غلامحسین صدیقی

مدرس، جامعه شناسى، محقق. تولد: آذر 1284، تهران. درگذشت: 9 اردیبهشت 1370. غلامحسین صدیقى، فرزند حسین اعتضاد دفتر، تحصیلات ابتدایى و متوسطه خود را در تهران در مدارس علمیه، آلیانس و دارالفنون گذراند و سپس در سال 1309 براى ادامه‏ى تحصیل جزو دومین گروه دانشجویان اعزامى به اروپا به فرانسه رفت. در آنجا پس از گذراندن دوره‏ى دانشسراى سن‏کلو و دانشگاه پاریس به اخذ لیسانس و دکتراى ادبیات در رشته‏ى فلسفه و جامعه‏شناسى نایل آمد. رساله‏ى دکتراى او با عنوان جنبش‏هاى دینى ایرانى در قرن‏هاى دوم و سوم هجرى در سال 1938(1317) به زبان فرانسوى در پاریس به چاپ رسید (این کتاب در سال 1372 در تهران به چاپ رسیده است). در سال 1316 به ایران بازگشت و با درجه‏ى دانشیارى در دانشگاه تهران به تدریس تاریخ فلسفه‏ى قدیم و جامعه‏شناسى پرداخت، مدتى بعد هم به مقام استادى دانشکده‏هاى ادبیات معقول و منقول (الهیات و معارف اسلامى) نایل آمد. چندى نیز مدیر کل دانشگاه و چند دوره نماینده‏ى دانشکده‏ى ادبیات در شوراى دانشگاه بود. او همچنین در تأسیس انجمن آثار ملى مؤثر بود، و بعدها به ریاست انجمن رسید. او عضو کمیسیون ملى یونسکو و کنگره هزاره ابن سینا بود، و از 1326 الى 1329 در تنظیم مدخل‏هاى حروف «پ» و «ث» لغت نامه دهخدا فعالیت کرد، در واقع او یکى از پنج نفرى بود که همراه خان بابا بیانى، ذبیح‏الله صفا، محمد معین و عبدالحمید اعظمى زنگنه پس از تصویب ماده واحده مربوط به چاپ لغت نامه در چاپخانه مجلس شوراى ملى در اواخر 1324 به همکاى با دهخدا انتخاب شد. وى در سال 1330 در هیئت دولت دکتر محمد مصدق به عنوان وزیر پست و تلگراف منصوب شد و پس از مدتى تا سال 1332 وزیر کشور این هیئت دولت بود. پس از کودتاى 28 مرداد 1332 دستگیر گردید و مدت پانزده ماه در زندان به سر برد. اما پس از آزادى چهار بار دیگر هم به زندان افتاد. از جمله فعالیت‏هاى وى در زمینه‏ى فرهنگى تأسیس مؤسسه‏ى مطالعات و تحقیقات اجتماعى در سال 1337 است. این مؤسسه در سال 1351 به دانشکده‏ى علوم اجتماعى تبدیل شد. دکتر غلامحسین صدیقى همچنان در طول سال‏هاى عمر خود چندین بار نماینده ایران در کنفرانس‏هاى بین‏المللى تعلیم و تربیت و یونسکو انتخاب شد. تألیفات وى از این جمله است: از طائیس تا سقراط، گزارش سفر هند (1326)؛ چاپ متن عربى رساله‏ى سرگذشت ابن سینا و چند رساله‏ى دیگر منسوب به ابن‏سینا. وى همچنین مقدمه‏اى بر کتاب اصول حکومت آتن (تألیف ارسطو و با ترجمه و تحشیه‏ى باستانى پاریزى) نوشته است. دکتر غلامحسین صدیقى پس از تحمل یک دوره بیمارى در نهم اردیبهشت 1370 درگذشت. از فلاسفه و دانشمندان و استادان مسلم دانشگاه است. در 1284 ش تولد یافت. پس از انجام تحصیلات مقدماتى و فقه و اصول و ادبیات در تهران به اخذ دیپلم نائل آمد و از طرف دولت براى ادامه‏ى تحصیلى به فرانسه اعزام شد و در رشته‏ى فلسفه لیسانس و دکترا اخذ کرد. پس از مراجعت به ایران به دانشیارى و سپس استادى دانشکده‏ى ادبیات برگزیده شد و سالیان دراز در آن دانشکده تدریس مى‏نمود. در 1330 در کابینه‏ى دکتر محمد مصدق،ابتدا وزیر پست و تلگراف و بعد وزیر کشور بود و تا 28 مرداد 1332 در آن سمت باقى ماند. پس از سقوط مصدق، دو روزى به حال اختفاء مى‏زیست تا اینکه به اتفاق مصدق و شایگان، خود را به حکومت جدید معرفى کرد، چند روزى در باشگاه افسران، سپس در زندان لشکر 2 زرهى زندانى بود. همزمان با محاکمه‏ى مصدق در دادگاه نظامى او هم محاکمه شد و چندى در زندان بود و او را از کار دانشگاهى اخراج کردند ولى مجددا به کار خود بازگشت و شغل استادى را تا سنین بازنشستگى ادامه داد. ریاست گروه فلسفه و روانشناسى با او بود. دکتر غلامحسین صدیقى مردى به تمام معنى صدیق و متقى و دانشمند و در عین حال سختگیر و بدون گذشت بود. در وطن‏خواهى و علاقه‏ى او به کشور هیچ‏کس تردید ندارد. او عضویت جبهه ملى را پذیرفت و تا پایان عمر بدان عقیده باقى ماند. در اواخر دوران حکومت شاه هر موقع سخن از نخست‏وزیر ملى مى‏شد، نام صدیقى مترادف آن بود. شاه در روزهاى سقوط به او متوسل شد تا سکان شکسته‏ى کشتى حکومت را به دست او بسپارد ولى روى شرایط پیشنهادى توافق نشد. شاه در خاطرات خود اشاره مى‏کند که شرایط او مورد قبول واقع نشد لیکن واقعیت مطلب این است که صدیقى از زیر بار مسئولیت فرار کرد. زیرا اوضاع و احوال روز خواستار عدم قبولى او بود. وى صاحب تالیفاتى در رشته‏ى تخصصى خود مى‏باشد. در سال 1371 در تهران درگذشت و از طرف مردم تشییع جنازه‏ى باشکوهى به عمل آمد. (1370 -1284 ش)، نویسنده و استاد دانشگاه، رییس انجمن آثار ملى. در تهران به دنیا آمد. پس از به پایان رساندن تحصیلات متوسطه در مدرسه‏هاى آلیانس و دارالفنون در 1308 ش به فرانسه اعزام شد. او پس از اخذ دیپلم ادبیات از دانشسراى عالى سن کلود، تحصیلات دوره‏ى دکترا را در دانشکده‏ى ادبیات دانشگاه سوربن آغاز کرد و با تقدیم رساله‏ى خویش تخت عنوان «جنبش‏هاى دینى ایرانیان در قرن‏هاى دوم و سوم هجرى» دوره‏ى دکتراى خویش را به پایان برد. به ایران بازگشت و به خدمت دانشگاه درآمد و عهده‏دار مشاغل مختلفى شد: معلم جامعه‏شناسى و تاریخ فلسفه، نماینده‏ى دانشکده‏ى ادبیات و دانشسراى عالى در شرواى دانشگاه، عضو هیأت نمایندگى ایران در کنفرانس بین‏المللى تلعیم و تربیت در ژنو و بعد با همین سمت در لندن، عضو هیأت سیاسى و اقتصادى و فرهنگى در هندوستان، ریاست نمانیدگى در سومین کنفرانس سازمان تربیتى و علمى یونسکو به جهت شایستگى علمى و فرهنگى مدتها عضو هیئت تحقیقى انجمن آثار ملى را بر عهده گرفت. از آثار وى: «از طالس تا سقراط»؛ «گزارش سفر هند». دکتر صدیقى براى مدتى هم با على ابکر دهخدا همکارى علمى و فرهنگى نمود و تألیف و تنقیح دو جزء «لغت‏نامه» را بر عهده گرفت به پایان رساند. او همچنین در تصحیح تألیفات فارسى منسوب به ابن‏سینا شرکتى فعال داشت.[1]