يکشنبه، 21 فروردين 1390
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

جلال الدین همایی

جلال الدین همایی
محقق، ادیب، شاعر. تولد: 13 دى 1278(1 رمضان 1317 ق.)؛ اصفهان. درگذشت: 28 تیر 1359، تهران. جلال‏الدین همایى متخلص به «سنا» و «هما» فرزند ابوالقاسم محمدنصیر متخلص به «طرب» فرزند هماى شیرازى اصفهانى (از دانشمندان و سخنوران و سخن شناسان و استادان معاصر)؛ تحصیلات را ابتدا نزد پدر و سپس ابوالقاسم عراقى آغاز كرد و به فراگیرى علوم ابتدایى و مقدمات صرف و نحو عربى و منطق و معانى بیان پرداخت. سپس در مدرسه‏ى حقایق و سپس در مدرسه‏ى قدسیه و مدت بیست سال در مدرسه‏ى نیماورد اصفهان حجره‏نشینى نمود. سیوطى و مغنى و الفیه و شرح لمعه و مطول را نزد استادانى چون آقا سید محمدباقر درچه‏اى، آیت‏الله شیخ على یزدى، آقا شیخ محمد كاشانى و ادبیات عرب را نزد سید محمدكاظم كروندى و اساتیدى دیگرى چون عبدالكریم گزى و فقه و اصول را نزد سید محمدصادق خاتون آبادى و آقا سید مهدى درچه‏اى آموخت، وى سرانجام اجازه‏ى اجتهاد دریافت كرد. در علوم عقلى، استاد وى محمد خراسانى معروف به حكیم بود كه شرح شمسیه و اسفار ملا صدراى شیرازى و شفاى ابن سینا و دو دوره فلسفه و اشراق را نزد وى و اسدالله حكیم خواند. استادان دیگر او در معقول و نجوم و هیئت و ریاضى جدید و اسطرلاب و استخراج تقویم سید على جناب و در طب محمد حكیم و میرزا على آقا و ابوالقاسم ناصر و حكمت احمدآبادى بودند. هیئت مسطحه استدلالى و نجوم را نزد آیت‏الله رحیم ارباب تلمذ نمود. وى سپس به تدریس در مدارس اصفهان مشغول شد. از سال 1302 به خدمت وزارت فرهنگ درآمد. چندى در دبیرستان‏هاى تبریز به تدریس اشتغال داشت، آنگاه به تهران آمد. ابتدا در دبیرستان دارالفنون به تدریس مشغول شد، هفته‏اى چند ساعت هم در دبیرستان شرف تدریس مى‏كرد و همچنین در دبیرستان نظام و دانشكده‏ى افسرى نیز تدریس داشت. سپس در دانشگاه ادبیات و دانشكده‏ى حقوق تهران به عنوان استاد در دوره‏ى فوق لیسانس و دكترى به تدریس پرداخت. تا سال 1345 بنا به درخواست خود بازنشسته شد و تا آخر عمر در تهران زیست و با وجود بیمارى همواره به كار مطالعه و تحقیق و تألیف مشغول بود. استاد همایى عضو فرهنگستان ایران و نیز انجمن تحقیق در ادبیات و زبان‏هاى خارجى بود و با مؤسسه لغت‏نامه دهخدا همكارى داشت. از جمله همایش‏ها و مراسم‏هایى كه استاد در آنها شركت نموده، مى‏توان به این موارد اشاره نمود: شركت در انجمن‏هاى ادبى؛ شركت در كنگره‏ى فردوسى (1313)؛ شركت در نخستین كنگره‏ى نویسندگان (تیر 1325)؛ شركت در كنگره‏ى ابن سینا (اردیبهشت 1333)؛ سفر به بیروت (1334)؛ جهت افتتاح كرسى زبان فارسى در دانشگاه بیروت؛ شركت در مجلس یادبود احمد بهمنیار (12 آبان 1334)؛ شركت در كنگره‏ى هفتصدمین سال درگذشت مولوى (آبان 1336)؛ سخنرانى در برنامه‏ى مرزهاى ارتش در رادیو ایران؛ شركت در مجلس بزرگداشت استاد ابوالحسن فروغى (بهمن 1338)؛ شركت در مجلس بزرگداشت استاد بدیع‏الزمان فروزانفر (29 اردیبهشت 1349)؛ شركت در مجلس بزرگداشت دكتر محمد معین (13 تیر 1350)؛ شركت در كنگره‏ى ابوریحان بیرونى (1352). استاد همایى به دو زبان فارسى و عربى شعر مى‏گفت. قصاید عربى او در برخى از مجلات و جراید ادبى دیده شده است. وى شعر فارسى را به سبك قدیم مى‏سرود و در ساختن ماده تاریخ مهارت داشت. علاوه بر مقاله‏هاى وى در مجلات و رونامه‏هاى «ارمغان»، «اطلاعات»، «ایران‏شناسى»، «تعلیم و تربیت»، «تماشا»، «جاویدان خرد»، «جوانان رستاخیز»، «رادیو ایران»، «سالنامه‏ى آریان»، «سالنامه‏ى شرق»، «سخن»، «مرزهاى دانش»، «معارف اسلامى»، «مهر»، «وحید» و «یغما»، از آثار تألیف وى مى‏توان به عنوان‏هاى زیر اشاره نمود: خیامى‏نامه (در تجزیه و تحلیل آثار علمى و ادبى حكیم عمر خیام، جلد اول، 1346)؛ تاریخ ادبیات ایران (تبریز، 1309 -1308، در سال 1308، براى تألیف این كتاب جلال‏الدین همایى به نشان علمى درجه‏ى دوم نایل آمد)؛ غزالى‏نامه (شرح حال و آثار و عقاید و افكار ادبى و مذهبى و فلسفى و عرفانى امام ابوحامد غزالى، 1317)؛ اسرار و آثار واقعه كربلا (چاپ دوم، 1357)؛ فنون بلاغت و صناعات ادبى (1354)؛ رساله درباره‏ى شرح احوال شعراى اصفهان قرن سیزده و چهارده و پانزده، صناعات ادبى (یك كتاب براى سطح دانشگاه‏ها و یك كتاب براى سطح دبیرستان‏ها)، تاریخ اصفهان تحقیق در احوال آخوند میر مؤلف حبیب‏السیر و میرخواند صاحب روضة الصفا، مولانا چه مى‏گوید (دو جلد، جلد اول 1354، جلد دوم 1355)؛ طلبه‏ى عطار و نسیم گلستان؛ سیر مثنوى مولوى (داستان قلعه‏ى ذات الصور)؛ مقام حافظ؛ طب خانه (1342)؛ شرح حال احوال سروش اصفهانى (این رساله در مقدمه‏ى دیوان شاعر كه به وسیله محمدجعفر محجوب تصحیح شده، منتشر كرده است، از صفحه 1 الى صفحه 90)؛ صرف و نحو و قرائت عربى (سه جلد)؛ رساله‏ى تحقیقى در احوالات مولانا، منتخب اشعار؛ دوره‏ى كتاب درسى فارسى- دستور و تاریخ ادبیات؛ دستور كلاس‏هاى پنجم و ششم ابتدایى؛ دستور زبان (با مشاركت چهار استاد دیگر، دو جزء، 1329 -1328)؛ رساله‏ى تحقیقى درباره‏ى دستور زبان فارسى؛ سه جلد كتاب فارسى دبیرستانى؛ دستور زبان فارسى دوره‏ى ابتدایى؛ تاریخ علوم اسلامى (تقریرات همایى در دوره‏ى دكتراى ادبیات فارسى دانشگاه تهران، 1348)؛ تصوف در اسلام (نگاهى به عرفان شیخ ابوسعید ابوالخیر، 1362)؛ دیوان سنا (دیوان اشعار همایى به اهتمام دكتر ماهدخت بانو همایى، جلد اول، خرداد 1364). از جمله آثارى كه به تصحیح و تحشیه‏ى آنها اقدام نمود مى‏توان به این عنوان‏ها اشاره نمود: دانشنامه (1. دیوان غبار. 2. غزلیات سنا، 3. دیوان زرگر اصفهانى، 4. غزلیات دیوانه‏ى قمثه، 5. دیوان نیاز جوشقانى، اصفهان، 1342، به اهتمام همایى)؛ نصیحة الملوك (امام محمد غزالى، 1316)؛ التفهیم لاوائل صناعة التنجیم (ابوریحان بیرونى، 1316)؛ مصباح الهدایة و مفتاح الكفایة (عزیزالدین محمود كاشانى، 1325)؛ دیوان طرب (1342)؛ مختارى‏نامه (عثمان مختارى، 1361)؛ دیوان حكیم مختارى غزنوى؛ مثنوى ولدنامه (بهاءالدین ولد، 1316)؛ منتخب اخلاق ناصرى (تألیف خواجه نصیر طوسى، 1320)؛ مقدمه‏ى اخلاق ناصرى (1335)؛ نصیحةالملوك (امام محمد غرالى)؛ كنوز المغربین در علوم غریبه (منسوب به حكیم ابوعلى سینا)؛ معیارالعقول (1331)؛ رساله شعوبیه؛ برگزیده دیوان سه شاعر اصفهانى (طرب، سها، عنقا) (1343)؛ رساله اصفهانى پاسدار؛ مجموعه شعر سرود عشق (1373). استاد همایى در پایان شب ششم ماه رمضان 1400، ق. مطابق با بیست و هشتم تیر 1359 درگذشت و در تكیه لسان‏الارض در اصفهان به خاك سپرده شد. (ح 1358 -1278 ش)، عالم، ادیب، استاد دانشگاه، مورخ، مصحح، مترجم و شاعر، متخلص به سنا. پدرش، ابوالقاسم متخلص به طرب، از ادبا و شعرا و خوشنویسان بود. وى در كوى پاقلعه اصفهان به دنیا آمد. ابتدا نزد والدین خود و سپس در مدرسه‏ى حقایق و مدرسه‏ى قدسیه به فراگیرى مقدمات پرداخت. وى همچنین خط نسخ و ثلث را نزد پدر و میرزا حسن قدسى و ملا محمدتقى كاتب فراگرفت. او ادبیات عرب، سطوح فقه و كلام و رجال را نزد شیخ على یزدى و سید محمدكاظم كروندى اصفهانى و ملا عبدالكریم گزى و میرزا احمد اصفهانى و میرزا محمدصادق خاتون‏آبادى فراگرفت. او مدت هجده سال از محضر شیخ محمد خراسانى بهره برد و از «شرح شمسیه» تا «شرح هدایه» ملا صدرا و «شرح منظومه» و «اشارات» را نزد وى خواند. همایى قسمتى از فنون هیئت و ریاضى جدید و فن اسطرلاب و فن استخراج تقویم را از زیجهاى قدیم، خدمت میرزا سید على جناب گذراند. از دیگر استادان جلال‏الدین همایى: در فلسفه شیخ اسداللَّه حكیم قمشه‏اى متخلص به دیوانه، در معقول و ریاضیات ملا عبدالجواد آدینه‏اى، در طب شیخ محمد حكیم و میرزا ابوالقاسم ناصر حكمت احمدآبادى و در حكمت و نجوم آیت‏اللَّه حاج آقا رحیم ارباب اصفهانى را مى‏توان نام برد. وى از آیت‏اللَّه شیخ مرتضى آشتیانى اجازه‏ى روایت و از شیخ محمدحسین فشاركى اجازه‏ى اجتهاد و روایت و از سید محمد نجف‏آبادى مدرس و آیت‏اللَّه حاج میرزا عبدالحسن سید العراقین خاتون‏آبادى پاقلعه‏اى اجازه‏ى اجتهاد دریافت كرد. او در مدارس قدیم تدریس مى‏كرد و از حدود 1300 ش براى تدریس به مدرسه‏ى صارمیه اصفهان رفت. شیخ عباس ادیب حبیب‏آبادى و سید حسن مدرس بیدآبادى و شیخ محمود شریعت‏ریزى از شاگردانش بودند. همایى در حدود 1307 ش وارد خدمت معارف شد و در مدارس متوسطه‏ى تبریز، دارالفنون، شرف مظفرى، دبیرستان نظام، دانشكده‏ى حقوق و دانشكده‏ى ادبیات به تدریس پرداخت. از آثار وى: «تاریخ ادبیات ایران» از قدیمى‏ترین عصر تاریخى تا عصر حاضر؛ «غزالى‏نامه»؛ شرح حال امام محمد غزالى؛ «اسرار و آثار واقعه‏ى كربلا»؛ «تاریخ علوم اسلامى»؛ «خیامى‏نامه»؛ «فنون بلاغت و صناعات ادبى»؛ «مولوى‏نامه»؛ «تصوف در اسلام»؛ «شعوبیه»؛ «تاریخ اصفهان»؛ شرح «مثنوى معنوى» مولوى؛ «دیوان» شعر كه با نام «دیوان سنا» به چاپ رسیده است؛ تصحیح كتابهاى «التفهیم لأوائل صناعة التنجیم» ابوریحان بیرونى، «مصباح الهدایه و مفتاح الكفایة» عزالدین محمود كاشانى، «منتخب اخلاق ناصرى» خواجه نصیرالدین طوسى؛ مقدمه‏ى كتابهاى مثنوى «ولدنامه»، «تاریخ حبیب السیر فى اخبار افراد بشر»، خواند میر، «دیوان» شكیب اصفهانى؛ اهتمام در انتشار «دیوان» عثمان مختارى.[1]


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
موارد بیشتر برای شما
حکمت | گستره محور مقاومت ! / مقام معظم رهبری
music_note
حکمت | گستره محور مقاومت ! / مقام معظم رهبری
آشنایی با آداب و رسوم جالب شب یلدا در لرستان
آشنایی با آداب و رسوم جالب شب یلدا در لرستان
آشنایی آداب و رسوم جالب شب یلدا در تبریز
آشنایی آداب و رسوم جالب شب یلدا در تبریز
آشنایی با آداب و رسوم جالب شب یلدا در رشت
آشنایی با آداب و رسوم جالب شب یلدا در رشت
قد و وزن و دور سر نوزاد 2 ماهه
قد و وزن و دور سر نوزاد 2 ماهه
قد و وزن و دور سر نوزاد 4 ماهه
قد و وزن و دور سر نوزاد 4 ماهه
خروج تروریست‌های تحریرالشام از حرم حضرت زینب(س)
play_arrow
خروج تروریست‌های تحریرالشام از حرم حضرت زینب(س)
خلاصه بازی ملوان ۱ - پرسپولیس ۲
play_arrow
خلاصه بازی ملوان ۱ - پرسپولیس ۲
تشریح جزئیات آدم‌ربایی در گلستان
play_arrow
تشریح جزئیات آدم‌ربایی در گلستان
زلزله امنیتی در آمریکا؛ ادعای عضو کنگره آمریکا از پرواز پهپادهای منتسب به ایران بر فراز آمریکا
play_arrow
زلزله امنیتی در آمریکا؛ ادعای عضو کنگره آمریکا از پرواز پهپادهای منتسب به ایران بر فراز آمریکا
روایت خبرنگار صداوسیما در دمشق از لو دادن اطلاعات اماکن حیاتی توسط فرماندهان بلندپایه بشار اسد به اسرائیل
play_arrow
روایت خبرنگار صداوسیما در دمشق از لو دادن اطلاعات اماکن حیاتی توسط فرماندهان بلندپایه بشار اسد به اسرائیل
گل دوم اتحاد کلبا به العین توسط شهریار مغانلو و پاس گل مهدی قائدی
play_arrow
گل دوم اتحاد کلبا به العین توسط شهریار مغانلو و پاس گل مهدی قائدی
گلزنی «مهدی قائدی» برابر العین در لیگ برتر امارات
play_arrow
گلزنی «مهدی قائدی» برابر العین در لیگ برتر امارات
آزمایش پلیس رباتیک کروی در چین که مجرمان را شناسایی و دستگیر می‌کند
play_arrow
آزمایش پلیس رباتیک کروی در چین که مجرمان را شناسایی و دستگیر می‌کند
اهدای انگشتر رهبر انقلاب به دختر خانمی که انگشتر ایشان را می‌خواست
play_arrow
اهدای انگشتر رهبر انقلاب به دختر خانمی که انگشتر ایشان را می‌خواست