متن سخنان حجت‌الاسلام حسن روحانی در اجلاس سران عدم تعهد در باکو به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای الهام علی‌اف، رییس محترم جمهوری آذربایجان
رؤسای جمهور و نخست‌وزیران محترم
رؤسای محترم هیأت‌ها
خانم ها، آقایان
در آغاز لازم میدانم مراتب قدردانی خود را از آقای الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور کشور همسایه و برادر، جمهوری آذربایجان به خاطر برگزاری شکوهمند این اجلاس و مهمان‌نوازی‌های گرم و صمیمانه، ابراز نمایم. همچنین از جمهوری بولیواری ونزوئلا و رئیس جمهور مادرو، برای تلاش‌ها و اقدامات ارزشمندشان در دوره ریاست، تشکر می‌نمایم.
حضار گرامی،
با فروپاشی نظام دوقطبی در عرصه بین‌المللی، ایالات متحده تلاش کرد با شعار نظم نوین جهانی، یک نظام تک‌قطبی و سلطه‌گرایانه را به اتکای قدرت نظامی و اقتصادی و رسانه‌ای خود بر جهان تحمیل کند. در مقابل، جنبش عدم‌تعهد تلاش مشترک خود را جهت مقابله با یک‌جانبه‌گرایی در نظام بین‌المللی متمرکز کرد.
ابزارهایی که امریکا برای تحقق نظام تک‌قطبی به‌کار گرفت، عمدتاً به ضدّ آن تبدیل شد. در عرصه‌اقتصاد، توسعه تجارت آزاد در جهان عملاً زمینه را برای رشد کشورهای درحال‌توسعه و ظهور قدرت‌های جدید اقتصادی و تکنولوژیک در جهان فراهم کرد؛ به‌گونه‌ای‌که امروزه، هژمونی آمریکا را در عرصه اقتصاد و تکنولوژی به‌طور جدی به چالش کشیده است.
در عرصه نظامی، آمریکا برای ادامه سلطه خود، جنگ‌های بزرگ و خانمان‌سوزی در مناطق مختلف جهان، به‌ویژه غرب آسیا به راه انداخت و صدها هزار کشته و هزاران میلیارد دلار خسارات را به ملّت‌های منطقه تحمیل کرد. این جنگ‌ها، آتش فرقه‌گرایی و افراطی‌گری و تروریسم را در منطقه و جهان برافروخت؛ آتشی که زبانه‌های آن، تا ده‌ها سال گریبان مردم دنیا را رها نخواهد کرد. با این حال، ناتوانی تجاوزگران در تحقق اهداف خود در کشورهای اشغال‌شده، سبب شکسته‌شدن هیمنه نظامی و سیاسی آمریکا در عرصه بین‌المللی شده و اعتماد به نفس کشورهای مستقل را، برای پی‌گیری حقوق و منافع خود افزایش داده است.
طی این دوران، نارضایتی مردم آمریکا از قربانی‌شدن هزاران جوان آمریکایی و صرف هزاران میلیارد دلار از منابع عمومی در جنگ‌های بی‌حاصل، و از میان‌رفتن صدها هزار شغل و گسترش نابرابری و فقر در اثر موج جهانی‌سازی اقتصاد، روزبه‌روز گسترش یافته است. کاهش شدید اعتماد عمومی به نظام سیاسی، احزاب و نخبگان حاکم در این کشور، در نهایت منجر به ظهور عده ای در عرصه سیاسی این کشور شد که سیاست‌های آنان، آغاز پایان هژمونی آمریکا، و نظام تک‌قطبی است.
خانمها و آقایان،
این اجلاس در شرایطی برگزار می‌شود که جهان به سرعت در حال گذار به سوی نظام چندقطبی‌است. در این عرصه پیچیده، خشونت و درگیری در مناطق مختلف رو به گسترش است؛ حاکمیت ملی کشورهای مستقل، به شیوه‌های گوناگون نقض می‌شود؛ گرایش به قطب‌بندی‌های نظامی، رقابت‌های تسلیحاتی، راه‌اندازی جنگ‌ها و تشدید منازعات، و واگرایی قومی و منطقه‌ای افزایش می یابد و قانون‌گریزی و نقض تعهدات بین‌المللی و مداخله در امور داخلی کشورهای مستقل، رو به افزایش است. امروز، آمریکا از روی استیصال، چنان بی‌پروا و گستاخانه از ابزارهای اقتصادی ظالمانه برای تحمیل مقاصد سیاسی نامشروع خود بر ملّت‌های مستقل استفاده می‌کند که نمی‌توان نامی به جز تروریسم اقتصادی بر آن نهاد.
در این شرایطِ آشفته، جنبش عدم تعهد به عنوان مجموعه‌ای که بیش از دوسوم اعضای سازمان ملل متحد را در برمی‌گیرد، میتواند به نمایندگی از ملّت‌های عضو و جامعه بشری، پیش‌گامِ یافتن راه‌حل‌هایی برای مشکلات کنونی جهان، در چارچوب قانون‌گرایی، پایبندی به تعهدات بین‌المللی، اعتدال و پرهیز از خشونت و افراطی‌گری باشد. جمهوری اسلامی ایران با درک مخاطرات گروه‌های تروریستی و افراطی، در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، پیشنهاد «جهان عاری از خشونت و افراط گرایی» را مطرح نمود که منجر به تصویب دو قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال های 2013 و 2015 شد و این موضوع در هفدهمین اجلاس عدم تعهد در ونزوئلا نیز مورد تاکید قرار گرفت. در این وضعیت، کشورهای مستقل برای پاسداری از منافع خویش، بیش از پیش نیازمند هم‌فکری و هم‌افزایی و هماهنگی هستند. در این میان، جنبش عدم تعهد به پشتوانه سوابق و تجربیات ارزشمند خود، میتواند متناسب با اقتضائات دنیای جدید، به طور مؤثر برای تحقق منافع اعضاء نقش‌آفرینی کند.
عالی‌جنابان،
امروز، شاهد درگیری‌های منطقه‌ای در کانون‌هایی چون فلسطین، یمن، سوریه و افغانستان هستیم. تنها راه برون‌رفت از این بحران‌ها، احترام به حق ملّت‌ها در تعیین سرنوشت خویش، تعهد به عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، سامان‌دهی به همکاری‌های منطقه‌ای برای تضمین صلح و ثبات و مبارزه با تروریسم، و ایجاد بستر مناسب برای تعامل و گفتگوست.
این چارچوب، بهترین راهِ پایان‌بخشیدن به منازعات منطقه‌ای است و ما در این راه پیشگام بوده‌ایم، در موضوع سوریه، مشارکت ایران و روسیه و ترکیه در فرآیند آستانه، آرامش و ثبات را برای بیشترِ مناطق این کشور به ارمغان آورده و میلیون‌ها آواره را به موطن خود بازگردانده است.
درباره سایر مسائل موجود در منطقه غرب آسیا نیز، از هرگونه ابتکار عملی که مبتنی بر گفت‌وگو، مذاکره، و احترام متقابل باشد استقبال می‌کنیم و در این زمینه پیش‌قدم بوده ایم. ماه گذشته، اینجانب در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، طرح «اقدام صلح هرمز» برای صلح و ثبات منطقه را ارائه کردم. هدف این طرح، ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و ایجاد تفاهم متقابل و روابط صلح‌آمیز و دوستانه میان کلیه کشورهای حوزه خلیج فارس و تنگه هرمز و اجتناب از مداخله و تهدید است. این طرح حوزه‌های مختلف همکاری مانند مشارکت منطقه‌ای در تأمین امنیت انتقال انرژی و تضمین آزادی کشتیرانی در حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن را با مشارکت کشورهای منطقه دربر می‌گیرد. ما معتقدیم که ثبات و امنیت همسایگان ما، ثبات و امنیت ما است و دستیابی به امنیت و توسعه منطقه‌ای، فقط از طریق همکاری و مشارکت جمعی همسایگان امکان‌پذیر خواهد بود.
خانمها وآقایان
سلطه آمریکا بر نظام مالی بین‌المللی این فرصت را در اختیار آمریکا قرار داده تا طی دهه‌های گذشته و به‌ویژه در سال‌های اخیر، به کرّات از دلار برای اعمال فشار سیاسی بر کشورهای مستقل، که عمدتاً از اعضای جنبش عدم تعهد هستند، سوء استفاده کند و با اعمال تحریمهای مختلف، دسترسی کشورها به سیستم مالی بین‌المللی را محدود نماید. این اقدامات در تعارض مستقیم با حقوق و آزادی‌های مشروع ملّت‌های مستقل است و جنبش عدم تعهد میتواند گام‌های مهمی برای بی‌اثرکردن این ابزار بردارد.
راه خارج‌کردن این ابزار شوم از دست رژیم خودخواه و مستبد آمریکا، پایبندی بین‌المللی به الزاماتِ پایداری اقتصادی، توسعه روابط تجاری بر پایه پیمان‌های پولی دو و چندجانبه، به‌کارگیری ابتکارات مستقل در حوزه خدمات بانکی و توسعه بهره‌گیری از رمزارزهاست. البته، این مسیر باید با رعایت قواعد بین‌المللی در حوزه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم طی شود. بسیاری از کشورهای عضو جنبش، از جمله ایران، این مهم را در دستور کار خود قرار داد‌ه‌اند.
همکاران گرامی،
یکی دیگر از مخاطراتی که امنیت و استقلال ملّت‌های آزاده را در دنیای امروز تهدید می‌کند، ناامنی در فضای سایبری و بهره‌برداری نامشروع از شبکه‌های اجتماعی و کلان‌داده‌ها برای اثرگذاری بر افکار عمومی جوامع، به‌ویژه در عرصه سیاسی است. امنیت فضای سایبری و سلامت شبکه‌های اجتماعی، لازمه استقلال و آزادی ملّت‌های مستقل در قرن بیست‌و‌یکم است. جنبش میتواند پیشگام اتخاذ راهبردی منسجم و تدوین تفاهمی بین‌المللی در حوزه مسائل مرتبط با امنیت سایبری باشد و آسیب‌پذیری ملّت‌های مستقل را در برابر حملات سایبری و سوء‌استفاده از فضای مجازی کاهش دهد.
حضار محترم،
من بر این باورم که جنبش عدم تعهد به پشتوانه جمعیت فراوان و مساحت سرزمینی گسترده و قلمرو وسیع خود و با توجه به آراء خود در مجامع بین المللی، میتواند قطب جدیدی از قدرت را در جهان چندقطبی آینده پایه‌گذاری کند. نیل به این هدف، نیازمند درک واقعیتهای جدید منطقه‌ای و بین‌المللی و به‌کارگیری ابزارها و امکاناتِ نوینِ جهانِ امروز است.
جمهوری اسلامی ایران همچون گذشته، از هیچ کمکی برای سربلندی جنبش عدم تعهد و نیل به اهداف والای آن فروگذار نخواهد کرد.
از توجه شما متشکرم
