شدند و سرانجام به دستور محمدعلى میرزاى ولیعهد در تبریز به قتل رسیدند. از آثار وى: «آیینه سكندرى»، در تاریخ ایران، از ماقبل تاریخ تا رحلت پیغمبر (ص)؛ «جنگ هفتاد و دو ملت»؛ «عهدنامه‏ى مالك اشتر و دستور حكومت»، شرح و ترجمه؛ «نامه‏ى باستان»، منظوم، بر وزن «شاهنامه»؛ «دیوان» شعر.