خیرالنساء بیگم قزوینی

دختر سید میرعبدالله مرعشی قزوینی ملقب به مهد علیا، از زنان دلیر، دانشور و سیاستمدار مقتدر و شهبانوی ایران بود. وی پس از فراگیری مقدمات و علوم اسلامی و فنون ادب، مدارج عالی اجتهاد را نزد علمای عصر خود پیمود و همسر ولیعهد شاه طهماسب صفوی، محمدمیرزا گردید. به امر شاه محمدمیرزا به حکومت خراسان رسید و خیرالنساء بیگم به همراه همسرش در هرات مرکز خراسان سکونت گزید، اما محمدمیرزا بر اثر شیوع مرض آبله بینایی خود را از دست داد و کور شد و حکومت خراسان و قدرت سیاسی و اداره آن به دست خیرالنساء بیگم افتاد. پس از درگذشت شاه طهماسب، محمدمیرزا به کمک خواهر ناتنی خود پریخان خانم به سلطنت رسید. ولی سرانجام خیرالنساء بر آنان چیره شد و حکومت را به دست گرفت و میرزا سلیمان جابری را به مقام صدراعظمی برگزید. در این میان دولت عثمانی از اغتشاشات داخلی ایران سود جست و به ایران حمله کرد و قسمت هایی از قفقاز را تسخیر کرد. خیرالنساء بیگم فرماندهی سپاه ایران را به دست گرفت و لباس رزم پوشید و شخصاً از قزوین رهسپار جبهه های جنگ گردید و توانست با دلاوری قسمت هایی از ولایت شیروان را تصرف کند و دشمن را وادار به عقب نشینی نماید. ولی سرانجام بر اثر بدگویی عده ای از متحجّرین مذهبی درون حکومت که حاکمیت زن را قبول نداشتند نزد شاه، عده ای از امراء به کاخ او حمله کردند و خیرالنساء بیگم و مادرش را به قتل رسانده و اموال آنها را به غارت بردند. خیرالنساء در سال 991 ق کشته شد.