به گزارش راسخون، هاروی جی آلتر، مایکل هیوتن و چارز ام رایس برای کشف ویروس هپاتیت C موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۰ شدند.

هاروی جی آلتر محقق پزشکی، ویروس شناس و پزشک آمریکایی ۸۵ ساله است. مایکل هیوتن محقق انگلیسی است که همراه کیو- لیوم چو و جورج کاپو و دانیل بردلی در سال ۱۹۸۹ میلادی هپاتیت C را کشف کردند. چارلز ام رایس نیز ویروس شناس ۶۸ ساله آمریکایی است که هپاتیتC حوزه اصلی تحقیقات او است. این استاد ویروس شناسی دانشگاه راکفلر در سال ۲۰۱۶ میلادی نیز برنده جایزه لسکر شد.

هپاتیت C چیست؟

کبد بزرگترین عضو موجود در بـدن، وظـایفی چـون دفع سموم، ذخیره انرژی، مبارزه با عفونتها و توقف از خونریزی را بر عهده دارد. التهاب و تخریب بافت کبد به علت عوامل ویروسی، دارویی، چاقی، چربی، الکل، سموم و یا تهاجم سیستم ایمنی بـدن(اتوایمیـون) را هپاتیت می گویند که شـایعترین نـوع آن در ایـران هپاتیت ویروسی است. هپاتیت B وC شـایعترین انـواع هپاتیـت ویروسـی می باشند.

عفونت ویروس هپاتیت C عفونت کبدی ناشی از ویروس هپاتیت C است (همچنین به عنوان HCV نامیده می شود). تشخیص عفونت هپاتیت C در بدن برای سیستم ایمنی بدن دشوار است و عفونت با هپاتیت C معمولا مزمن می شود. عفونت مزمن با هپاتیت C به کبد آسیب می رساند و می تواند باعث سیروز کبد شود. هنگامی که ویروس وارد بدن می شود، معمولا نشانه ها و علائم هپاتیت C در بدن بروز نمی دهد، بنابراین افراد تازه آلوده شده به ویروس بدون اطلاع باعث انتقال آن به دیگران می شوند.

اگر شما مشکوک به آلوده شدن به این ویروس هستید و یا علائم هپاتیتC را در خود تشخیص دادید و نگران اشاعه این بیماری در بین آشنایان و خانواده خود هستید نگران نباشید، این بیماری اگر به موقع شناسایی و تشخیص داده شود قابل پیشگیری است. اگرچه هپاتیت درمان دارد ولی پیشگیری از آن در اولویت قرار دارد. این بیماری به درمان های ویروسی جواب می دهد.

ویروس هپاتیت C

هپاتیت به معنای التهاب کبد است. هپاتیت C یکی از چندین ویروس است که می تواند هپاتیت ویروسی ایجاد کند. این التهاب ارتباطی با دیگر ویروس های ایجاد کننده هپاتیت مشترک (مثلا هپاتیت A یا هپاتیت B) ندارد. هپاتیت C عضو خانواده ویروسهای Flaviviridae است. سایر اعضای خانواده این ویروس شامل ویروس هایی است که باعث بیماری تب زرد و تب دنگی می شوند.

عفونت هپاتیت C در کبد باعث پاسخ سیستم ایمنی بدن به آن می شود که منجر به التهاب می شود. تعداد کمی از افراد علائم هپاتیت C مانند ادرار تیره یا مدفوع رنگی را در عفونت حاد یا زودرس نشان می دهند. هپاتیت مزمن C معمولا تا چندین دهه از آلوده شدن به آن علائم خاصی ایجاد نمی کند، از هپاتیت C به عنوان اژدهای در خواب یاد می شود. در طول چندین سال یا چند دهه، التهاب مزمن ممکن است باعث مرگ سلول های کبدی و زخم فیبروز شود. زخم های گسترده در کبد سیروز نامیده می شود. این حالت به تدریج عملکرد حیاتی کبد را مختل می کند وکبد بیشتر مستعد به سرطان کبد می شود. نوشیدن الکل باعث آسیب کبدی به هپاتیت C می شود. عفونت HIV همزمان باعث پیشرفت بیماری سیروز می شود.

آشنایی با بیماری هپاتیت C و تفاوت‌های آن با انواع دیگر هپاتیت

هپاتیت در معنای کلی به عفونت کبد اطلاق میشود در این بیماری بافت کبد آسیب دیده و عفونت میکند. همچنین کارایی کبد تا حدودی کاهش می یابد. عوامل زیادی در ابتلا به هپاتیت موثرند از مصرف الکل و مواد مخدر تا عوارض دارویی. اما مهمترین عامل این بیماری ویروس های هپاتیت سی A، B ، است. بر خلاف باور عموم، گرما درمانی برای هپاتیت بی تاثیر است.

تفاوت بین هپاتیت A، B و C

هر سه این هپاتیت ها عفونت های کبدی با منشا ویروسی متفاوت هستند. علائم بالینی همه این بیماری ها مشترک هستند ولی شیوه انتقال و تاثیرات کبدی آن متفاوت است.

هپاتیت A کوتاه مدت بدن را درگیر میکند و واکسن آن ساخته شده هرچند. هپاتیت B و C نیز گاهی کوتاه مدت هستند اما تاثیرات آن بر بدن ممکن است موجب بروز بیماری های مزمن شود. هپاتیتB نیز واکسن دارد ولی برای هپاتیت C هنوز واکسنی تولید نشده است.

نشانه ها و علائم هپاتیت C

هپاتیت C اغلب بدون علامـت اسـت و اکثـرا بـه صورت اتفاقی طی آزمایشات معمولی و یـا اهـدای خون، تشخیص داده می شود. بالا بودن آنزیم های کبدی می تواند اولین علامـت بیماری باشد. حدودا 75٪ از افراد در هنگام ابتلا به عفونت هیچ علامتی و علادم هپاتیت C را ندارند. از شایع ترین نشانه ها و علائم هپاتیت C افراد مبتلا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

خستگی
از دست دادن اشتها
درد عضلانی
تب
درد مفاصل
درد شکمی در سمت راست
تیره شدن ادرار
خارش پوست
کاهش وزن
تورم در پا و شکم

هر عفونت مزمن هپاتیت C با یک مرحله حاد شروع می شود. هپاتیت C حاد معمولا تشخیص داده نمی شود زیرا به ندرت علایم ایجاد می کند. تعداد بسیار کمی از افراد مبتلا علائم هپاتیت C مانند ادرار تیره، زرد شدن چشم و پوست یا مدفوع رنگی را در عفونت حاد یا زودرس نشان می دهند. با گذشت زمان، افراد مبتلا به عفونت مزمن HCV ممکن است نشانه هایی از التهاب کبدی را نشان دهند. افراد آلوده ممکن است به راحتی خسته شوند یا از علائم غیر اختصاصی شکایت کنند. علائم حاد یک یا سه ماه پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شوند و دو هفته تا سه ماه ادامه می یابد.

علل

عفونت هپاتیت C توسط ویروس هپاتیت C ایجاد می شود. زمانی که خون آلوده به ویروس وارد جریان خون یک فرد غیر عفونی شود عفونت گسترش می یابد. در سطح جهانی، HCV در چندین فرم متمایز وجود دارد که به عنوان ژنوتیپ شناخته می شود. شایع ترین نوع ژنوتیپ HCV در آمریکای شمالی و اروپا نوع 1 است. نوع 2 همچنین در ایالات متحده و اروپا رخ می دهد، اما کمتر از نوع معمولی است. هر دو نوع 1 و نوع 2 نیز در سراسر جهان گسترش یافته اند، هرچند دیگر ژنوتیپ ها اکثریت عفونت را در خاورمیانه، آسیا و آفریقا ایجاد می کنند.

چگونه به هپاتیت C مبتلا می شویم؟

تماس با خون آلوده
اسـتفاده از سـوزنهای مـشترک در معتـادان تزریقی
از طریق انتقال خون آلوده و یا عـضو اهـدایی آلوده
بی بند و باری جنسی

بیماری هپاتیت C از راههای زیر سرایت نمی کند:
تماسهای معمول مانند دسـت دادن، بغـل کـردن، بوسیدن واستفاده از وسایل زندگی مانند قاشـق و بشقاب
شیردهی، مگر در صورت وجـود زخـم و خـراش و خونریزی از لثه
تماسهای جنسی داخل خانواده بـه نـدرت سـبب انتقال ویروس می شود
همچنین انتقال ویروس از مادر آلوده بـه نـوزاد در زمان زایمان در موارد نادر دیده شده است.

چه مدت طول می کشد تا پس از آلوده شدن با ویروس علائم هپاتیت C ظاهر شود؟

سخت است که به طور خاص بگوییم، زیرا اکثر افراد مبتلا به هپاتیت C در طول عفونت زودرس علائم ندارند. کسانی که علائم اولیه را پس از ابتلا به عفونت (6 تا 10 هفته) ایجاد می کنند، علائم گوارشی خفیف را تجربه می کنند.

تشخیص بیماری هپاتیت C

بعد از بروز علائم هپاتیت C در فرد یا در هنگام مراجعه به پزشک امکان دارد که در اثر آزمایش خون تشخیص داده شود که فرد به ویروس هپاتیت C آلوده شده است. از جمله آزمون های تشخیصی برای این بیماری می توان به موارد تشخیص زیر اشاره کرد:

گرفتن شرح حال و انجام معاینه دقیق پزشک
آزمایش خون جهت بررسی وجود آنتی بادی ضد ویروس در صورت شک به هپاتیت C
در صورت مثبـت بـودن نتیجـه ایـن آزمـایش، آزمایش بررسی ژنتیکی ویروس
در صورت مثبت بودن آزمایـشات فـوق ممکـن است پزشک بیوپسی(نمونه گیری) از کبد انجـام دهد.

درمان

بعد از بروز علائم هپاتیت C و مراجعه به پزشک، اگر تشخیص داده شود که فرد به این ویروس مبتلا شده یکی از روش های زیر بسته به شدت و مرحله بیماری مورد استفاده قرار می دهند:

داروهای ضد ویروسی

عفونت هپاتیت C با داروهای ضد ویروسی می توان از بدن پاک کرد. هدف درمان این است که ویروس هپاتیت C در بدن شما حداقل 12 هفته پس از اتمام درمان، تشخیص داده نشود. اخیرا پژوهشگران پیشرفت قابل توجهی در درمان هپاتیت C با استفاده از داروهای جدید ضد ویروسی پیدا کرده اند. به عنوان نتیجه، افراد نتایج بهتر، عوارض جانبی کمتر و زمان درمان کمتر را تجربه می کنند. انتخاب داروها و طول درمان بستگی به ژنوتیپ هپاتیت C، وجود آسیب های موجود کبد، سایر شرایط پزشکی و درمان های قبلی دارد. با توجه به سرعت تحقیق، توصیه های مربوط به داروها و رژیم های درمان به سرعت در حال تغییر است؛ بنابراین بهترین است که در مورد گزینه های درمان خود را با یک متخصص صحبت کنید.

پیوند کبد

اگر عوارض جدی را از عفونت مزمن هپاتیت C ایجاد کرده باشید، پیوند کبدی ممکن است یک گزینه باشد. در طی پیوند کبد، جراح کبد آسیب دیده را برداشته و آن را با یک کبد سالم جایگزین می کند. در اکثر موارد پیوند کبدی به تنهایی هپاتیت C را درمان نمی کند. احتمال دارد که این عفونت مجددا بازگشت یابد و درمان با داروهای ضد ویروسی برای جلوگیری از آسیب به کبد پیوند داده شده ادامه می یابد. مطالعات متعدد نشان داده است که رژیم های جدید ضد ویروسی مستقیم مستقیم در درمان پس از پیوند هپاتیت C موثر هستند.

واکسیناسیون

اگر چه واکسن برای هپاتیت C وجود ندارد، پزشک شما احتمالا توصیه می کند که واکسن ها را در برابر ویروس های هپاتیت A و B دریافت کنید. اینها ویروس های جداگانه هستند که همچنین می توانند آسیب کبدی را ایجاد کرده و دوره هپاتیت مزمن C را پیچیده تر کنند.

پیشگیری از ابتلا به هپاتیت c با افزایش آگاهی

بسیاری از رفتارهای غلط ما در برخورد با بیماری های جدید و ناشناخته، باعث می شود که شدت و مدت بیماری را به طور ناخواسته و البته نا آگاهانه افزایش دهیم. برای مثال اگر اطلاعات جامعی درباره آشنایی با ایدز داشته باشیم، به راحتی راه زندگی کردن در کنار افراد مبتلا را می‌آموزیم.

هپاتیت سی نیز در دسته همین بیماری ها است. این ویروس هنوز واکسن ندارد؛ اما درمان ویروس HCV تا حد زیادی به میزان آگاهی و صبر فرد مبتلا و اطرافیانش وابسته است. بهتر است بدانید که رفتارهایی مانند بوسیدن، بغل کردن، دست دادن یا شیر دادن مادر به نوزاد هرگز عامل انتقال این بیماری نخواهد بود. بنابراین در برخورد با افراد مبتلا با دقت بیشتری عمل کنید تا باعث رنجش آن ها نیز نشوید.

منبع:
1. نوبل پزشکی به کاشفان ویروس هپاتیت C رسید / مهر
2. نشانه‌ها و علائم هپاتیت C / دکتر دکتر
3. آشنایی با بیماری هپاتیت C و تفاوت‌های آن با انواع دیگر هپاتیت / آفتاب
4. هپاتیت سی؛ همه چیزهایی که باید درباره این بیماری خاموش بدانید / ایران اچ آی وی