به گزارش راسخون، شیوع بیماری کووید ۱۹ هر جمعی را از هم پاشید، اعضای خانواده نمی‌توانند آخر هفته‌ها دور هم جمع شوند، فوتبال‌دوستان نباید برای تماشای مسابقات به ورزشگاه‌ها بروند، سالن‌های کنسرت‌، سینما و تئاتر تعطیل شدند و جلسات فرهنگی به تاریخ دیگری موکول شدند.

مراسم ترحیم مجازی یکی از راه‌های تسلی بازماندگان

این روزها به آمار فوت‌شدگان ناشی از کرونا اضافه شده است، اما افراد برای حفظ ایمنی خود و افرادی که دوستشان دارند، نمی‌توانند مانند گذشته مراسم ترحیم و ختم بگیرند و کنار هم این دوران را پشت سر بگذارند. فضای مجازی یکی از راه‌هایی است که در این وضعیت می‌تواند به بازماندگان، حداقل کمی آرامش دهد.

حسن عبداله‌زاده، روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور در یادداشتی که ایرنا منتشر کرد، به دستورالعملی برای حمایت روانی، اجتماعی و معنوی برای خانواده متوفی پرداخت. او در بخشی از این دستورالعمل نوشت: «این دستورالعمل برای کلیه خانواده‎‌هایی که عزیزان خود را به هر دلیلی در زمان شیوع بیماری کووید ۱۹ از دست داده‌اند، کمک‌کننده است. در صورتی که فرد در گذر زمان نتواند با سوگ عزیزی کنار بیاید، لازم است از مشاوره روان‌شناسان(درمان) کمک بگیرد.

برگزاری درست و کامل مراسم ترحیم مجازی به افراد کمک می‌کند فرآیند سوگ (شوک و انکار، خشم و چانه‌زنی و غم شدید) برای رسیدن به مرحله نهایی سوگ یعنی پذیرش را بهتر طی کنند. آموزش این دستورالعمل بعد از سوگ و ایجاد آمادگی روانی قبل از سوگ در جامعه مانع انجام رفتارهای تکانشی (مثل برگزاری مخفیانه مراسم حضوری ختم) و اختلال بعد از سوگ می‌شود. احساس تنهایی در بحران کرونا عواطف منفی فرد سوگوار را تشدید می‌کند. باید حضور مجازی اطرافیان با نقش همدلانه باشد و نباید تعاملی شکل گیرد که سرکوب‌کننده فقدان یا غم متوفی باشد.»

خرج چند میلیونی ترحیم مجازی

در این روزها که هرگونه ازدحام جمعیت در یک مکان، خطر ابتلا به ویروس کرونا را افزایش می‌دهد، برگزاری مراسم ختم و عزاداری برای عزیزان از دست رفته نیز به دغدغه تبدیل شده است. حالا برخی کسب و کارها تلاش می‌کنند به این دغدغه پاسخ دهند.

جستجو در اینترنت نام تعدادی از سایت‌های فعال در زمینه اجرای مراسم ختم مجازی را نشان می‌دهد. یکی از آنها در تماس تلفنی توضیح داد که مدت زمان برنامه یک ساعت است و می‌تواند به صورت عرفانی یا مذهبی اجرا شود.

مراسم، از تالار پذیرایی و با حضور یک خواننده و نوازندگان سازهای نی و دف پخش می‌شود. به گفته او، خواننده، اشعاری از مولوی و حافظ و تصنیف‌هایی از خوانندگان مشهور را اجرا می‌کند. مشخصات متوفی و اسامی صاحبان عزا نیز اعلام می‌شود.

خانواده متوفی می‌توانند پیش از موعد اجرای مراسم، عکس‌ها و فیلم‌هایی را نیز در اختیار این مجموعه قرار دهند که کلیپ‌هایی را برای پخش آماده کند. خود این تصاویر هم می‌توانند به همراه پیام‌های تشکر پخش شود

هزینه‌ی برگزاری مراسم ختم مجازی از حدود ۸۰۰ هزار تومان به بالا است که سقف قیمت ندارد؛ چون که هر ایده‌ای از جانب مخاطبین قابلیت اجرایی شدن دارد و بنا به هر ایده هزینه بالا می‌رود. این بخش از داستان، ماجرای تجمل گرایی را در این گونه موارد (با تمام محاسنی که این طرح دارد) بالا می‌رود که باعث تغییر فرهنگ عزاداری و سوگواری می‌شود که امید داریم بعضی از این موارد بعد از تمام شدن دوران کرونا باب نشود.

فاتحه مجازی؛ مراسم ختم مجازی

در مراسم ختم مجازی، امکان حضور پیدا کردن در مراسم اختصاصی تازه در گذشته طبق ساعتی که در آگهی ترحیم‌های چاپ شده اعلام می‌شود وجود دارد. آگهی‌هایی که تفاوتش با آگهی‌های ماقبل کرونا در نبود آدرس مسجد و زمان یک ساعت و نیم است؛ چون که پیشنهاد خودشان مراسم نیم ساعته است تا کیفیت حضور پایین نیاید.

پس از پخش آگهی تحریم، شروع مراسم ختم آنلاین در شبکه یا سایتی که معرفی می‌شود مانند مجالس ترحیم مساجد، با تلاوت آیات قرآن توسط قاری آغاز می‌شود، با این تفاوت که قاری در مکانی خالی از جمعیت مشغول به قرائت قرآن است، بعضی از این مؤسسات هم سنت شکنی می‌کنند و بنا بر درخواست مخاطب تلاوت قرآن را برگزار نمی‌کنند، غافل از اینکه اجر و ثوابی که با خواندن آیات قرآن به متوفی می‌رسد، نادیده گرفته می‌شود!

پس از تلاوت قرآن، سخنرانی یا مداحی شروع می‌شود که طبق معمول مراسم ترحیم، سخنران برای تسلای بازماندگان، به تازه درگذشته ادای احترام می‌کند و بین ۱۰ دقیقه تا یک ربع زمان می‌برد.

از ویژگی‌های مراسم‌های ختم در بستر آنلاین، باز بودن دست بازماندگان در انتخاب منو است، یعنی چه؟ یعنی بازماندگان می‌توانند با هر سلیقه و دیدگاهی که دارند مراسم خود را پیش ببرند و این مؤسسات با توجه به علایق و سلایق بازماندگان، نظرات را تأمین می‌کنند.

انتخاب مداح با سلیقه‌ی بازماندگان است که هم می‌توان از مداحانی که خود موسسه‌ها معرفی می‌کنند بهره جست و هم می‌توان مداح مورد نظر را به استودیوی مؤسسه جهت فیلمبرداری معرفی کرد.

تجمل گرایی در بستر مجالس ختم مجازی

برخی از بازماندگان تاکید دارند که لوکیشن مراسم همان مسجد یا حسینیه‌ای باشد که مد نظرشان است و از این رو فیلمبرداری در محل مورد نظر مخاطب انجام می‌شود که البته این موارد هزینه‌ی جداگانه ای دارد.

در قالب لیست‌های پیشنهادی این مراسم نی و دف و کمانچه یا سازهای سنتی مخصوص سوگواری هم وجود دارد. مراسمی که در هیچ آئینی وجود ندارد، حتی در فرهنگ استان‌های مختلف که موسیقی خاص خود را دارند هم چنین مراسمی در ختم برگزار نمی‌شود؛ چرا که هیچ پاداشی برای متوفی در نظر گرفته نمی‌شود و بدین ترتیب با وجود چنین آپشنی، دقایقی از مراسم آنلاین به اجرای مراسم نی و کمانچه می‌گذرد که به صورت زنده اجرا می‌شود و هزینه‌ی آن از ۴۰۰ هزار تومان شروع می‌شود.

همچنین دعوت برخی از خوانندگان سنتی یا پخش ویدئو کلیپی از آنان نیز از ویژگی‌های ختم آنلاین است که با توجه به گروه موسیقی که دعوت می‌شود و زمان برنامه، هزینه تغییر می‌کند.

در طی این مراسم، مؤسسه بنا به درخواست برگزار کننده مراسم می‌تواند کلیپ یادبودی را به نمایش بگذارد که با عکس‌ها و ویدئوهای ارسال شده آن را تهیه کرده است.

عکس‌ها و ویدیوهایی که خاطرات مشترک را زنده می‌کند و یاد مرحوم یا مرحومه را در یاد اقوام و آشنایان زنده می‌کند و این مورد از آن دسته قابلیت‌هایی است که در مجالس ختم روتین که به صورت حضوری برگزار می‌شد، وجود نداشت.

برخی از این مؤسسات آپشن های بیشتری دارند و امکان سفارش و ارسال دسته گل و تاج گل سوگواری را برای بازماندگان فراهم می‌کند و این تنها چیزی است که از جانب بازماندگان به صورت فیزیکی حس می‌شود و گل جای حضور دوستان و آشنایان را می‌گیرد، تاج گل‌هایی که به اسم دوستی که سفارش داده است به دستشان می‌رسد.

شاید مراسم ختم آنلاین، هیچ وقت جای مراسم حقیقی ترحیم را نگیرد! شاید هیچ وقت پیام‌هایی که برای عرض تسلیت ارسال می‌شود جای یک لحظه در آغوش گرفتن دوست و تسلا دادن را نگیرد! اما در این شرایطی که به وجود آمده است و فاصله گذاری اجتماعی که سبب فاصله گیری های شاید چند صد کیلومتری هم شده است، مراسم ختم آنلاین بهترین راهی است که می‌تواند اندکی به دل بازماندگان تازه سفر کرده التیام بدهد…

منبع:
1.ابرنا / روایت یک ختم کرونایی آنلاین؛ واتس‌اپ، ساعت ۵ عصر!
2.اقتصاد24 / خرج چند میلیونی ترحیم مجازی
3.مهر / فاتحه مجازی؛ برسد به روح مرحوم!