رضا ارحام صدر
رضا ارحام صدر (زاده ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۲ اصفهان - درگذشته ۲۴ آذر ۱۳۸۷) بنیانگذار مکتب کمدی انتقادی در تئاتر ایران بود که بعدها به «مکتب تئاتر اصفهان» نیز مشهور شد.
فعالیت هنری
او فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۲۶ با بازی در تئاتر آغاز کرد. وی مؤسس «گروه هنری ارحام صدر» در سال ۱۳۴۳ بوده‌است.
وی به «شکرپاره اصفهان» معروف بود. فیلم ویدئویی درسا که در سال ۱۳۸۴ توسط محسن دامادی ساخته شد، آخرین حضور او در جلوی دوربین بود؛ و ۱۷۶ نمایش حاصل ۵۰ سال فعالیت هنری وی بود.
زندگی
ارحام صدر در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۲ در محله پاقلعه اصفهان به دنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی را در اصفهان گذراند و سپس وارد کالج انگلیسی این شهر شد. این کالج بعدها تبدیل به دبیرستان ادب گردید. پس از پایان تحصیلات فنی به خوزستان رفت و پس از یادگیری مهارت‌های فنی در آنجا مشغول به کار گردید. در آن زمان در شرایطی که خود را برای ادامه تحصیل در انگلستان آماده می‌کرد به دلیل بیماری مزمن مالاریا از ادامه فعالیت در خوزستان بازماند و به اصفهان مراجعت نمود و دیپلم بازرگانی را از دبیرستان ادب و دیپلم ادبی را از «دبیرستان صارمیه» دریافت نمود. وی در سال ۱۳۲۶ به استخدام بیمه ایران درآمد و به‌طور همزمان مدرک کارشناسی را در رشته فلسفه و امور تربیتی از دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان دریافت نمود.
وی برای اولین بار در دوران دبیرستان روی صحنه رفت. در جشن سالانه دبیرستان ادب معمولاً سه شب نمایش برای معلمان و والدین و بزرگان شهر اجرا می‌گردید ولی در زمان حضور ارحام صدر به دلیل استقبال از آن نمایش که «رفیق ناجنس» نام داشت، تا هفت شب بلیت فروخته شد.
در سال ۱۳۲۷، ناصر فرهمند اولین تئاتر حرفه‌ای را در اصفهان تأسیس نمود و از ارحام صدر برای همکاری دعوت نمود. این تئاتر در دروازه دولت اصفهان و ساختمانی که هم اکنون تبدیل به شهرداری شده‌است قرار داشت. تمام تلاش وی آن بود که نمایش کمدی از حالت فکاهی محض خارج شود و به انتقاد از مسائل سیاسی و اجتماعی نیز بپردازد.
پس از مدتی با سرمایه‌گذاری علی صدری (پسر عموی ارحام صدر) «گروه تئاتر سپاهان» شکل گرفت، ولی پس از مدتی ناصر فرهمند همراه گروهی از بازیگران از این گروه جدا شده گروه تئاتر اصفهان را شکل دادند. ارحام صدر به همراه نصرت‌الله وحدت در «گروه تئاتر سپاهان» ماند و با افزوده شدن بازیگران زن به این مجموعه فعالیت گروه به اوج رسید.
پس از مدتی ارحام صدر از این گروه جدا شد و مدیران تئاتر سپاهان سعی کردند همایون و جهانگیر فروهر را جانشین وی نمایند. وی پس از مدتی گروه نمایشی ارحام را در محل «سینما پارس» (مولن روژ) واقع در محله جلفای اصفهان پایه‌گذاری کرد.
شب‌نشینی در جهنم در سال ۱۳۳۶، اولین حضور ارحام صدر در سینما بود. روزی که مهدی میثاقیه برای تماشای نمایش وادنگ به اصفهان آمده بود نسخه‌ای از سناریو را از ارحام صدر گرفت که بعدها تبدیل به فیلم شب‌نشینی در جهنم گردید. در این فیلم ابتدا قرار بود ارحام صدر در نقش حاج جبار ظاهر شود ولی به دلیل ضعف هنر گریم در آن زمان، نقش نوکر حاج جبار را بر عهده گرفت. ارحام صدر در مجموع در هفده فیلم سینمایی و سه مجموعه تلویزیونی بازی کرد.
در اواخر عمرش از وی برای شرکت در سریال کوچه اقاقیا دعوت به عمل آمد که به دلیل بیماری آن را نپذیرفت. ارحام صدر تا پایان عمر در اصفهان زندگی کرد. وی در سال ۱۳۸۷ در اصفهان درگذشت و در قطعه نام آوران باغ رضوان به خاک سپرده شد.
گزیدهٔ کارنامهٔ هنری
تئاتر
خلیفه یک روزه
«رفیق ناجنس»
«بوقلمون‌ها»
«کدام یک از دو»
«دلقک‌ها»
«خروس بی محل»
«من میخوام»
«مست»
«دیوانه»
«شب‌نشینی در جهنم»
«اداره کاریکاتور سازی»
سینما
۱۳۸۳ مستند «شکرپاره»
۱۳۷۱ نصف جهان
۱۳۷۰ افسانه شهر لاجوردی
۱۳۶۶ جعفرخان از فرنگ برگشته
۱۳۵۳ جوجه فُکلی
۱۳۵۲ اکبر دیلماج
۱۳۶۳ پریزاد
۱۳۵۲ کی دسته گل به آب داده؟
۱۳۵۱ مستأجر
۱۳۵۱ لج و لجبازی
۱۳۵۱ یک اصفهانی در نیویورک
۱۳۵۰ مردان خشن
۱۳۴۶ جاده زرین سمرقند
۱۳۴۶ مأمور ۰۰۰۸
۱۳۴۵ داماد فراری
۱۳۴۴ زن و عروسک‌هایش
۱۳۴۲ ستاره‌ای چشمک زد
۱۳۴۰ علی واکسی
۱۳۳۵ شب‌نشینی در جهنم
تلویزیون
سال نام سمت کارگردان توضیحات
۱۳۵۷ علاءالدین و چراغ جادو بازیگر پرویز نوری این سریال، در میان مردم به «جعفر جنی» معروف بود.
۱۳۵۵ تله‌تئاتر «وادنگ» بازیگر ناصر کوشان این نمایش تلویزیونی، از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۵۳ هزار و یک شب بازیگر پرویز نوری نویسنده: «پرویز دوایی» این مجموعه، برخی از داستان‌های «هزار و یک شب» را به زبانی طنز، به تصویر می‌کشید.
۱۳۵۲ خانواده حاج لطف‌الله
