به گزارش راسخون به نقل از خبرگزاری مهر؛ رسانه ملی در سال ۹۷ یکی از پرحاشیه‌ترین و پراتفاق‌ترین سال‌های خود را تجربه کرد؛ حاشیه‌هایی که از حضور اسپانسرها و به کارگیری ستاره مربع‌ها و انتقادها نسبت آن تا سیاست کلانی همچون اجرای قانون منع به کارگیری بازنشستگان را شامل می‌شد.
در کنار حواشی رویکردهای کلیدی که در مسیر حرکت تلویزیون در آینده تعیین‌کننده خواهد بود هم متن پرچالشی را برای سیما فراهم آورد.
در این گزارش به بازخوانی پنج رویداد مهم سیما که متن و حاشیه تحولات این سازمان در سال گذشته را رقم زد، خواهیم پرداخت.
در کنار حواشی رویکردهای کلیدی که در مسیر حرکت تلویزیون در آینده تعیین‌کننده خواهد بود هم متن پرچالشی را برای سیما فراهم آورد.
در این گزارش به بازخوانی پنج رویداد مهم سیما که متن و حاشیه تحولات این سازمان در سال گذشته را رقم زد، خواهیم پرداخت.
قاب اول؛ وداع با بازنشستگان؟
اگرچه قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشسته‌ها و تصویب و اصلاحیه‌های آن، سازمان صداوسیما را در سال ۹۷ وارد فاز جدیدی کرد، اما صداوسیما حضور مدیران جوان را از ابتدای ۹۷ و قبل از همه حرف و حدیث‌ها درباره این قانون کلید زده بود. تغییراتی که از اواخر سال ۹۶ زمزمه‌های آن شنیده می‌شد و در سال ۹۷ عملی شد و در پنجم اردیبهشت ماه علی فروغی که تا آن زمان رییس بسیج صداوسیما بود با حکم مرتضی میرباقری معاون سیما مدیر یکی از مهمترین شبکه‌های سیما شد.
حدود ۲ ماه بعد یعنی در اواسط تیرماه مدیر جوان دیگری در رسانه ملی جا به جا شد و طی تغییراتی جواد رمضان‌نژاد از شبکه «افق» به شبکه پنج سیما کوچ کرد و مجید زین‌العابدین مدیر پیشین شبکه پنج به جای علیرضا برازش به شبکه یک سیما رفت.
با وجود این تغییرات که نشان از نوعی «جوان‌گرایی» در بدنه مدیریتی سیما داشت، چند ماه بعد و با جدی‌تر شدن قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان، چالش جوان‌گرایی متوجه بخش گسترده‌تری از بدنه مدیریتی سازمان صداوسیما شد که اتفاقاً بخش عمده‌ای ازآن را میانسالان اشغال کرده بودند.
نکته جالب اینکه اغلب معاونان رییس صداوسیما را افرادی تشکیل می‌دادند که اگر همه سوابق کاری آنها در نظر گرفته می‌شد، جزو بازنشستگان محسوب می‌شدند اما با به جریان افتادن این قانون، نامی از این افراد مطرح نشد. خبرگزاری مهر در مرداد ماه لیستی از این افراد منتشر کرد که البته به دلیل مشخص نبودن سوابق برخی از آنها تاپایان سال هم معلوم نشد که هر یک چند سال از بازنشستگی شان گذشته است؛ این گزارش را می‌توانید اینجا بخوانید.
در مهرماه ۹۷ با شدت گرفتن گمانه‌زنی‌ها نسبت به بازنشسته شدن مدیران در صداوسیما، عبدالعلی علی عسکری رییس سازمان طی مصاحبه‌ای با خبرنگاران اعلام کرد که اعمال قانون در خصوص بازنشستگی کارکنان را آغاز کرده‌اند و واجدان شرایط برکنار نمی‌شوند بلکه بازنشسته می‌شوند. در همان روزها محمدحسین صوفی دبیر شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما از نظارت بر اجرای این قانون در سازمان خبر داد و بیان کرد که حدود ۲۰۰ نفر در رده‌های مدیریتی و کارشناسی مشمول این قانون می‌شوند که تا ۲۴ آبان ماه این قانون درباره آنها اعمال می‌شود.
با این حال هرچه گذشت بیشتر کارمندان و مدیران رده‌های پایین‌تر برکنار شده و مدیران جوانی هم جایگزین شدند اما کمتر مدیران و مسئولان ارشد سازمان با سنین میانسالی تغییر کردند و حتی خبرهایی از رایزنی پشت پرده برای ماندن و حفظ میزهای ریاست خبر می‌داد. این کشمکش‌ها ادامه داشت تا اینکه رییس سازمان طی مصاحبه دیگری از نیاز به تیم مدیران خود گفت و با بیان اینکه تعدادی بازنشسته شده‌اند، تاکید کرد که دیگر به تیم موجود دست نخواهد زد و بازنشستگان صداوسیما تا ۲۲ بهمن در جایگاه‌های خود باقی خواهند ماند. هرچند که ۲۲ بهمن ۹۷ نیز گذشت و تا امروز که فروردین‌ماه ۹۸ است هنوز انتصاب جدیدی در سطح مدیران ارشد صورت نگرفته و از این منظر باید گفت ماجرای بازنشسته‌های سازمان ادامه دارد.
حدود ۲ ماه بعد یعنی در اواسط تیرماه مدیر جوان دیگری در رسانه ملی جا به جا شد و طی تغییراتی جواد رمضان‌نژاد از شبکه «افق» به شبکه پنج سیما کوچ کرد و مجید زین‌العابدین مدیر پیشین شبکه پنج به جای علیرضا برازش به شبکه یک سیما رفت.
با وجود این تغییرات که نشان از نوعی «جوان‌گرایی» در بدنه مدیریتی سیما داشت، چند ماه بعد و با جدی‌تر شدن قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان، چالش جوان‌گرایی متوجه بخش گسترده‌تری از بدنه مدیریتی سازمان صداوسیما شد که اتفاقاً بخش عمده‌ای ازآن را میانسالان اشغال کرده بودند.
نکته جالب اینکه اغلب معاونان رییس صداوسیما را افرادی تشکیل می‌دادند که اگر همه سوابق کاری آنها در نظر گرفته می‌شد، جزو بازنشستگان محسوب می‌شدند اما با به جریان افتادن این قانون، نامی از این افراد مطرح نشد. خبرگزاری مهر در مرداد ماه لیستی از این افراد منتشر کرد که البته به دلیل مشخص نبودن سوابق برخی از آنها تاپایان سال هم معلوم نشد که هر یک چند سال از بازنشستگی شان گذشته است؛ این گزارش را می‌توانید اینجا بخوانید.
در مهرماه ۹۷ با شدت گرفتن گمانه‌زنی‌ها نسبت به بازنشسته شدن مدیران در صداوسیما، عبدالعلی علی عسکری رییس سازمان طی مصاحبه‌ای با خبرنگاران اعلام کرد که اعمال قانون در خصوص بازنشستگی کارکنان را آغاز کرده‌اند و واجدان شرایط برکنار نمی‌شوند بلکه بازنشسته می‌شوند. در همان روزها محمدحسین صوفی دبیر شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما از نظارت بر اجرای این قانون در سازمان خبر داد و بیان کرد که حدود ۲۰۰ نفر در رده‌های مدیریتی و کارشناسی مشمول این قانون می‌شوند که تا ۲۴ آبان ماه این قانون درباره آنها اعمال می‌شود.
با این حال هرچه گذشت بیشتر کارمندان و مدیران رده‌های پایین‌تر برکنار شده و مدیران جوانی هم جایگزین شدند اما کمتر مدیران و مسئولان ارشد سازمان با سنین میانسالی تغییر کردند و حتی خبرهایی از رایزنی پشت پرده برای ماندن و حفظ میزهای ریاست خبر می‌داد. این کشمکش‌ها ادامه داشت تا اینکه رییس سازمان طی مصاحبه دیگری از نیاز به تیم مدیران خود گفت و با بیان اینکه تعدادی بازنشسته شده‌اند، تاکید کرد که دیگر به تیم موجود دست نخواهد زد و بازنشستگان صداوسیما تا ۲۲ بهمن در جایگاه‌های خود باقی خواهند ماند. هرچند که ۲۲ بهمن ۹۷ نیز گذشت و تا امروز که فروردین‌ماه ۹۸ است هنوز انتصاب جدیدی در سطح مدیران ارشد صورت نگرفته و از این منظر باید گفت ماجرای بازنشسته‌های سازمان ادامه دارد.
قاب دوم: پیش به سوی استعدادیابی
فارغ از حواشی اجرای قانون بازنشستگی اما شاید حضور همین مدیران جوان بود که باعث شد به جوانان و نوجوانان در جریان تولیدات سیما توجه بیشتری صورت بگیرد و تلویزیون به «استعدادیابی» به عنوان یک رویکرد جدی نگاه کند.
تلویزیون از ابتدای دهه ۹۰ به سمت مسابقات استعدادیابی در حوزه‌های مختلف اجرا، بازیگری، گزارشگری ورزشی و… رفته بود اما در یکی دو سال اخیر اوج تولید این برنامه‌ها را شاهید بودیم که در هر شبکه چندین برنامه در این راستا تصویب شد و البته با حاشیه‌هایی برخی از آنها هم به تعطیلی کشیده شد. روایت کامل خبرگزاری مهر درباره رویکرد تلویزیون در سال گذشته در تصویب برنامه‌های استعدادیابی را می‌توانید در این گزارش بخوانید.
شاید نقطه اوج این استعدادیابی‌ها را بتوان رقابت خنداننده شوهای «خندوانه» دانست که در هر دوره از آن چند کمدین تربیت کرد و باعث شد استندآپ کمدی در کشور به یک هنر و فعالیت جدی تبدیل شود. اگرچه هر فصل از این خنداننده‌شوها با حاشیه‌های زیادی از رقابت میان کمدین‌ها تا محتوای کمدی‌هاشان مواجه بود اما رامبد جوان با قراردادن مربی برای هر تیم و داوری توسط آنها رقابتی جدی‌تر را رقم زد.
دو پروژه مهم و خبرساز دیگر در حوزه استعدادیابی که قرار بود سال گذشته به تولید برسند یکی مربوط به بهروز افخمی در شبکه پنج می‌شد و دیگری به محمدمهدی عسگرپور در شبکه نسیم تعلق داشت که تکلیف هیچکدام هنوز مشخص نیستسال ۹۷ اما اغلب شبکه‌های سیما به سمت برنامه‌های استعدادیابی رفتند که از مهمترین این برنامه‌ها می‌توان به رونمایی از «عصر جدید» احسان علیخانی و برنامه فوتبالی «ستاره ساز» در شبکه سه اشاره کرد که در ایام نوروز روی آنتن رفتند.
دو پروژه مهم و خبرساز دیگر نیز قرار بود سال گذشته به تولید برسند که یکی مربوط به بهروز افخمی در شبکه پنج می‌شد و دیگری به محمدمهدی عسگرپور در شبکه نسیم تعلق داشت که تکلیف هیچکدام مشخص نیست.
برنامه «هنرپیشه» شبکه نسیم که حاشیه‌سازتر شد بیش از یک سال بود که کار خود را شروع کرده بود و حتی تیزرهای آن از شبکه نسیم پخش شد اما به یک باره به حالت توقف و تعطیلی درآمد و درباره یکی از دلایل تعطیلی آن بیان شد که رییس صداوسیما با این برنامه مخالف است؛ این درحالی است که تلویزیون با چندین برنامه در این راستا در حال فعالیت بود و هنوز ابهاماتی درباره دلایل اصلی این مخالفت وجود دارد. دلیل دیگر مخالفت با این برنامه البته وجود اسپانسر رقیب بود که کارگردان برنامه طی گفتگویی با خبرگزاری مهر شائبه آن را مطرح کرده بود.
در این میان اما «عصر جدید» احسان علیخانی هم از همان ابتدا با حاشیه مواجه شد، حاشیه‌هایی که با شروع پخش تیزرها از انتخاب داورها گرفته تا دکور و لوکیشن آن را شامل می‌شد و حتی در زمان پخش نیز به شرکت کننده ها و مخصوصاً نحوه داوری‌ها رسید. با این حال این برنامه آنقدر برای احسان علیخانی مهم بود که او بعد از یک دهه «ماه عسل» را تعطیل کرد و در جشنواره جام جم بیان کرد که «عصر جدید» پایانی بر «ماه عسل» بوده‌است.
یکی از چالش‌های مهم تلویزیون در سال ۹۸ و سال‌های بعد قطعاً فرآیند به‌کارگیری استعدادهایی است که خود در ویترین برنامه‌های متنوعش کشف کرده و خواهد کرد.
تلویزیون از ابتدای دهه ۹۰ به سمت مسابقات استعدادیابی در حوزه‌های مختلف اجرا، بازیگری، گزارشگری ورزشی و… رفته بود اما در یکی دو سال اخیر اوج تولید این برنامه‌ها را شاهید بودیم که در هر شبکه چندین برنامه در این راستا تصویب شد و البته با حاشیه‌هایی برخی از آنها هم به تعطیلی کشیده شد. روایت کامل خبرگزاری مهر درباره رویکرد تلویزیون در سال گذشته در تصویب برنامه‌های استعدادیابی را می‌توانید در این گزارش بخوانید.
شاید نقطه اوج این استعدادیابی‌ها را بتوان رقابت خنداننده شوهای «خندوانه» دانست که در هر دوره از آن چند کمدین تربیت کرد و باعث شد استندآپ کمدی در کشور به یک هنر و فعالیت جدی تبدیل شود. اگرچه هر فصل از این خنداننده‌شوها با حاشیه‌های زیادی از رقابت میان کمدین‌ها تا محتوای کمدی‌هاشان مواجه بود اما رامبد جوان با قراردادن مربی برای هر تیم و داوری توسط آنها رقابتی جدی‌تر را رقم زد.
دو پروژه مهم و خبرساز دیگر در حوزه استعدادیابی که قرار بود سال گذشته به تولید برسند یکی مربوط به بهروز افخمی در شبکه پنج می‌شد و دیگری به محمدمهدی عسگرپور در شبکه نسیم تعلق داشت که تکلیف هیچکدام هنوز مشخص نیستسال ۹۷ اما اغلب شبکه‌های سیما به سمت برنامه‌های استعدادیابی رفتند که از مهمترین این برنامه‌ها می‌توان به رونمایی از «عصر جدید» احسان علیخانی و برنامه فوتبالی «ستاره ساز» در شبکه سه اشاره کرد که در ایام نوروز روی آنتن رفتند.
دو پروژه مهم و خبرساز دیگر نیز قرار بود سال گذشته به تولید برسند که یکی مربوط به بهروز افخمی در شبکه پنج می‌شد و دیگری به محمدمهدی عسگرپور در شبکه نسیم تعلق داشت که تکلیف هیچکدام مشخص نیست.
برنامه «هنرپیشه» شبکه نسیم که حاشیه‌سازتر شد بیش از یک سال بود که کار خود را شروع کرده بود و حتی تیزرهای آن از شبکه نسیم پخش شد اما به یک باره به حالت توقف و تعطیلی درآمد و درباره یکی از دلایل تعطیلی آن بیان شد که رییس صداوسیما با این برنامه مخالف است؛ این درحالی است که تلویزیون با چندین برنامه در این راستا در حال فعالیت بود و هنوز ابهاماتی درباره دلایل اصلی این مخالفت وجود دارد. دلیل دیگر مخالفت با این برنامه البته وجود اسپانسر رقیب بود که کارگردان برنامه طی گفتگویی با خبرگزاری مهر شائبه آن را مطرح کرده بود.
در این میان اما «عصر جدید» احسان علیخانی هم از همان ابتدا با حاشیه مواجه شد، حاشیه‌هایی که با شروع پخش تیزرها از انتخاب داورها گرفته تا دکور و لوکیشن آن را شامل می‌شد و حتی در زمان پخش نیز به شرکت کننده ها و مخصوصاً نحوه داوری‌ها رسید. با این حال این برنامه آنقدر برای احسان علیخانی مهم بود که او بعد از یک دهه «ماه عسل» را تعطیل کرد و در جشنواره جام جم بیان کرد که «عصر جدید» پایانی بر «ماه عسل» بوده‌است.
یکی از چالش‌های مهم تلویزیون در سال ۹۸ و سال‌های بعد قطعاً فرآیند به‌کارگیری استعدادهایی است که خود در ویترین برنامه‌های متنوعش کشف کرده و خواهد کرد.
قاب سوم: کابوس ستاره مربع‌ها!
چند سالی است که تلویزیون با مشکلات جدی مالی مواجه است و همین گرفتاری مالی باعث شد تلویزیون بودجه تولیدات نمایشی و ترکیبی و… را از طریق مشارکت و اسپانسرها تامین کند. ورود اسپانسرها ابتدا با برخی شرکت‌ها و موسسات بود و یا تا یکی دو سال پیش بیشتر ظروف آشپزخانه و کرم‌های بهداشتی و… بار اسپانسرینگ سیما را به دوش می‌کشیدند و هر شبکه ای یک برنامه آشپزی داشت که بیشتر از آشپزی با برندهای مختلف ظروف آشپزخانه و لوازم غذایی آشنا می شدید اما مشکلات مالی تلویزیون بیشتر از اینها بود و پای موسسات اعتباری را هم به تلویزیون باز کرد؛ موسساتی که در برنامه «ماه عسل» به مهمانان هدیه می‌دادند و بعد از تبلیغ فراوان برای مردم مشخص شد که از صلاحیت لازم برخوردار نبوده‌اند و همین زمینه‌ساز حاشیه‌هایی در سال ۹۷ برای سیما شد.
با این وجود جریان اسپانسرینگ و امضای قراردادهای مالی صداوسیما در راستای تفاهم با شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ‌تر همچنان ادامه داشت.
سال ۹۷ پررنگ‌ترین سال حضور اسپانسرها در رسانه ملی بود، اسپانسرها توانستند به نوعی امپراطوری بر رسانه ملی دست یابند، تهیه کننده ها را کنار بزنند و افراد بسیاری از طریق دلالی و یا گرفتن مشارکت مالی وارد حرفه‌ی تهیه‌کنندگی کنند!
سال ۹۷ اسپانسرها توانستند به نوعی امپراطوری بر رسانه ملی دست یابند، تهیه‌کننده ها را کنار بزنند و افراد بسیاری از طریق دلالی و یا گرفتن مشارکت مالی وارد حرفه تهیه‌کنندگی کنند!اسپانسرها از طریق امضای قراردادهای مالی بر برنامه‌سازی و محتوای تولیدات سلطه پیدا کردند و کار به جایی کشید که از مذاکره برای انتخاب مجری و پیشنهاد دعوت مهمان تا سوژه و بسیاری از مسایل مرتبط با تولید برنامه‌های ترکیبی و تاک‌شوها که عموماً از طریق تیم برنامه ساز و تهیه کننده جلو می‌رود به دست اسپانسرها افتاد و نقش مهمتر در امر برنامه سازی را آنها ایفا کردند.
یکی از اصلی ترین دلایل حضور سلبریتی ها به عنوان مجری در تاک شوها و مسابقات هم به قدرت‌گرفتن همین اسپانسرها مرتبط دانسته شد که سال گذشته حواشی بسیاری هم نسبت به دستمزد این چهره‌ها از جمله مهران مدیری در «دورهمی»، اکبر عبدی در «شبی با عبدی»، حمید گودرزی در «پنج ستاره» و محمدرضا گلزار در «برنده باش» ایجاد کردند. حتی حضور سلبریتی ها و چهره‌های تکراری در شبکه‌های مختلف سیما گاهی به دلیل سلایق اسپانسرها بوده که باعث شد مثلاً چند خواننده یا بازیگر در بیشتر برنامه‌های تلویزیون در یک سال اخیر دعوت شوند.
تبلیغات بیش از حد و گاه افراطی برای اسپانسرها در برنامه‌ها نیز یک چالش اصلی برنامه‌های تلویزیون در سال ۹۷ بود.
در همین فضا نیز سال گذشته عدد و رقم‌های بالایی نسبت به سرمایه‌گذاری موسسات کنکوری به عنوان اسپانسر برنامه‌های تلویزیونی مطرح شد که به دلیل تبلیغات بالای این موسسات در شبکه‌های مختلف تلویزیون و حاشیه‌ها و انتقاداتی که نسبت به آنها مطرح شد مرتضی میرباقری معاون سیما طی ابلاغیه‌ای به شبکه‌ها دستور داد که تعداد این برنامه‌ها به نصف برسد.
همین چند روز پیش و پس از ماجرای سیلاب در مناطق مختلف کشور آذری جهرمی وزیر ارتباطات طی توئیتی اعلام کرد که از مدیران اپراتورها خواسته است «برای امداد رسانی در مواقع بحران، یک سرویس ستاره مربع رایگان برای نهادهای امدادی طراحی کنند تا آنها از نیاز خدماتی آسیب‌دیدگان به صورت منطقه‌ای و به لحظه مطلع گردند.» وی همچنین تاکید کرد که «ستاره مربع‌ها برای خدمت به مردم طراحی شده‌اند نه خالی کردن جیب آنها با بخت‌آزمایی‌ها.»؛ رویکردی که تلویزیون در یک سال گذشته پیش گرفت و با اعلام کدهای دستوری در اکثر برنامه‌های تلویزیونی مردم را به سمت شرکت در قرعه‌کشی‌های آنلاین و درواقع نوعی بخت آزمایی سوق داد.
ماجرای این ستاره مربع‌ها در یک سال اخیر صدای بسیاری را درآورد اما اوج این اعتراضات به زمانی مربوط می‌شود که به دلیل تخلف در رای گیری در جشنواره تلویزیونی جام جم یک پیامک برای مردم ارسال شد که اگرچه در رای گیری شرکت نکرده بودند اما از طرف آنها رای ثبت شده بود. ماجرایی که پرونده تخلف آن هنوز مفتوح است و دلایل این تخلف و همچنین شخص متخلف از طرف تلویزیون و جشنواره به مخاطبانی که این کلاهبرداری نسبت به آنها صورت گرفت معرفی نشده است.
جریان این تخلفات باعث شد نام شرکت توسکا بیش از همه تکرار شود و کار به آنجا رسید که روابط عمومی این شرکت طی اطلاعیه‌ای از چند و چون قرارداد با صداوسیما توضیحاتی ارایه کرد که می‌توانید این توضیحات را در اینجا بخوانید.
این شرکت بعداً با انتشار خبر دیگری که می‌توانید از اینجا بخوانید بیان کرد که «شرکت توسکا با همکاری سازمان صدا و سیما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزیز، تمامی هزینه‌های تولید برنامه‌های پربیننده‌ای چون خندوانه، برنده باش، کودک شو، فرمول یک، نود، حالا خورشید، به خانه بر می‌گردیم، عصر جدید، تب تاب، جام جهانی، ماه عسل، ستاره ساز، فوتبال‌های داخلی و خارجی و … در مجموع ۷۹ برنامه تلویزیونی را می‌پردازد تا ضمن پاسخگویی به نیاز مخاطبین برای دسترسی به محتوای جدید، ارزنده و پخش این برنامه‌های فاخر، رضایت ایشان را با ساخت برنامه‌های جذاب و شاخص جلب نماید.»
در پی این حاشیه‌ها چندی پیش اعلام شد قرار است کدهای دستوری *۳ ممنوع شوند اتفاقی که البته هنوز رخ نداده است و در برنامه‌های تحویل سال و ویژه‌برنامه‌های نوروزی شاهد تبلیغ این کدها بودیم و هستیم.
با این وجود جریان اسپانسرینگ و امضای قراردادهای مالی صداوسیما در راستای تفاهم با شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ‌تر همچنان ادامه داشت.
سال ۹۷ پررنگ‌ترین سال حضور اسپانسرها در رسانه ملی بود، اسپانسرها توانستند به نوعی امپراطوری بر رسانه ملی دست یابند، تهیه کننده ها را کنار بزنند و افراد بسیاری از طریق دلالی و یا گرفتن مشارکت مالی وارد حرفه‌ی تهیه‌کنندگی کنند!
سال ۹۷ اسپانسرها توانستند به نوعی امپراطوری بر رسانه ملی دست یابند، تهیه‌کننده ها را کنار بزنند و افراد بسیاری از طریق دلالی و یا گرفتن مشارکت مالی وارد حرفه تهیه‌کنندگی کنند!اسپانسرها از طریق امضای قراردادهای مالی بر برنامه‌سازی و محتوای تولیدات سلطه پیدا کردند و کار به جایی کشید که از مذاکره برای انتخاب مجری و پیشنهاد دعوت مهمان تا سوژه و بسیاری از مسایل مرتبط با تولید برنامه‌های ترکیبی و تاک‌شوها که عموماً از طریق تیم برنامه ساز و تهیه کننده جلو می‌رود به دست اسپانسرها افتاد و نقش مهمتر در امر برنامه سازی را آنها ایفا کردند.
یکی از اصلی ترین دلایل حضور سلبریتی ها به عنوان مجری در تاک شوها و مسابقات هم به قدرت‌گرفتن همین اسپانسرها مرتبط دانسته شد که سال گذشته حواشی بسیاری هم نسبت به دستمزد این چهره‌ها از جمله مهران مدیری در «دورهمی»، اکبر عبدی در «شبی با عبدی»، حمید گودرزی در «پنج ستاره» و محمدرضا گلزار در «برنده باش» ایجاد کردند. حتی حضور سلبریتی ها و چهره‌های تکراری در شبکه‌های مختلف سیما گاهی به دلیل سلایق اسپانسرها بوده که باعث شد مثلاً چند خواننده یا بازیگر در بیشتر برنامه‌های تلویزیون در یک سال اخیر دعوت شوند.
تبلیغات بیش از حد و گاه افراطی برای اسپانسرها در برنامه‌ها نیز یک چالش اصلی برنامه‌های تلویزیون در سال ۹۷ بود.
در همین فضا نیز سال گذشته عدد و رقم‌های بالایی نسبت به سرمایه‌گذاری موسسات کنکوری به عنوان اسپانسر برنامه‌های تلویزیونی مطرح شد که به دلیل تبلیغات بالای این موسسات در شبکه‌های مختلف تلویزیون و حاشیه‌ها و انتقاداتی که نسبت به آنها مطرح شد مرتضی میرباقری معاون سیما طی ابلاغیه‌ای به شبکه‌ها دستور داد که تعداد این برنامه‌ها به نصف برسد.
همین چند روز پیش و پس از ماجرای سیلاب در مناطق مختلف کشور آذری جهرمی وزیر ارتباطات طی توئیتی اعلام کرد که از مدیران اپراتورها خواسته است «برای امداد رسانی در مواقع بحران، یک سرویس ستاره مربع رایگان برای نهادهای امدادی طراحی کنند تا آنها از نیاز خدماتی آسیب‌دیدگان به صورت منطقه‌ای و به لحظه مطلع گردند.» وی همچنین تاکید کرد که «ستاره مربع‌ها برای خدمت به مردم طراحی شده‌اند نه خالی کردن جیب آنها با بخت‌آزمایی‌ها.»؛ رویکردی که تلویزیون در یک سال گذشته پیش گرفت و با اعلام کدهای دستوری در اکثر برنامه‌های تلویزیونی مردم را به سمت شرکت در قرعه‌کشی‌های آنلاین و درواقع نوعی بخت آزمایی سوق داد.
ماجرای این ستاره مربع‌ها در یک سال اخیر صدای بسیاری را درآورد اما اوج این اعتراضات به زمانی مربوط می‌شود که به دلیل تخلف در رای گیری در جشنواره تلویزیونی جام جم یک پیامک برای مردم ارسال شد که اگرچه در رای گیری شرکت نکرده بودند اما از طرف آنها رای ثبت شده بود. ماجرایی که پرونده تخلف آن هنوز مفتوح است و دلایل این تخلف و همچنین شخص متخلف از طرف تلویزیون و جشنواره به مخاطبانی که این کلاهبرداری نسبت به آنها صورت گرفت معرفی نشده است.
جریان این تخلفات باعث شد نام شرکت توسکا بیش از همه تکرار شود و کار به آنجا رسید که روابط عمومی این شرکت طی اطلاعیه‌ای از چند و چون قرارداد با صداوسیما توضیحاتی ارایه کرد که می‌توانید این توضیحات را در اینجا بخوانید.
این شرکت بعداً با انتشار خبر دیگری که می‌توانید از اینجا بخوانید بیان کرد که «شرکت توسکا با همکاری سازمان صدا و سیما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزیز، تمامی هزینه‌های تولید برنامه‌های پربیننده‌ای چون خندوانه، برنده باش، کودک شو، فرمول یک، نود، حالا خورشید، به خانه بر می‌گردیم، عصر جدید، تب تاب، جام جهانی، ماه عسل، ستاره ساز، فوتبال‌های داخلی و خارجی و … در مجموع ۷۹ برنامه تلویزیونی را می‌پردازد تا ضمن پاسخگویی به نیاز مخاطبین برای دسترسی به محتوای جدید، ارزنده و پخش این برنامه‌های فاخر، رضایت ایشان را با ساخت برنامه‌های جذاب و شاخص جلب نماید.»
در پی این حاشیه‌ها چندی پیش اعلام شد قرار است کدهای دستوری *۳ ممنوع شوند اتفاقی که البته هنوز رخ نداده است و در برنامه‌های تحویل سال و ویژه‌برنامه‌های نوروزی شاهد تبلیغ این کدها بودیم و هستیم.
قاب چهارم: مهمانان حاشیه‌ساز قاب جادویی
دعوت مهمان در برنامه‌های تلویزیونی هم به یکی از جنجال‌های ثابت این قاب جادویی تبدیل شده است، جنجالی که گاه می‌تواند تا روزها و حتی هفته‌ها یک برنامه تلویزیونی را به حاشیه برده و یا آن را تا حد تعطیلی بکشاند. بخشی از این حاشیه‌ها مربوط به چهره‌هایی است که سازمان اساساً ترجیح می‌دهد مخاطب آنها را در قاب تلویزیون نبیند و هرچقدر هم این رویکرد هزینه داشته باشد حاضر است هزینه‌های آن را بپردازد اما به درخواست مخاطب تن ندهد.
بخشی دیگر از این حاشیه‌ها اما به مهمانانی مربوط می‌شود که بعد از حضورشان در قاب تلویزیون جنجال به پا کردند و درنهایت همه اینها باعث می‌شود که دعوت از مهمان در برنامه‌های زنده و تولیدی سازمان صداوسیما همیشه با یک حساسیت ویژه مواجه شود.
«خندوانه» که به ادعای صداوسیما در زمستان ۹۷ پربیننده‌ترین برنامه سازمان صداوسیما شد همیشه حاشیه‌های زیادی در برنامه‌سازی و دعوت از مهمانان داشته است که شاید چند مورد از همین حاشیه‌ها در زمستان بود. همزمان با انتخابات صنفی پزشکان همسر شیلا خداداد که پزشک است به برنامه دعوت شد؛ نکته‌ای که مورد اعتراض مخاطبان در شبکه‌های اجتماعی هم قرار گرفت و یا مسعود صابری که پیش از این هم در این برنامه حضور داشت به عنوان یک مهمان در برنامه دعوت شد و رامبد جوان از او به عنوان یک خواننده یاد کرد و درست بعد از آن صابری کنسرتی برگزار کرد که ویدئوی پلی بک خوانی وی در فضای مجازی منتشر شد. این برنامه البته مهمانانی هم داشته است که هیچ گاه از قاب تلویزیون پخش نشد مثل بهرام رادان که اگرچه برنامه ضبط شد اما هیچ گاه دیده نشد.
«نود» عادل فردوسی‌پور هم سال گذشته یک مهمان پرحاشیه داشت که در زمان رقابت‌های جام جهانی با هزینه اسپانسر به ایران آمد و قرار بود مهمان برنامه شود اما در نهایت حضور کارلوس پویول در این برنامه منتفی شد و ناصر کریمان مدیرگروه اجتماعی شبکه سه چند وقت بعد در برنامه «حالا خورشید» درباره برخی از حاشیه‌های برنامه‌ها توضیح داد و آنجا در پاسخ به اینکه گفته شده بود دلیل حضور نیافتن پویول موهای بلند او بوده است به صراحت گفت «آیا دغدغه ما موی پویول است؟» و اضافه کرد که بنا به مصلحت و به دلیل مشکلات اقتصادی مردم تصمیم گرفته شد که مهمانان با دستمزدهای بالا به برنامه‌ها نیایند و با این دلیل از حضور پویول جلوگیری شده است.
ملک مطیعی که سال ۹۶ تقریباً به طور همزمان در دو برنامه شبکه شما و شبکه نسیم حضور یافته بود در هیچ‌یک از این برنامه‌ها دیده نشد و چند ماه بعد در سال ۹۷ فیلم حضور او در مقابل مهران مدیری از ماهواره پخش شدسال ۹۷ پخش فیلم ضبط شده از حضور مرحوم ناصر ملک مطیعی بازیگر قدیمی سینما در برنامه «دورهمی» شبکه نسیم از یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای هم خبرساز شد. ملک مطیعی که سال ۹۶ تقریباً به طور همزمان در دو برنامه شبکه شما و شبکه نسیم حضور یافته بود در هیچ‌یک از این برنامه‌ها دیده نشد و چند ماه بعد فیلم حضور او در مقابل مهران مدیری از ماهواره پخش شد. نکته‌ای که نشان داد چقدر قوانین صداوسیما راحت دور می‌خورند و فیلم‌ها اگر از آنتن رسانه ملی پخش نشوند بدون هیچ نظارتی از یک شبکه دیگر آن هم آن طرف مرزها برای همگان قابل دسترس خواهند بود.
در کنار حضور یا عدم حضور چهره‌های خبرساز مهمانانی هم بودند که دیده شدنشان در قاب سیما مردم را در مقاطعی نسبت به تلویزیون بی اعتماد کرد!
زمستان سال ۹۷ ویدئویی از اظهارات یک زن و شوهر در شبکه‌های اجتماعی چرخید که زن از زندگی خود گفته بود که به دلیل کتک خوردن از همسرش ۲۷ بار درخواست طلاق داده است. این زن و شوهر در برنامه «فرمول یک» علی ضیا حضور یافته بودند و مرد تعریف می‌کرد که چطور هر بار همسرش را کتک زده ولی بعد دوباره به دلیل دلتنگی زندگی مشترک خود را ادامه داده‌اند. این ویدئو با انتقادهای فراوان کارشناسان جامعه شناسی و روانشناسی مواجه شد.
این اما تنها حاشیه «فرمول یک» در زمینه دعوت از مهمان در سال گذشته نبود، چه اینکه همزمان با گرانی‌ها و نوسان رو به افزایش قیمت دلار در مهرماه ۹۷ مهمان دیگری در برنامه زنده علی ضیا حاضر شد که به شکل دیگری اعتماد عمومی را تحت الشعاع قرار داد.
در این برنامه مردی با نام افشین ولیخانی حضور یافت که گفته بود برای درمان سرطان پسرش کلیه‌هایش را فروخته است و سخنان او در برنامه به گونه احساسات مردم را جریحه دار کرد که با اعلام یک شماره حساب مردم حدود یک میلیارد به حساب این مرد واریز کردند. اما بعد از آن موسسه محک اطلاعیه‌ای منتشر و در آن اعلام کرد که هزینه‌های درمان سرطان کودک مذکور چند سال پیش پرداخت شده است و همچنین اسنادی به دست آمد که نشان می‌داد طبق آنها افشین ولیخانی سه سال قبل از تولد فرزندش کلیه خود را فروخته است. حاشیه‌های این اتفاق تا چندین هفته ادامه داشت و باعث شد ضیا طی یک نشست خبری به توضیح درباره این مساله بپردازد و از تکلیف پول‌های واریزی بگوید.
یاسمن اشکی هم از جنجالی‌ترین مهمانان «ماه عسل» ۹۷ بود که با حضورش در مقابل احسان علیخانی و تعریف کردن ماجرای یک بیماری ناشناخته و بعد معجزه‌ای که باعث شده بود زنده بماند به نگرانی خانواده‌های بسیاری دامن زد.
مسئولیت حضور اشکی در رسانه ملی و اثبات ادعاهای متناقض وی را نه صداوسیما پذیرفت و نه وزارت بهداشت اما این تنها نمونه پررنگ و جنجالی از حضور افرادی است که در رسانه ملی دست به تجویز و اظهارات پزشکی و روانشناسی میزنند و به دلیل حضورشان در این رسانه مخاطب احساس می‌کند از چندین فیلتر رد شده‌اند پس حرفی که از آنها در قاب صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود درست است.
حاشیه سازترین برنامه سال گذشته در حوزه «مهمان‌داری» اما به شبکه استانی شما تعلق داشت که آرش ظلی پور آن را اجرا می‌کرد، برنامه‌ای که هر بار با دعوت از مهمانان و سوالات و جواب‌هایی که به جنجال برسد و در شبکه‌های اجتماعی منتشر و به اصطلاح وایرال شود بر موج حاشیه‌سازی های بیشتر دامن می‌زد.
ظلی پور در یکی از برنامه‌ها مسعود فراستی را دعوت کرد و با پرسش سوال‌های غیرحرفه ای و تلاش برای تخریب شخصیت مهمان خود فضایی را ایجاد کرد که باعث شد فراستی پیروز از این میدان بیرون آید. این اتفاق نیز تا چندین روز و هفته سوژه رسانه‌ها و کارشناسان اجتماعی و روانشناسی شد و سرانجام به تعطیلی برنامه و تعلیق مجری انجامید.
بخشی دیگر از این حاشیه‌ها اما به مهمانانی مربوط می‌شود که بعد از حضورشان در قاب تلویزیون جنجال به پا کردند و درنهایت همه اینها باعث می‌شود که دعوت از مهمان در برنامه‌های زنده و تولیدی سازمان صداوسیما همیشه با یک حساسیت ویژه مواجه شود.
«خندوانه» که به ادعای صداوسیما در زمستان ۹۷ پربیننده‌ترین برنامه سازمان صداوسیما شد همیشه حاشیه‌های زیادی در برنامه‌سازی و دعوت از مهمانان داشته است که شاید چند مورد از همین حاشیه‌ها در زمستان بود. همزمان با انتخابات صنفی پزشکان همسر شیلا خداداد که پزشک است به برنامه دعوت شد؛ نکته‌ای که مورد اعتراض مخاطبان در شبکه‌های اجتماعی هم قرار گرفت و یا مسعود صابری که پیش از این هم در این برنامه حضور داشت به عنوان یک مهمان در برنامه دعوت شد و رامبد جوان از او به عنوان یک خواننده یاد کرد و درست بعد از آن صابری کنسرتی برگزار کرد که ویدئوی پلی بک خوانی وی در فضای مجازی منتشر شد. این برنامه البته مهمانانی هم داشته است که هیچ گاه از قاب تلویزیون پخش نشد مثل بهرام رادان که اگرچه برنامه ضبط شد اما هیچ گاه دیده نشد.
«نود» عادل فردوسی‌پور هم سال گذشته یک مهمان پرحاشیه داشت که در زمان رقابت‌های جام جهانی با هزینه اسپانسر به ایران آمد و قرار بود مهمان برنامه شود اما در نهایت حضور کارلوس پویول در این برنامه منتفی شد و ناصر کریمان مدیرگروه اجتماعی شبکه سه چند وقت بعد در برنامه «حالا خورشید» درباره برخی از حاشیه‌های برنامه‌ها توضیح داد و آنجا در پاسخ به اینکه گفته شده بود دلیل حضور نیافتن پویول موهای بلند او بوده است به صراحت گفت «آیا دغدغه ما موی پویول است؟» و اضافه کرد که بنا به مصلحت و به دلیل مشکلات اقتصادی مردم تصمیم گرفته شد که مهمانان با دستمزدهای بالا به برنامه‌ها نیایند و با این دلیل از حضور پویول جلوگیری شده است.
ملک مطیعی که سال ۹۶ تقریباً به طور همزمان در دو برنامه شبکه شما و شبکه نسیم حضور یافته بود در هیچ‌یک از این برنامه‌ها دیده نشد و چند ماه بعد در سال ۹۷ فیلم حضور او در مقابل مهران مدیری از ماهواره پخش شدسال ۹۷ پخش فیلم ضبط شده از حضور مرحوم ناصر ملک مطیعی بازیگر قدیمی سینما در برنامه «دورهمی» شبکه نسیم از یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای هم خبرساز شد. ملک مطیعی که سال ۹۶ تقریباً به طور همزمان در دو برنامه شبکه شما و شبکه نسیم حضور یافته بود در هیچ‌یک از این برنامه‌ها دیده نشد و چند ماه بعد فیلم حضور او در مقابل مهران مدیری از ماهواره پخش شد. نکته‌ای که نشان داد چقدر قوانین صداوسیما راحت دور می‌خورند و فیلم‌ها اگر از آنتن رسانه ملی پخش نشوند بدون هیچ نظارتی از یک شبکه دیگر آن هم آن طرف مرزها برای همگان قابل دسترس خواهند بود.
در کنار حضور یا عدم حضور چهره‌های خبرساز مهمانانی هم بودند که دیده شدنشان در قاب سیما مردم را در مقاطعی نسبت به تلویزیون بی اعتماد کرد!
زمستان سال ۹۷ ویدئویی از اظهارات یک زن و شوهر در شبکه‌های اجتماعی چرخید که زن از زندگی خود گفته بود که به دلیل کتک خوردن از همسرش ۲۷ بار درخواست طلاق داده است. این زن و شوهر در برنامه «فرمول یک» علی ضیا حضور یافته بودند و مرد تعریف می‌کرد که چطور هر بار همسرش را کتک زده ولی بعد دوباره به دلیل دلتنگی زندگی مشترک خود را ادامه داده‌اند. این ویدئو با انتقادهای فراوان کارشناسان جامعه شناسی و روانشناسی مواجه شد.
این اما تنها حاشیه «فرمول یک» در زمینه دعوت از مهمان در سال گذشته نبود، چه اینکه همزمان با گرانی‌ها و نوسان رو به افزایش قیمت دلار در مهرماه ۹۷ مهمان دیگری در برنامه زنده علی ضیا حاضر شد که به شکل دیگری اعتماد عمومی را تحت الشعاع قرار داد.
در این برنامه مردی با نام افشین ولیخانی حضور یافت که گفته بود برای درمان سرطان پسرش کلیه‌هایش را فروخته است و سخنان او در برنامه به گونه احساسات مردم را جریحه دار کرد که با اعلام یک شماره حساب مردم حدود یک میلیارد به حساب این مرد واریز کردند. اما بعد از آن موسسه محک اطلاعیه‌ای منتشر و در آن اعلام کرد که هزینه‌های درمان سرطان کودک مذکور چند سال پیش پرداخت شده است و همچنین اسنادی به دست آمد که نشان می‌داد طبق آنها افشین ولیخانی سه سال قبل از تولد فرزندش کلیه خود را فروخته است. حاشیه‌های این اتفاق تا چندین هفته ادامه داشت و باعث شد ضیا طی یک نشست خبری به توضیح درباره این مساله بپردازد و از تکلیف پول‌های واریزی بگوید.
یاسمن اشکی هم از جنجالی‌ترین مهمانان «ماه عسل» ۹۷ بود که با حضورش در مقابل احسان علیخانی و تعریف کردن ماجرای یک بیماری ناشناخته و بعد معجزه‌ای که باعث شده بود زنده بماند به نگرانی خانواده‌های بسیاری دامن زد.
مسئولیت حضور اشکی در رسانه ملی و اثبات ادعاهای متناقض وی را نه صداوسیما پذیرفت و نه وزارت بهداشت اما این تنها نمونه پررنگ و جنجالی از حضور افرادی است که در رسانه ملی دست به تجویز و اظهارات پزشکی و روانشناسی میزنند و به دلیل حضورشان در این رسانه مخاطب احساس می‌کند از چندین فیلتر رد شده‌اند پس حرفی که از آنها در قاب صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود درست است.
حاشیه سازترین برنامه سال گذشته در حوزه «مهمان‌داری» اما به شبکه استانی شما تعلق داشت که آرش ظلی پور آن را اجرا می‌کرد، برنامه‌ای که هر بار با دعوت از مهمانان و سوالات و جواب‌هایی که به جنجال برسد و در شبکه‌های اجتماعی منتشر و به اصطلاح وایرال شود بر موج حاشیه‌سازی های بیشتر دامن می‌زد.
ظلی پور در یکی از برنامه‌ها مسعود فراستی را دعوت کرد و با پرسش سوال‌های غیرحرفه ای و تلاش برای تخریب شخصیت مهمان خود فضایی را ایجاد کرد که باعث شد فراستی پیروز از این میدان بیرون آید. این اتفاق نیز تا چندین روز و هفته سوژه رسانه‌ها و کارشناسان اجتماعی و روانشناسی شد و سرانجام به تعطیلی برنامه و تعلیق مجری انجامید.
قاب پنجم: احیای سریال‌های ویژه
رسانه ملی در یک سالی که گذشت با مشکلات بودجه‌ای در تولیدات نمایشی مواجه شد به گونه‌ای که هزینه بسیاری از سریال‌های تلویزیونی هنوز به طور کامل پرداخت نشده اما بالاخره و بعد از سال‌ها، پیش تولید سریال «سلمان» به کارگردانی داوود میرباقری را عملی کرد و آن را به فازهایی جدی در پروسه تولید رساند.
جدی شدن پروژه‌های الف مثل سلمان به کارگردانی میرباقری و موسی (ع) به کارگردانی جمال شورجه اگرچه تا به تولید و حتی پخش برسد زمان زیادی را پشت سر خواهد گذاشت اما عزم جدی صداوسیما برای این سریال‌ها و کار با کارگردانان مجرب خود رویکردی است که جای تحسین دارد و امید است که تلویزیون بتواند در سال آینده و در کمترین زمان ممکن سریال سلمان را که پیش از این با اطلاع رسانی‌هایی نسبت به مشخص شدن لوکیشن ها، طراحی لباس‌ها و… خبر از فرایند پیش تولید آن داده بود کلید بزند.
جدی شدن پروژه‌های الف مثل سلمان به کارگردانی میرباقری و موسی (ع) به کارگردانی جمال شورجه اگرچه تا به تولید و حتی پخش برسد زمان زیادی را پشت سر خواهد گذاشت اما عزم جدی صداوسیما برای این سریال‌ها و کار با کارگردانان مجرب خود رویکردی است که جای تحسین دارد و امید است که تلویزیون بتواند در سال آینده و در کمترین زمان ممکن سریال سلمان را که پیش از این با اطلاع رسانی‌هایی نسبت به مشخص شدن لوکیشن ها، طراحی لباس‌ها و… خبر از فرایند پیش تولید آن داده بود کلید بزند.
مطالب مرتبط
جمشید مشایخی درگذشت / مراسم تشییع شنبه ۱۷ فروردین
غزل تازه مرتضی امیری اسفندقه برای «مردمان سیل‌زده»
آیا داور عصر جدید، به احسان علیخانی تحمیل شده است؟
