دلواپسی برای توافق ایران- چین
در روزهای اخیر برخی رسانه‌های بیگانه درباره توافق ایران- چین اقدام به انتشار اطلاعات کذب در سایت‌ها و شبکه‌های مختلف اجتماعی کرده‌اند تا از این طریق، ضمن ایجاد نگرانی، فضای منفی در میان مردم علیه مسئولان کشور ایجساد کنند. در همین حال که هنوز این توافق به امضای طرفین نرسیده و نزدیک به پنج سال است که مسئولان دولتی در این‌باره اطلاع‌رسانی کرده‌اند. سال‌هاست بحث معاهده و توافق ایران و چین مطرح است اما در روزهای اخیر با اظهارات نسنجیده و نپخته و جنجال آفرینی رئیس جمهوری سابق دوباره این موضوع بر سر زبان‌ها افتاد. احمدی‌نژاد گفته است: «اکنون شنیده‌ام که در حال مذاکره هستند و می‌خواهند یک قرارداد جدید ۲۵ ساله با یک کشور خارجی منعقد کنند و هیچ‌کس هم خبر ندارد.»اما به راستی ماجرا چیست؟ آیا نمایندگان مجلس از این موضوع بی‌اطلاع بوده و یا دولت درصدد پنهان کاری بود؟ چرا رسانه‌های غربی دایه مهربان‌تر از مادر شده و با اظهار نگرانی از این قرارداد برای مردم ایران، اقدام به انتشار مطالبی کذب از بندهای آن می‌کنند در حالی که هنوز هیچ توافقی امضا نشده که مفاد آن اعلام شود؟ در پاسخ باید گفت که در سال ۹۴، حامیان برجام با ادعای اینکه «هر روز تاخیر در اجرای برجام، ۴۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد می کند»! در پی آن بودند تا در اسرع وقت، این توافق را به تصویب برسانند که متاسفانه در روند بررسی توافق توسط نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم ساز اخلال ایجاد شد. این طیف در آن مقطع با تبلیغات فراوان مدعی بودند که توافق هسته‌ای نباید در مجلس بررسی شود و اگر این اتفاق بیفتد، فرصت از بین می‌رود! اما حالا در شرایطی این طیف فریاد وا مصیبتا سر داده که قرار است سند همکاری ایران و چین در مجلس شورای اسلامی بررسی شود.
حمایت رهبری از توافق همکاری با چین
بحث توافق همکاری ایران و چین هنگام توافق برجام مطرح شد. حدود پنج سال پیش و در سال ۱۳۹۴، «شی جین پینگ» رئیس‌جمهوری خلق چین در دیدار با رهبر معظم انقلاب تأکید کرده بود «آمادگی داریم همان‌گونه که در زمان تحریم‌ها در کنار ایران بودیم، پس از برداشته شدن تحریم‌ها نیز همکاری‌های خود را در همه زمینه‌ها گسترش دهیم.»در سال ۱۳۹۴ و ۱۱ روز پیش از توافق هسته ایران و کشورهای گروه ۱+۵، رئیس جمهوری خلق چین در سفر به تهران با رهبر معظم انقلاب دیدار کرد. رهبری در این دیدار اظهار داشتند: «دولت و ملت ایران همواره به دنبال گسترش روابط با کشورهای مستقل و قابل اطمینان همچون چین بوده و هستند و بر همین اساس، توافق رؤسای جمهوری ایران و چین برای یک روابط استراتژیک ۲۵ ساله، کاملاً درست و حکمت‌آمیز است. جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه همکاری‌های چین در دوران تحریم را فراموش نخواهد کرد. «سیاست‌های سلطه‌گرانه برخی کشورها به‌ویژه آمریکا و همکاری غیرصادقانه آنها با کشورهای دیگر موجب شده است که کشورهای مستقل، به‌دنبال همکاری‌های بیشتر با یکدیگر باشند و توافق ایران و چین برای روابط استراتژیک ۲۵ ساله در همین چارچوب است که باید با پیگیری شود.»رئیس‌جمهوری چین نیز در این دیدار گفته بود: «اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگرند و در این سفر درخصوص برنامه‌ریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیده‌ایم و آماده گسترش و تعمیق همکاری‌ها در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، فناوری،نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم و ایجاد سازوکاری برای افزایش همکاری‌های امنیتی در مواجهه با تروریسم را ضروری می‌دانیم.»
آیا توافق ایران و چین محرمانه بود؟
سوم بهمن‌ماه ۱۳۹۴، متن توافق‌نامه جامع همکاری بین ایران و چین به زبان انگلیسی منتشر شد. به عبارتی ۶ ماه پس از سفر رئیس جمهور چین به ایران؛ در واقع توافق‌ها بعد از دیدار با رهبری و تائید ایشان کلید خورده است. در متن این قرارداد آمده، دو طرف درباره تدوین نهایی سند توافق جامع ۲۵ ساله بحث‌وتبادل نظر خواهند کرد و هیچ گونه اعداد و ارقامی هم مطرح نشده. تنها همکاری ها را «سیاسی»، «اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقه‌ای و بین‌المللی» اعلام کردند.
بعد از بحث روزهای اخیر درباره جزئیات این همکاری، سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد که هنوز چیزی تصویب نشده و تنها در حد پیش‌نویس است. بعد از اینکه هیات دولت پیش‌نویس این برنامه را تصویب کرد و به وزارت خارجه ماموریت داد تا چینی‌ها درباره جزئیات برنامه توافق و متن اصلی را برای امضا آماده کنند، سوم تیرماه امسال نیز محمدجواد ظریف در توئیتی به زبان چینی نوشت: در تماسی ویدئویی با همتای چینی‌اش، درباره مشارکت جامع استراتژیک دو کشور و پیشبرد برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کرده است. این توضیحات و اخبار کلی و بدون ذکر جزئیات لازم برای رسانه‌ها منتشر شده و مسلماً جنبه خبری نخواهد داشت. اما در لابه‌لای برخی صحبت‌ها می‌توان به جزئیاتی نیز دست یافت.
همچنین به گفته رئیس جمهوری، در جلسه نخست امسال دولت، متن پیش‌نویس آماده شده است. وی در این باره گفته: «این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ کمربند ـ راه ابریشم است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود. گسترش همکاری دو طرف در حوزه انرژی و سرمایه‌گذاری مشترک در توسعه مناطق آزاد برای ارتقای نقش این مناطق در تولید و تجارت بین‌المللی از فواید این توافق‌نامه است.
مذاکره لاریجانی با چینی‌ها
هرچند نمایندگان مجلس یازدهم اعلام کرده‌اند که در این زمینه اطلاعی ندارند و براساس اصل ۷۷ قانون اساسی هرگونه معاهده و قراردادی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد اما باید گفت که هنوز چیزی از روی کار آمدن مجلس یازدهم نگذشته است. اما باید دید مجلس دهم که در روزهای به جریان افتاد این معاهده فعالیت می کرده، در جریان بوده؟ظریف اول اسفند ۱۳۹۷ در صفحه توئیتر خود نوشته بود:« آقای لاریجانی، رئیس شورای مجلس اسلامی را تا پکن همراهی کردم. صحبت‌هایی مهم با رئیس‌جمهور شی و رهبری چین بر سر شراکت استراتژیک گسترده میان دو کشور انجام شد. موضوع اصلی این صحبت‌ها، نقش ایران در ایجاد راه ابریشم جدید و همچنین تداوم همکاری‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی بود.» بنابراین به نظر می‌رسد رئیس مجلس دهم نه تنها در جریان جزئیات این همکاری‌ها بوده بلکه خود نقش مذاکره‌کننده با طرف چینی را هم بازی می‌کرده است.
شایعات اکونومیست؟!
سال گذشته تارنمای «پترولیوم اکونومیست» گزارشی منتشر کرد و مدعی شد چین در ازای گرفتن امتیازاتی متعهد شد، ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. محسن شریعتی‌نیا عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس مسائل چین در گفت‌وگو با تابناک و در پاسخ به این ادعا گفته بود: این مقاله را چندان جدی نیافتم. رسانه‌ای که این خبر ـ تحلیل را منتشر کرده، از منظر پوشش دادن اخبار و تحلیل‌های مهم در مورد سیاست خارجی ایران و چین فاقد ارزش است؛ بنابراین، نمی‌توان بحث‌هایی که در آن مطرح شده را چندان جدی تلقی کرد. مهمتر آنکه این خبر در رسانه‌های حرفه‌ای انعکاس چندانی نیافت. آقای ظریف نیز در همین رابطه تصریح کرد که این مسأله از اساس، نادرست است. فقط پیشنهادی از سوی ایران برای روابط ۲۵ ساله مطرح شده است..jpg "سند راهبردی همکاری ایران - چین")
نگرانی غرب از توافق بلندمدت تهران و پکن
علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز سوم تیرماه در نشست خبری، به تصویب پیش‌نویس برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های ایران و چین در هیات وزیران اشاره کرد و گفت: «این طرح اثبات‌کننده شکست‌های آمریکا برای منزوی کردن ایران و قطع ارتباط کشورمان با جامعه بین‌المللی و عزم جمهوری اسلامی بر توسعه روابط با دیگر کشورهاست.»سخنگوی دولت با اشاره به اینکه طیف متنوعی از حوزه‌های همکاری میان ایران و چین همانند نفت‌خام، پتروشیمی، راه‌آهن و اتصالات دریایی مورد توجه قرار دارد افزود: «شیوه عملکرد و اجرای آن در مذاکرات جداگانه‌ای انجام می‌شود.».
وی با برشمردن مواد مهم طرح همکاری ۲۵ ساله ایران و چین تصریح کرد: «به رسمیت شناختن اشتراک‌های فرهنگی، تشویق چندجانبه‌گرایی، حمایت از حق برابر ملت‌ها و تاکید بر توسعه بومی دیدگاه‌های دو ملت از جمله مواد این طرح است. با داشتن روابط عمیق دوجانبه از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در حوزه انرژی، زیرساخت‌ها، صنعت، علم و فناوری امروز گسترش قابل‌توجهی در روابط فیمابین داریم و در حال تحقق این برنامه هستیم.»
خط تخریبی از کجا شروع شد؟
«رصد خط» سیر فضاسازی و جریان‌سازی علیه توافق یاد شده و درج اطلاعات کذب با هدف ایجاد نگرانی در جامعه، به رسانه‌های معاند و غربی منتهی می‌شود. همانطوری که رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز با بیان اینکه سند میان ایران و چین تعهدی به آن معنا ندارد، آن را توافقی متداول و مرسوم میان کشورها دانست و گفت: خط تخریب روابط ایران و چین از رسانه‌های خارج آغاز شده است. محمود واعظی در پایان جلسه هیات دولت در خصوص توافق ۲۵ ساله ایران و چین و اخباری که در این خصوص منتشر شده است، گفت: این سند، سندی متداول هست برای اینکه استحکام روابط کشورها را بیشتر کند، بین آنها امضاء می‌شود. این سند هیچ تعهدی به آن معنا نیست(که برخی رسانه‌های داخلی و شبکه‌های اجتماعی به آن پرداخته‌اند)؛ دولت همواره مقید بوده هر آنچه که نیاز به تصویب دولت و مجلس داشته باشد، این کار را انجام دهد و لذا هیچ کار پنهانی نیست. وی خاطرنشان کرد: «خطی«تخریبی»که وجود دارد، نخست رسانه‌های خارج با هدف شروع تخریب روابط ایران و چین، این کار را انجام دادند. متاسفانه در داخل کشور نیز برخی از افراد که دنبال فرصتی برای مطرح کردن نام خود هستند و یا اظهار نظری بکنند، متوسل به مسائل مختلف می‌شوند و این موضوع را مطرح کردند.»واعظی یادآور شد: «اکنون فضای مجازی شبهه‌هایی برای مردم به وجود آورده. یک روز می‌گویند کیش را می‌خواهند بدهند و یک روز قشم را. لازم است از فرصت استفاده کنم و بگویم که این خطی است که از خارج حمایت می‌شود. قانون اساسی و دستگاه‌های نظارتی ما همه تلاش می‌کنند برای اینکه آنچه که انجام می‌شود، شفاف باشد و موضوع هیچ خلافی نباشد.»
