داوود رشیدی
بیوگرافی
داوود رشیدی حائری (متولد ۲۵ تیر ۱۳۱۲، خیابان ری تهران - درگذشته ۵ شهریور ۱۳۹۵، تهران) هنرپیشه تئاتر، سینما و تلویزیون ایران بود. او بیشتر با نقش‌هایی مانند «آقا حسینی» در فیلم کندو، «مفتش شش‌انگشتی» در سریال هزاردستان و همچنین با بازی تأثیرگذارش در فیلم فرار از تله جلال مقدم شناخته می‌شود. داوود رشیدی همراهِ علی نصیریان، جمشید مشایخی، عزت‌الله انتظامی و محمدعلی کشاورز پنج چهرهٔ برجسته‌ای بودند که در دههٔ چهل شمسی از تئاتر پا به عرصهٔ سینما گذاشتند. وی به‌خاطر فعالیت‌هایش نشان درجه یک فرهنگ و هنر را دریافت کرده بود.
احترام برومند، مجری برنامه‌های کودک در تلویزیون همسر او بود و فرهاد رشیدی (دانشمند ایرانی - سوییسی) و لیلی رشیدی (بازیگر) فرزندان این هنرمند پیشکسوت هستند.
سال‌های آغازین زندگی
داوود رشیدی در سال ۱۳۱۲ در تهران خیابان ری کوچه آبشار متولد شد. وی از خاندان حایری مازندرانی دارای اصالت بابلی است. پدر او عبدالامیر رشیدی حائری دیپلمات بود و در چند کشور سفیر نیز شد. پدربزرگش علامه شیخ محمد حائری مازندرانی معروف به ابن‌الشیخ از روحانیان مشروطه خواه و جدش زین‌العابدین حائری مازندرانی از مراجع تقلید عصر قاجار بود.
داوود رشیدی تحصیلات متوسطه را (به دلیل فعالیت‌های دیپلماتیک پدرش) در ترکیه و پاریس به پایان رساند و تحصیلات دانشگاهی را در ژنو ادامه داد. وی فارغ‌التحصیل کنسرواترا ژنو در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر و همچنین لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه ژنو بود.
زندگی حرفه‌ای
او اولین بار، زمانی که هفت ساله بود توسط دختر عمه‌اش دکتر طوسی حایری به عبدالحسین نوشین برای بازی در نمایشِ مردم معرفی شد. در سال ۱۳۴۳ خورشیدی پس از اتمام تحصیلات در ژنو به تهران آمد و در اداره تئاتر آن زمان وابسته به وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد. سپس گروهِ تئاترِ امروز را پایه‌گذاری نمود که هنرپیشگانی همچون پرویز فنی‌زاده، داریوش فرهنگ، مهدی هاشمی، فهیمه راستکار، سیاوش طهمورث، مرضیه برومند، سوسن تسلیمی، به عضویت در این گروه درآمدند.
رشیدی از سال ۱۳۵۰ خورشیدی با فیلم سینمایی «فرار از تله» وارد عرصه بازیگری سینما گردید که جایگاهش را به عنوان یکی از بهترین بازیگران نقش مکمل تثبیت کرد. او علاوه بر بازیگری چندین تله تئاتر از جمله کارهایی از غلامحسین ساعدی را کارگردانی کرد و چند نمایشنامه خارجی را نیز به فارسی برگرداند. او علاوه بر بازیگری و کارگردانی در سینما، تلویزیون و تئاتر به تهیه‌کنندگی سینما نیز روی آورد.
در سال ۱۳۵۲ خورشیدی از اداره تئاتر به تلویزیون ملی ایران رفت و در سمَت مدیریت گروهِ نمایش‌ها و سرگرمی‌های آن سازمان (شامل: سریال‌ها، مسابقات، تئاترهای تلویزیونی) مشغول به کار گردید.
کندو فیلم دیگری بود که رشیدی در نقش «آقا حسینی» با بهروز وثوقی در سال ۱۳۵۴ بازی کرد و اوج بازیگری او در سینمای پیش از انقلاب به‌شمار می‌رود. وی «کندو» را از موفق‌ترین فیلم‌هایش دانسته و گفته بود که حتی الان بچه‌های نوجوان هم به من «آقا حسینی» می‌گویند. با آنکه داوود رشیدی در تعداد کمی از فیلم‌های ایرانی پیش از انقلاب بازی کرد، اما شهرت نسبتاً خوبی به دست آورد. با این حال بخش عمده از فعالیت‌های حرفه‌ای او صرف مدیریت گروه نمایش و سرگرمی در تلویزیون ایران می‌شد.
سال‌های نخستین پس از انقلاب ایران، پرکارترین دوره فعالیت بازیگری او است. او در چهار-پنج سال اول انقلاب در نزدیک به ۲۰ فیلم بازی کرد. شیلات، خانه عنکبوت، کمال‌الملک و گل‌های داوودی از مشهورترین این فیلم‌ها بودند. در سال ۱۳۶۳ و پس از بازی در دو فیلم کیومرث پوراحمد ناگهان فعالیت سینمایی رشیدی قطع شد و نزدیک به ۱۰ سال متوقف ماند. با این حال او همچنان در اواسط دهه شصت و اوایل دهه هفتاد خورشیدی حضور پررنگی در سریال‌های تلویزیونی ایران داشت که رسانه به مراتب پرمخاطب‌تری از سینما بود. سریال‌هایی چون گرگ‌ها و عطر گل یاس و تله‌تئاتر یکی از این روزها (در نقش رئیس‌جمهور ایندولند) تماشاگران زیادی داشت. اما مشهورترین نقشی که از او از آن سال‌ها در خاطره مردم مانده‌است، مفتش شش انگشتی سریال هزاردستان، به کارگردانی علی حاتمی بود. آوای فاخته، گل پامچال، تنهاترین سردار، ولایت عشق، مختارنامه و کلاه پهلوی از دیگر کارهای تلویزیونی مشهور او در سال‌های گذشته بوده‌است.
در سال ۱۳۷۰ او پیروزی شیکاگو را در تئاتر شهر تهران به روی صحنه برد که به پرفروش‌ترین تئاتر ایران پس از انقلاب تبدیل شد. در سال ۱۳۹۱ نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران از سوی ریاست جمهوری ایران به وی رشیدی اعطا شد. مهمترین ویژگی او فن بیانش بود که کلمات را با دقت خاصی و خیلی شمرده به زبان می‌آورد.
بیماری و مرگ
رشیدی در سال‌های پایانی زندگی دچارِ آلزایمر شده بود و در بامداد ۵ شهریور ۱۳۹۵ در ۸۳ سالگی در پی ایست قلبی در خانه‌اش درگذشت. حسن روحانی، محمدجواد ظریف، سید محمد خاتمی، علی لاریجانی، محمدرضا عارف و سیدحسن خمینی از جمله سیاست‌پیشگانی بودند که درگذشت رشیدی را تسلیت گفتند. حسین پاکدل، رسول صدرعاملی، ناصر ملک‌مطیعی و جعفر والی، سینماگرانی بودند که در سوگش مطلب نوشتند.
در ۷ شهریور ۱۳۹۵ مراسم تشییع پیکرش در تهران (تالار وحدت) برگزار شد که نخستین سخنران آن علی نصیریان بود؛ سپس جمشید مشایخی و داریوش فرهنگ از او گفتند. خانوادهٔ او، احترام برومند و لیلی رشیدی نیز در پایان سخنانی بیان کردند. او در قطعهٔ هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. افراد سرشناس بسیاری به‌ویژه هنرمندان و سینماگران در تشییع پیکر او حضور داشتند. مراسم ختم داوود رشیدی عصر همان روز در مسجد جامع شهرک غرب تهران برگزار شد.
کارنامه هنری
سینما
۱۳۴۹- تجاوز
۱۳۵۰- میعادگاه خشم
۱۳۵۰- فرار از تله
۱۳۵۱- گذر اکبر
۱۳۵۱- فدایی
۱۳۵۱- جهنم + من
۱۳۵۲- خروس
۱۳۵۴- کندو
۱۳۵۷- قدغن
۱۳۵۹- کرکس‌ها می‌میرند
۱۳۵۹- طلوع انفجار
۱۳۵۹- اعدامی
۱۳۵۹- آقای هیروگلیف
۱۳۵۹- شمر
۱۳۶۰- مرز
۱۳۶۰- بازرس ویژه
۱۳۶۱- رهایی
۱۳۶۱- جایزه
۱۳۶۲- هیولای درون
۱۳۶۲- کمال الملک
۱۳۶۲- شیلات
۱۳۶۲- خانه عنکبوت
۱۳۶۲- تفنگدار
۱۳۶۳- گل‌های داوودی
۱۳۶۳- تاتوره
۱۳۶۳- بی‌بی چلچله
۱۳۷۲- عبور از تله
۱۳۷۳- راه افتخار
۱۳۷۳- خط آتش
۱۳۷۴- بازی‌های پنهان
۱۳۷۵- بزرگ خیلی بزرگ
۱۳۷۸- طهران روزگار نو
۱۳۷۹- تکیه بر باد
۱۳۸۲- ملاقات با طوطی
۱۳۸۵- ماه شب چهارده
۱۳۸۶- پرچم‌های قلعه کاوه
۱۳۸۷- تردید
۱۳۸۸- زمهریر
۱۳۹۰ – اکباتان
تلویزیون
سال نام سمت کارگردان توضیحات
۱۳۹۱ تله‌فیلم «رؤیا» بازیگر فرید شرعی
۱۳۹۱ گپ مهمان برنامه رامبد جوان مهمان قسمت پنجم برنامه
۱۳۹۱ کلاه پهلوی بازیگر سید ضیاءالدین دری در نقش کشیش «موسیو آلفونس»
آغاز پیش تولید این سریال از سال ۱۳۸۳و آغاز فیلمبرداری آن از ۱۳۸۵ بوده‌است.
۱۳۸۳–۱۳۸۸ مختارنامه بازیگر داود میرباقری در نقش «نعمان بن بشیر انصاری» در سال ۱۳۸۹ از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۸۸ خسته‌دلان بازیگر سیروس الوند شبکه ۱
۱۳۸۸ تله‌تئاتر «شایعه» کارگردان هنری
تهیه‌کننده
۱۳۸۷ تله فیلم خانه ساحلی بازیگر صادق کرمیار شبکه ۱
۱۳۸۷ تله‌تئاتر «آخرین گودو» کارگردان هنری تهیه‌کننده مترجم متن داوود رشیدی نویسنده: «ماتئی ویسنی‌یک»
۱۳۸۷–۱۳۸۶ پاتوق بازیگر مهمان شاهین باباپور کارگردان تلویزیونی: «احمد قربانی»
۱۳۸۶ بیداری بازیگر بهرام عظیم پور
۱۳۸۷ تله‌تئاتر «هنر» کارگردان هنری تهیه‌کننده بازیگر داوود رشیدی در نقش «سرژ» بر اساس نمایشنامه‌ای از «یاسمینا رضا» ۲۰ آذر ۱۳۸۷ از شبکه ۴ پخش شد.
۱۳۸۶ تله‌فیلم «بعد از روز آخر» بازیگر مجید مظفری در هفتهٔ ناجا از شبکه ۲ پخش شد.
۱۳۸۶ نشانی بازیگر رامبد جوان نوروز ۱۳۸۷ از شبکه ۲ پخش شد.
۱۳۸۵-۱۳۸۶ گل بارون زده بازیگر عباس رنجبر شبکه ۳
۱۳۸۴ بچه‌های هور بازیگر عبدالله باکیده در نقش «عمو طالب» (رئیس عشیره)
۱۳۸۴ زائرسرای ممتاز بازیگر حمید بهمنی محصول سیمای مرکز قم
۱۳۸۴ چه کسی به سرهنگ شلیک کرد؟ بازیگر جواد اردکانی
۱۳۸۱–۱۳۸۳ دایره تردید بازیگر امیر قویدل اپیزود «تازه‌کار» / شبکه ۱
۱۳۸۱ مهمان‌پذیر طوبی بازیگر منوچهر پوراحمد در نوروز ۱۳۸۳ از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۸۱ معصومیت از دست رفته بازیگر داود میرباقری در نقش «نعمان»
۱۳۸۱ چهره‌ها بازیگر ابوالقاسم معارفی در دههٔ فجر ۸۱ از شبکه تهران پخش گردید.
۱۳۸۱ آبی مثل دریا بازیگر ابوالقاسم معارفی
۱۳۷۹ خانه ما بازیگر مهمان مسعود کرامتی
۱۳۷۵–۱۳۷۹ ولایت عشق بازیگر مهدی فخیم‌زاده در نقش «فضل بن ربیع»
۱۳۷۸ ورثه آقای نیکبخت بازیگر مرضیه برومند
۱۳۷۷ خاطرات یک خبرنگار بازیگر رسول صدرعاملی
۱۳۷۷ پزشکان بازیگر مسعود کرامتی شبکه ۳
۱۳۷۷–۱۳۷۸ روزهای زندگی بازیگر سیروس مقدم در سال ۱۳۷۹ از شبکه ۳ پخش شد.
۱۳۷۵–۱۳۷۶ بازگشت پرستوها بازیگر ابوالقاسم طالبی شبکه ۲
۱۳۷۵–۱۳۷۶ تهران ۱۱–۵۹۵ ج ۴۸ بازیگر مهمان مرضیه برومند بازی در اپیزود «همسایه‌ها»
۱۳۷۵ خاله خانم بازیگر منوچهر پوراحمد در نوروز ۱۳۷۶ از شبکه ۱ پخش شد. کارگردان تلویزیونی: «شیرین جاهد»
۱۳۷۵ پرواز قرن بازیگر رسول صدرعاملی نویسنده: «فریدون جیرانی» محصولی از سیمافیلم که در هفت قسمت و در دهه فجر ۱۳۷۵ پخش گردید.
۱۳۷۴–۱۳۷۵ تنهاترین سردار بازیگر مهدی فخیم‌زاده در نقش «عمرو عاص»
۱۳۷۴ علی‌آقا ۱۲۱ بازیگر مهمان محمد صالح علا شبکه ۲
۱۳۷۴ آخرین ستاره شب بازیگر منوچهر پوراحمد
۱۳۷۳ آوای فاخته بازیگر بهمن زرین‌پور شبکه ۱
۱۳۷۱ بیالو آوازه خوان تهیه‌کننده مرضیه برومند
۱۳۷۰ گل پامچال بازیگر محمدعلی طالبی شبکه ۱
۱۳۷۰ امام علی علیه السلام بازیگر داود میرباقری در نقش «ابن جبله»
۱۳۶۹ عطر گل یاس بازیگر بهمن زرین‌پور شبکه ۱
۱۳۶۷ تله‌تئاتر «یکی از این روزها» بازیگر فریدون فرهودی در نقش «رئیس جمهور ایندولند» ئکارگردان تلویزیونی: «هرمز امامی»
۱۳۶۶ تله‌تئاتر «اقدام به قتل» بازیگر ابوالحسن داوودی
۱۳۶۶–۱۳۶۵ گرگ‌ها بازیگر داود میرباقری
۱۳۶۶–۱۳۶۳ کوچک جنگلی بازیگر بهروز افخمی در نقش «مستوفی الممالک»
۱۳۶۶–۱۳۵۸ هزاردستان بازیگر علی حاتمی در نقش «مفتش شش انگشتی»
۱۳۶۴ مستند داستانی «تاریخ قشم» راوی علیرضا داوودنژاد
۱۳۵۵ هوس بازیگر هوشنگ پاکروان
۱۳۴۹ تله‌تئاتر «دیکته و زاویه» کارگردان هنری داوود رشیدی نویسنده: «غلامحسین ساعدی» کارگردان تلویزیونی: «حمید مصداقی»
۱۳۴۷ تله‌تئاتر «سیزیف و مرگ» کارگردان هنری داوود رشیدی نویسنده: «روبر مرل»
۱۳۴۷ تله‌تئاتر «همسفر» کارگردان هنری داوود رشیدی نویسنده: «کامران قدیمی»
۱۳۴۷ تله‌تئاتر «باجه» کارگردان هنری داوود رشیدی نویسنده: «ژان تاردیو»
۱۳۴۶ تله‌تئاتر «خوشا به حال بردباران» کارگردان هنری داوود رشیدی نویسنده: «غلامحسین ساعدی»
۱۳۴۶ تله‌تئاتر «صدایی در لیوان» کارگردان هنری داوود رشیدی نویسنده: «ایزو دوری» و «لئوپولدو کوکو»
۱۳۴۵ تله‌تئاتر «ریچارد سوم» کارگردان هنری داوود رشیدی
۱۳۴۲ تله‌تئاتر «سیسیل یا مکتب پدران» بازیگر جعفر والی
۱۳۴۲ تله‌تئاتر «در جزیره‌ای غریب» بازیگر ؟ «منوچهر فرید»، «محمدعلی کشاورز» ، «فرزانه تأئیدی» و «عباس مغفوریان» هم در آن بازی کرده بودند.
۱۳۴۲ تله تئاتر عشق‌های دن پرلین با بلیز در باغچه اش کارگردان داود رشیدی نویسنده : فردریکو گارسیالورکا
۱۳۴۱ تله تئاتر کفاشه پر جوش و خروش کارگردان داود رشیدی نویسنده : ساشا گیتری
۱۳۴۱ تله تئاتر فرانسواز کارگردان داود رشیدی نویسنده : ساشا گیتری
۱۳۴۱ تله تئاتر دوازده مرد خشمگین بازیگر
تهیه کنندگی
۱۳۷۴- بازی‌های پنهان
۱۳۷۹- قطعه ناتمام
۱۳۸۰- امتحان
۱۳۸۵- صبحی دیگر
کتاب
مجموعه آثار نمایشی داوود رشیدی (جلد یکُم و دوّم چاپ شده است)
کاپیتان قراگز (ترجمه نمایشنامه)
بازی کشتار (ترجمه نمایشنامه)
معجزه در آلاباما (ترجمه نمایشنامه)
مجری طرح
۱۳۷۹- قطعه ناتمام
نماینده تهیه‌کننده
۱۳۷۸- مثلث آبی
سوابق اجرایی
تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران
تدریس در دانشکده هنرهای دراماتیک
تدریس دوره‌های کوتاه مدت در شهرستان‌ها و فرهنگسراها و استخدام به عنوان کارگردان در اداره هنرهای دراماتیک
راه اندازی و سرپرستی گروه تئاتر "امروز"
مدیر واحد نمایش تلویزیون از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۶۰
عضو هیات مدیره خانه سینما (معاون رئیس هیات مدیره)
رئیس انجمن بازیگران سینمای ایران از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷
اداره تئاتر وزارت فرهنگ و هنر
عضو شورای تئاتر تا سال ۱۳۴۹
مدیریت گروه تئاتر "امروز" از سال ۱۳۴۵
بزرگداشت
اولین بزرگداشت داود رشیدی و جایزه داود رشیدی در چهارم شهریور ماه 1396 به آقایان عمید نائینی، محسن میرزایی، علیرضا داودنژاد و حسن معجونی توسط جواد مجابی، احمد مسجد جامعی، مرضیه برومند و فاطمه معتمد آریا اهداء شد.«اهداء نشان داوود رشیدی به دو روزنامه‌نگار و دو هنرمند». ایسنا، 06 شهریورماه 1396. بازبینی‌شده در 28 آگوست 2017
هفدهمین و هجدهمین کاشی ماندگار در نخستین سال‌مرگ داوود رشیدی، بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما بر سردر خانه او و همسرش احترام برومند نصب شد.
