براساس اولتیماتوم ایران، فروش کیک زرد و آب سنگین از حدی که در چارچوب برجام مشخص شده بود، متوقف می‌شود و اگر اروپایی‌ها در 60 روز بعد از این تاریخ به تعهدات خود عمل نکنند، ایران میزان غنی‌سازی را افزایش داده و درباره راکتور اراک نیز تصمیم‌گیری خواهد کرد. هرچند برخی کارشناسان معتقد بودند ایران باید سریعتر از این به اقدام غیرقانونی آمریکا واکنش نشان می‌داد ولی همین اقدام دولت موجب شد تا در عرض یک ماه شرایط به‌نفع جمهوری اسلامی تغییر کند.
اولتیماتوم جمهوری اسلامی به طرف‌های اروپایی برجام در شرایطی بود که آمریکا نه‌تنها سال گذشته از برجام خارج شده بود، بلکه با آوردن ناو هواپیمابر به خلیج فارس و تشدید تنش‌ها سعی در ایجاد درگیری جدیدی با جمهوری اسلامی داشت. پمپئو وزیر خارجه آمریکا شروط 12گانه‌ای برای مذاکره با ایران تعیین کرده بود و دولت این کشور خواهان تماس روحانی با واشنگتن شد.
برخی احساس می‌کردند فشارهای آمریکا ما را به عقب‌نشینی وادار می‌کند، اما مجموع تحلیل‌ها و مواضعی که از سمت اروپا مخابره می‌شد، نشان می‌داد شرایط بهتری رقم خواهد خورد. موگرینی رئیس کمیته سیاست خارجه اتحادیه اروپا گفت: ما به نقش خود در اجرای کامل توافق اتمی متعهد هستیم و تمامی اعضای اتحادیه اروپا عزم راسخ دارند که اجرای برجام با ایران را به‌طور کامل ادامه دهند.
سایر سران کشورهای اروپایی هم موضعی در حمایت از برجام و تسریع اجراشدن تعهداتشان را در پیش گرفتند. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در گفتگویی اعلام کرد که کشورش به‌همراه فرانسه و انگلیس، در مسئله توافق هسته‌ای با ایران مسیری متفاوت از آمریکا را دنبال می‌کنند.
بی‌توجهی ایران به اقدامات آمریکا موجب شد تا رفته رفته ایالات متحده نیز از موضع خود عقب‌نشینی کند و در مقاطع مختلف رویکرد متفاوتی را در مقایسه با یک ماه گذشته در پیش بگیرد. در همان روزهای اعلام لغو دو تعهد برجامی توسط دولت، ترامپ در گفتگویی اعلام کرده بود به‌دنبال جنگ نیست و تنها می‌خواهد که ایران سلاح اتمی نداشته باشد.
ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن که حضورش در منطقه سروصدای زیادی به‌راه انداخته بود، وارد خلیج فارس نشده و در سواحل جنوبی یمن متوقف شد. تمایل ترامپ برای حل مسئله ایران و مذاکره تا جایی پیش رفت که شبکه الجزیره مدعی شد رئیس‌جمهور آمریکا، با ارسال نامه‌ای به ایران اعلام کرده آماده است جان بولتون شخصیت ضدایرانی کابینه را ــ که به دشمنی با ایران شهره است ــ از مقام خود به‌عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا برکنار کند.
سفر "بن‌علوی" وزیر خارجه عمان که همواره حامل پیغام‌هایی از طرف آمریکا برای مقامات ایرانی است و سفر "شینزو آبه" نخست‌وزیر ژاپن که از وی به‌عنوان میانجی بین ایران و آمریکا یاد می‌کنند، نشانه استیصال آمریکا برای وادار کردن ایران برای مذاکره دوباره است.
علاوه بر مواضع و صحبت‌های مقامات اروپایی و آمریکایی، وزیر خارجه آلمان به‌همراه مسئول اروپایی اینستکس به ایران آمدند تا قبل از پایان اولتیماتوم 60روزه، سازوکار مالی اروپا و اجرای تعهداتش به انجام برسد. هایکو ماس در نشست خبری مشترک با ظریف گفت: "معتقدیم ایران باید از منافع اقتصادی پیش‌بینی‌شده در برجام استفاده کند، خروج آمریکا باعث شد ایران از منافع اقتصادی برجام نتواند کامل بهره‌مند شود ولی می‌خواهیم تجارت و رشد اقتصادی ایران از طریق اینستکس با اروپا افزایش یابد و حق ایران است که بتواند از منافع اقتصادی برجام استفاده کند".
شرایط پیش‌آمده در یک ماه گذشته ثابت کرد مقاومت ایران در برابر زیاده‌خواهی‌های آمریکا نه‌تنها آنها را به عقب‌نشینی وادار کرد بلکه سران کشورهای اروپایی را به تهران کشاند تا هرچه سریعتر تکلیف اجرای برخی تعهداتشان را مشخص کنند.
در روزهای گذشته برخی حامیان داخلی ترامپ دوباره با دوگانه‌سازی جنگ ــ مذاکره، در تلاش‌اند تا به سازش با آمریکا دامن بزنند و با بزرگنمایی از سفر شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن و یاد کردن از وی به‌عنوان میانجی، بخواهند ایران را برای تماس یا گفتگو با مقامات آمریکا متقاعد کنند اما تمایل دوباره به مذاکره قطعاً شرایط را به روز اول برمی‌گرداند.
اجرای اولتیماتوم دوم ایران در صورتی که تعهدات اروپا انجام نشود و همچنین تعیین گزینه‌هایی مانند بازگشت آمریکا به برجام و پرداخت خسارت‌های وارده به ایران برای هرگونه مذاکره احتمالی، قطعاً شرایط را برای ترامپ و دوستانش سخت‌تر خواهد کرد چرا که آمریکا نه می‌تواند به گزینه نظامی روی بیاورد و نه تشدید تحریم‌ها جواب می‌دهد.
