جریان سلبریتیسم در ایران انگار در حال تبدیل شدن به یک نحله و یک جریان انحرافی عمیق است که در مقاطع مختلف با سوءاستفاده از شهرت و توجه مردم با اظهارنظر در مسائل مختلفی که هیچ تخصص و آگاهی درباره آن ندارند، به نوعی غرضورزانه یا ناآگاهانه جریانهایی را به راه انداختهاند که بیشتر از هر چیزی اهداف و اغراض سیاسی داشته و خوراک رسانههای غربی را فراهم کردهاست. آخرین نمونه این اظهارنظرهای غیرمتعهدانه را در ماجرای کرونا و واکسن کرونا داریم به گونهای که یکی از چهرههای هنری اصل ماجرای کرونا و شیوهنامههای بهداشتی را زیر سؤال برده و آن را نقشه و توطئه میخواند و برخی دیگر با راهاندازی هشتک «واکسن بخرید»، جانباختن چهرههایی، چون مهرداد میناوند و علیرضا انصاریان را دستمایه اغراض و جریانسازیهای سیاسی خود میکنند. همان سلبریتیهایی که در جشنواره ها، مهمانیهای خصوصی و دورهمیهایشان اثری از رعایت شیوهنامههای بهداشتی نیست و آنهایی هم که خارج نشینند با وجود هشتگسازی برای خرید واکسن خودشان هنوز واکسن نزدهاند!
نوش داروی کرونا
واکسن کرونا اکسیر حیات یا نوشدارویاین بیماری نیست! کرونا فقط یک نوشدارو دارد و آن هم رعایت شیوهنامههای بهداشتی است. همین چند روز پیش بود که ایرج حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه تاکنون در جهان ۴۳ میلیون دوز واکسن کرونا تولید شدهاست، گفت: «با توجه به جمعیت بیش از ۷ میلیارد نفری در جهان این واکسنها ۵/۰ درصد جمعیت جهان را شامل میشود. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان سازمان بهداشت جهانی معتقدند که با تزریق واکسن به ۸۵ درصد جمعیت هرکشوری میتوانیم نسبت به بیماری کرونا احساس ایمنی بکنیم.»معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ادامه داد: «واکسن کرونا پس از تزریق اولین دوز ایمنی ندارد، بلکه در تزریق دوز دوم است که به تدریج واکسن کرونا ایمنی خود را نشان میدهد.»
بنابراین طبق تأکید همیشگی تمام متخصصان و پزشکان، بهرغم وارد شدن نخستین محموله واکسن و آغاز واکسیناسیون علیه کرونا، اما همچنان بهترین راهکار برای مقابله با این ویروس رعایت شیوهنامههای بهداشتی و استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی است، موضوعی که اگر جدی گرفته شود میتوان ویروس تاجدار را مهار کرد.
همچنانکه با اجرای طرح شهید سلیمانی و رعایت همین شیوهنامهها توانستیم مرگهای روزانه کرونا را که در آبان ماه به مرز ۵۰۰ نفر رسیده بود تا زیر ۱۰۰ نفر کاهش دهیم و حالا دوباره با کاهش رعایت پروتکلها و افزایش سفر و رفت و آمدها با افزایش آمار بیماران سرپایی و بستری مواجهیم و این یعنی زنگ خطر افزایش فوتیها در هفتههای آینده. همچنان که معاون کل وزارت بهداشت از دو برابر شدن تعداد شهرهای نارنجی کشور در دو هفته اخیر خبر داد و افزود: «در ۷ بهمن ۹۹، ۱۸ شهر پرخطر داشتیم در حال حاضر ۳۶ شهر پرخطر در کشور داریم ۱۳۰ شهر زرد رنگ ما به ۱۷۸ شهر افزایش یافته در مقابل این آمار، شهرهای کم خطر که ۳۰۰ عدد بوده به ۲۳۴ شهر آبی کاهش یافته در حال حاضر از شهرهای با وضع سفید هم خبری نیست.»
موج سواری سلبریتیسم
با وجود این، جریان سلبریتیسمی که برخیهایشان سواد و آگاهیشان در حوزه کاری خودشان هم محل تردید است سوار موج شده و طبق معمول با سوءاستفاده از شرایط ملتهب جامعه و پس از جانباختن چهرههای محبوب مردم، چون میناوند و انصاریان دست به کار هشتگسازی شدند تا هم خودی نشان بدهند و لایکی بگیرند و هم چراغ سبزی به جریانات سیاسی خارج از کشور داشتهباشند تا در موقع لزوم بتوانند دستمزد این خدمات را با اقامت در کشورهای غربی و اروپایی دریافت کنند.پس از درگذشت علی انصاریان نیز یکی از سلبریتیهایی که چندی قبل تصاویر جشن تولدش به دلیل رعایت نکردن شیوهنامههای بهداشتی مورد انتقاد کاربران شبکههای اجتماعی و رسانهها قرار گرفته بود با انتشار پستی، علی انصاریان را شهید واکسن خواند!
مهناز افشار نیز که از داوران یک برنامه در شبکه خارجی و معاند بودهاست، در تلاش است با گرفتن ژست دلسوزی برای مردم ایران، خود را وطنپرست و مدافع مردم کشورش نشان دهد. او پس از درگذشت علی انصاریان در صفحه توییتری خود نوشتهاست: «بر طبل شادی بکوبید که نه دعای مادرش گرفت و نه دعای دیگران! بر طبل شادی بکوبید که واکسن را سیاسی کردید! شما مسئول مرگ مردم هستید، برای مردم مظلوم ایران، خانوادههایمان و برای همه که بین شما گیر افتاده اند و یکی یکی میمیرند، خشمگینم که چرا خودتون هیچی تون نمیشه»
این توییت مهناز افشار با واکنش تعداد زیادی از کاربران روبهرو شد؛ کاربری که در انگلستان زندگی میکند، در واکنش به این توییت افشار نوشتهاست: «کسانی از سیاسی کردن واکسن مینالند که نفس کشیدنشان هم سیاسی است! من هم مثل میلیونها ایرانی سوگوار پرکشیدن علی انصاریان هستم؛ بیوجدانی که از مرگ علی انصاریان هم کاسبی میکنی، منِ دیابتی ۴۲ ساله در بریتانیا سه تا شش ماه دیگر نوبت واکسن زدنم میشود. اینجا نه تحریم است و نه جمهوری اسلامی»
علیرضا وهابزاده، مشاور وزیر بهداشت نیز نوشت: «از حدود ۸ میلیارد جمعیت جهان تقریباً یک درصد واکسن کرونا تزریق کردند. اکثر آنها هم تک دوز دریافت کردند که عملاً ایمنی ایجاد نمیکند و نمیتواند از مرگ کسی جلوگیری کند! سؤال اینکه چرا هیچکدام از لیدرهای مظلوم واکسن_بخرید که در اروپا و امریکا گیر افتادند تا امروز واکسن نزدند؟!»
سلبریتیها همه چیزدان نیستند
دکتر اکبر نصراللهی، استاد علوم ارتباطات هم در یادداشتی با اشاره به تعارض حرف و عمل سلبریتیها و رعایت نکردن پروتکلهای بهداشتی در مناسبتهای مختلف از جمله جشن حافظ مینویسد: «سلبریتیهای عزیز! خیلیها به نادرست شما را عقل کل در همهزمینهها میدانند و با وجود اینکه در مناسبتهای مختلف از جمله انتخابات گذشته، گول حرفهای شما را خوردهاند، اما همچنان به شما اعتماد دارند، لطفاً مراقب رفتار خود باشید، شما از رانت حمایتی ویروس کرونا برخوردار نیستید؛ یکی از ویژگیهای این ویروس، برخورد عادلانه با همه کشورها و آدمها است؛ شما هم رعایت کنید...»همچنین مرتبط با اظهارنظر سلبریتیها در مورد همه چیز در ایران، پاسخ مربی تیم فوتبال لیورپول جالب است؛ وقتی از یورگنکلوپ راجع به کرونا میپرسند اینطو رجواب میدهد: «من نمیدونم چرا آدمهای معروف باید راجع به همه مسائل نظر بدهند، من اطلاعاتی درباره کرونا ندارم و کسی که میدونه باید در این مورد صحبت کنه...»(1)
نمیفهمند یا مجبورند نفهمند؟!
یک بار دیگر پای چند چهره سرشناس عرصه بازیگری و ورزش که اصطلاحاً سلبریتی نامیده میشوند به حیطهای که کمترین تخصص و شایستگی برای اظهار نظر را ندارند تهی بودن افکار و سطح سواد آنها را برملا کرد.چند سالی هست که عادت کردهایم پس از هر حادثه طبیعی مثل سیل یا زلزله یا مواردی همچون مجازات یک قاتل تروریست یا سقوط هواپیما و... موجی از اظهارنظرهای عجیب از سوی برخی سلبریتیها و اظهار فضل آنها در حیطههایی که کوچکترین شایستگی یا تخصصی در آن ندارند به راه بیفتد. یکی سیل در کشور را نتیجه مرگ بر آمریکا گفتن میداند! بیآنکه توضیح دهد پس سیل و زلزله و آتشسوزی جنگلها در کشورهای دیگر که مرگ بر آمریکا نمیگویند یا در خود آمریکا به چه علت است.
یکی با پررویی فلان قاتل عضو گروه تروریستی را وقتی دستگیر و مجازات میشود، فعال مدنی و فرزند ملت جا میزند و به جای آنکه از یتیم شدن فرزندان آن مرزداری که به دست این قاتل به شهادت رسیده است عزادار باشد تصویر صفحه مجازی خود را برای قصاص قاتل سیاه میکند.
آن یکی که بارها کمسوادی خود را ناخواسته جار زده است، یک روز به اعتبار حرف یک خواننده لسآنجلس نشین بدون کوچکترین آگاهی از علم پزشکی مشغول تبلیغ یک آمپول پر عارضه و خطرناک میشود. همین فرد یک روز دیگر اقدام به بازنشر یک حساب توئیتری جعلی با تصویر یک روحانی درباره فتوای دروغ به نکاح درآوردن زنان ایرانی برای نیروهای حشدالشعبی و فریاد واغیرتا، میکند، چند روز بعد خبر میرسد یک روحانی سادهزیست و فعال همدانی به دست قاتلی که تحت تاثیر چنین دروغهایی قرار گرفته بود به قتل میرسد.
در روزهای اخیر نیز پس از فوت تاسفبرانگیز دو فوتبالیست سابق کشورمان بر اثر ابتلا به کرونا، دوباره فضای مجازی شاهد اظهار فضل سلبریتیهایی است که به بهانه فوت این دو ورزشکار آنچنان مطالبه خرید واکسن را سر میدهند که گویا تمام مردم دنیا در برابر کرونا واکسینه شدهاند و تنها کشور ما از قافله عقب مانده است.
کتایون ریاحی بیشرمانه مرحوم علی انصاریان را «شهید واکسن» مینامد، آن یکی از گرفتار شدن در این کشور مینالد، آن بازیگر درجه چندم لایو پر احساسی برپا میکند و با اشک و ناله از اینکه چرا واکسن وارد نمیشود زار میزند.
آن یکی کارشناس فوتبال که به عنوان تحلیلگر یک مسابقه در مقابل آنتن زنده تلویزیون قرار گرفته است به جای پرداختن به حوزه تخصصی خود با اظهار تاسف از فوت دو فوتبالیست کشورمان میگوید «آقای مهاجرانی که به کرونا مبتلا شده بود خوب شده و ظاهرا واکسن زده»، یعنی کسی که نمیداند واکسن برای پیشگیری است و نه درمان در برنامه زنده تلویزیونی به خود اجازه میدهد چنین اظهار نظر عجیبی را بیان کند.
در این زمینه و طی مدت اخیر نمونههای دیگری از خودنماییها و ژستهای دلسوزانه برای مردم از طرف سلبریتیهایی که خود را همه چیزدان میدانند اماکمترین قرابتی به مشکلات مردم ندارند و البته صدقه سر همین مردم و رسانهها چهره شده و روز به روز صفرهای حسابهای خود را افزایش میدهند، وجود دارد که به همین مقدار اکتفا میکنیم.
هرچند این اظهارنظرها کم مایهتر ازآن است که نیاز به پاسخ داشته باشد اما باید از این مدعیان پرسید آیا نمیدانند که تا کنون یک درصد مردم دنیا واکسن کرونا را دریافت کردهاند که بخش عمده آنها نیز هنوز به دوز دوم نرسیده است؟ آیا نمیبینند در همان آمریکا که قبله آمال بسیاری از همقماشان آنها است با وجود شروع تزریق واکسن، کرونا روزانه سه تا چهار هزار نفر قربانی میگیرد؟ نمیبینند در آلمان و انگلیس و... تلفات روزانه از هزار نفر فراتر رفته است؟ آیا نمیدانند حتی اگر واکسن کرونا وارد شود که روز پنجشنبه اولین محموله آن وارد کشورمان شد، همچون همه جای دنیا اولویت با کادر درمان، گروههای پر خطر و افراد مسن است نه مثلا جوان 30 ساله و 40 ساله؟
این افراد در زمان موفقیتهای کشورمان در عرصههای مختلف علمی و... کجا هستند؟ چرا به افتخارآفرینی دانشمندان کشورمان در عرصههای مختلف از جمله همین ساخت واکسن کرونا آن هم در شرایط تحریم اشاره نمیکنند؟ واکسنهایی که یکی از آنها با موفقیت در حال طی کردن آزمایشهای بالینی است و بقیه نیز در راهند.
به نظر این افراد علاوهبر اینکه نمیفهمند، قرار نیست از این نادانی هم بیرون بیایند و شاید هم مجبور باشند به این نفهمیدن ادامه دهند چرا که وقتی با موجسازی کاذب و انحرافی تبدیل به ابزار فشار دشمن علیه مردم و مسئولان کشور برای سیاهنمایی میشوند پس شاید باید همچنان خوشرقصی کنند و سر بزنگاهها وارد گود تحریف و جوسازیهای غیر واقعی شوند.
به نظر میآمد این افراد از هجوم بیسابقه به ستادهای انتخاباتی اصلاحطلبان و همین دولت مستقر و نتیجه فریب دادن مردم به خاطر مشکلات اقتصادی و معیشتی این روزهای آنها دیگر روی اظهار نظر در حوزهای غیر تخصصی را نداشته باشند اما گویا وظیفه این افراد جای دیگر تعریف میشود.
واکنش کاربران فضای مجازی
اما واکنش کاربران فضای مجازی نیز به این اظهار فضل اخیر سلبریتیها جالب توجه است:
علیرضا وهابزاده مشاور وزیر بهداشت در پاسخ به توئیت مهناز افشار نوشت:« از حدود ۸ میلیارد جمعیت جهان تقریباً یک درصد واکسن کرونا تزریق کردند. اکثر آنها هم تک دوز دریافت کردند که عملاً ایمنی ایجاد نمیکند و نمیتواند از مرگ کسی جلوگیری کند! سؤال اینکه چرا هیچکدام از لیدرهای مظلوم «واکسن بخرید» که در اروپا و آمریکا گیر افتادند تا امروز واکسن نزدند؟!»کاربر دیگری نوشت: «همچین میگه واکسن رو سیاسی کردید انگار بنده و شما که در کشور بیمشکل(!) هستیم واکسن زدیم. در بهترین حالت ۸-۷ ماه دیگه نوبت به ما میرسه. اگه واقعاً دلسوز مردم بودی میگفتی پروتکل بهداشتی رو رعایت کنن، که کرونا جوون و پیر و ورزشکار و غیره نمیشناسه، نه اینکه با دروغ و فریب بری روی روانشون.»
قریشی: «کسانی از سیاسی کردن واکسن مینالن که نفس کشیدنشون هم سیاسیه! منهم مثل ۸۵ میلیون ایرانی سوگوار پر کشیدن علی انصاریانم. بیوجدانی که از مرگ علی انصاریان هم کاسبی میکنی: من دیابتی ۴۲ ساله در بریتانیا ۳ تا ۶ ماه دیگه نوبت واکسن زدنم میشه. نه تحریم هست نه جمهوری اسلامی!»
فرشاد: «اینهایی که از فوت علی انصاریان رذیلانه درحال ماهیگیری سیاسیاند، همونهاییاند که تا دیروز هشتگ میزدند برای تحریم کل ورزش ایران، همونها که از شادی ملت برای فینالیست شدن پرسپولیس آتش گرفته بودند.»
جواد نیکی ملکی: «یکی از مشکلات سلبریتیها ورود به حوزههای تخصصی بدون داشتن سواد حداقلی مدرسه و رسانه است بندهخدا فکر میکند که بعد از ابتلا به کرونا میشود واکسن را زد و خوب شد.»
علی سیستانی: «محمد نصرتی: یکی از پیشکسوتهای فوتبال کرونا گرفته واکسن زده خوب شده!! اینها فرق واکسن رو با داروی درمان یک بیماری نمیدونن بعد چطور ملت بهشون اعتماد میکنن! واقعا نگرانکننده است!»
علی قلهکی: «محمد نصرتی در تلویزیون گفت«اگر امکانات آماده میشد الان این دو عزیز پیش ما بودند، یکی از پیشکسوتان فوتبال که کرونا گرفت واکسن زد و نجات پیدا کرد!» فارغ از روایت غیردقیق نصرتی، صداوسیما شرط کند اگر سلبریتیها میخواهند بحث علمی درخصوص کرونا کنند، مقابلشان کارشناسان حاضر شوند!»
محمداکبرزاده: «محمد نصرتی گفته حشمت مهاجرانی بعد از اینکه کرونا گرفت واکسن زد و خوب شد! متاسفانه باید گفت فهم و سواد خیلی از سلبریتیها در همین حد است! فرق واکسن با دارو را هم نمیدانند! خب بیسوادها اگر مرهم زخم مردم نیستید لااقل سوهان روحشان نباشید!»
رضا سراج، کارشناس مسائل سیاسی: «چرا برخی از چهرههای مشهور به اصطلاح هنری، در حال قطببندی جامعه پیرامون واردات واکسن آمریکایی و انگلیسی هستند؟ آیا با وارد کردن واکسن کرونا، مردم به سرعت واکسینه میشوند و این ویروس از بین میرود؟ در پاسخ به این شیفتگان دیده شدن باید گفت، در طی دو ماهی که واکسیناسیون در برخی از کشورهای دنیا آغاز شده، آمریکا که خود تولیدکننده واکسن است، همچنان روزانه بیش از ۳۰۰۰ نفر تلفات دارد. در انگلیس نیز که همزمان واکسیناسیون شروع شده، هر روز بیش از ۱۰۰۰ نفر فوت میشوند. از طرف دیگر واکسینه شدن کل مردم یک کشور مستلزم بازه زمانی شش تا یکساله است. به طور مثال افراد متقاضی واکسن در دو کشور آمریکا و انگلیس میبایست حداقل سه ماه در نوبت باشند.
با این تفاسیر و صرف نظر از شیفتگی دیده شدن و کم اطلاعی برخی از چهرههای مشهور به اصطلاح هنری، باید تلاش برای قطببندی جامعه پیرامون واردات واکسن آمریکایی و انگلیسی را در موضوعات دیگری جستوجو کرد...».
بازیگری روی موج واکسن
خوب یا بد، سلبریتیها بهعنوان گروههای مرجع در جامعه عمل کرده و مردم با الگوبرداری در جزئیترین نمودهای زندگی از آنها تبعیت میکنند اما رفتارها و استانداردهای دوگانه چهرههای شناختهشده در روزها و ماههای اخیر حواشی و حرفوحدیثهای متعددی را ایجاد کرده است؛ حواشیای که بعضا با واکنش تند افکار عمومی مواجه شده و پیامدش را میتوان به بارزترین شکل آن در فضای مجازی و بازتابهایی که در این فضا نسبت به سلبریتیها وجود دارد، دید. از طرفی این را باید آویزه گوش کرد که همهچیز را همگان نمیدانند و با توسعه و پیشرفت جامعه، هر شاخه از موضوعات مختلف، تخصصی مجزا را میطلبد و اشراف و آگاهی بهتمامی حوزهها عملاامکانپذیر نخواهد بود، خطاب این گفتار، آدمهای همهچیزدانند و اصطلاحا سلبریتیهایی که تقریبا به هر موضوعی سرک میکشند و باب بحث و اظهارنظر را باز میکنند.از بدو شیوع کرونا هم، با رفتارها و گفتارهایشان، برای کاشتن بذر بدبینی و ناامیدی در دل جامعه، از هیچ کوششی فروگذاری نکردهاند. پس از درگذشت ناباورانه «مهرداد میناوند» و «علی انصاریان» بر اثر ابتلا به کرونا که همه ما را آزردهخاطر کرد، سلبریتیها و چهرههای مشهور، کاسه داغتر از آش شدند که اگر واکسن میخریدیم، آنان در جدال میان مرگ و زندگی، جانشان را از دست نمیدادند اما ورود سلبریتیها در حوزههای غیرتخصصی چندان موضوع جدیدی نیست و بارها شاهد اظهارنظرهای مختلفی از سوی این افراد در موضوعات گوناگون بودهایم که بعضا با انتقادهایی نیز همراه شده است، آنان به دلیل همهچیزدانی از تیپهای شخصیتی به شمار میروند که بهنوعی اظهار ندانستن را برای خود حقارت و کوچکی میپندارند و در برابر هر موضوع و سوژهای به اظهارنظر میپردازند. چنین روحیهای بسیار ارزشمند به نظر میرسد، زیرا همینکه فرد، نادانی و ناآگاهی را برای خود حقارت بپندارد، باعث رشد، پیشرفت و افزایش آگاهی در او خواهد شد، اما این مشروط به زمانی است که فرد قدرت و توان اظهار «نمیدانم» را در خود بپروراند و یا برای کسب آگاهی اقدام کند. واکنش دادستان تهران به اظهارنظرهای بیمبنای سلبریتیها
تحقیر و بزرگپنداری کاذب دو مؤلفه اصلی در بروز چنین روحیهای است و میتوان گفت در هر دو مورد فرد برای پیشگیری از دفع حس حقارت و سرخوردگی خود پنداشته به پاسخگویی در برابر هر سؤالی مبادرت میورزد زیرا گمان میکند ندانستن یا ناآگاهی او از موضوع، باعث افت شخصیت وی میشود و بهزعم خویش از این طریق تلاش میکند، تا مانع شکلگیری چنین ذهنیتی در مخاطبان خود شود و در اغلب مواقع، آنان با ورود به عرصههای مختلف، برای هدایت افکار عمومی به سمت منافع خود سود میبرند و با جذابیتی که در شبکههای اجتماعی برای مخاطب دستوپا کردهاند و با بیاعتماد سازی مخاطب نسبت به مسئولان و نهادهای تصمیم گیر، میکوشند خود را مدافع حقوق مسلم جامعه و دلسوز مردم نشان دهند.این موضوع دادستان تهران را هم به واکنش واداشته است. «عباس جعفریدولتآبادی» با انتقاد از اقدامات و اظهارات برخی سلبریتیها در موضوعاتی که مرتبط با وظایف آنان نیست ازجمله هجمه به قوه قضائیه به لحاظ اجرای حکم اعدام یک تروریست یا جمعآوری کمکهای مردمی در موضوعاتی چون زلزله و سیل که نتیجه آن سوارشدن جریانهای خاص بر موج اعتراضهاست، عنوان کرده، «این تحرکات جای تأمل دارد که چرا این افراد بهجای پرداختن به امور داخل در تخصص خود، دخالتهای بیجا و اظهارنظرهای بیمبنا میکنند».
از «چهبهتر که گوشت گران شد» تا «تبلیغ داروی نالوکسان خطرآفرین»
گفتههای بیپایه سلبریتیها را هنگامی میتوان بهتر تحلیل کرد که نگاهی به سایر کشورهای پیشرفته جهان داشته باشیم، طبعا ایران تنها کشوری نیست که پنجه در پنجه کرونا افکنده اما نسبت به بسیاری از جوامع پیشرفته، اقدامات بهتری را در درمان و بهبود بیماران کرونایی در کارنامه خود ثبت کرده، بااینحال سلبریتیها، حرف و سخنهایی را رسانهای میکنند که سرسوزنی بر واقعیت منطبق نیست.مجید علیمردانی وکیل پایهیک دادگستری، با اشاره به اظهارنظرهای غیرکارشناسی درباره واکسن کرونا به خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، گفته: «صرفنظر از آنکه گوینده چه شخصی باشد، دارای عنوان جزایی و مطابق با قوانین جمهوری اسلامی ایران بوده و مشمول مجازات است». سابق بر این، سلبریتیهایی که آتش بیار معرکه شدهاند بدون هراس از پیامد حقوقی حرفهایشان در حوزههای مختلف، تراوشات ذهنیشان را در قاب مجازی با مخاطبانشان درمیان گذاشتهاند. مثلا «بهنوش بختیاری» سال 97 عنوان کرد، «چهبهتر که گوشت گران شد و گوشت اصلا چیز خوبی نیست. هیچ خانوادهای شرمنده بچهاش نباشد و بگوید که چهبهتر گوشت نمیخورید».
سالهاست که آنان به تبلیغات هم روی آوردهاند؛ تبلیغ دارو و لوازم آرایشی و بهداشتی! این کالاها که هرکدام میبایست از سوی مراجع رسمی و قانونی تأیید شده باشند، بهراحتی توسط این افراد در فضای مجازی تبلیغ میشوند. خبرگزاری مهر سال 97 گزارش کرد که«مهناز افشار» به پیشنهاد یک خواننده آنور آبی، در صفحات خود اقدام به تبلیغ نالوکسان کرد؛ دارویی که به گفته رئیس انجمن داروسازان به دلیل خطرآفرین بودن آن، حتی فروش داروخانهای نداشته و صرفا مصرف بیمارستانی دارد. تنها چند ساعت پس از انتشار توییتها و پست اینستاگرامی این بازیگر؛ سخنگوی سازمان غذا و دارو در واکنش به اظهارنظر مهناز افشار مبنی بر مصرف داروی نالوکسان برای جلوگیری از مرگ ناشی از سوءمصرف مواد، اعلام کرد: «سراسر این اظهارات اشتباه است و داروی نالوکسان دارویی است که حتما باید با تجویز پزشک تهیه شود. تبلیغ و فروش این دارو در فضای مجازی تخلف است و داروخانهها نیز بههیچوجه نباید این دارو را بدون نسخه پزشک به فروش برسانند».
«بهنوش بختیاری» هم، مدتی قبل در استوری خود، داروی گیاهی شرکتی را که ادعا کرده برای پیشگیری از کروناویروس تولیدشده تبلیغ کرده است که این تبلیغ با انتقاد بسیاری از سوی کاربران فضای مجازی روبهرو شده است.
سحر زکریا: هر واکسنی هست بخرید و به ما بزنید!
در حال حاضر، تازهترین اظهارنظر و دخالت سلبریتیها، به موضوع خرید واکسن بازمیگردد و بهطور مشخص، سحر زکریا در لایوی جنجالی با گریه و فریاد، به موضوع عدم خرید واکسنهای خارجی اعتراض میکند و عبارتهای نامناسبی را به کار میبرد که در شأن یک هنرمند نیست. او ناآگاهانه مدعی میشود، هیچ ورزشکار یا هنرمندی در کشورهای دیگر جان خود را از دست نداده است و هر واکسنی هست بخرید و به ما بزنید! البته این نخستین بار نیست که سلبریتیها و چهرههای معروف و شناختهشده تلاش میکنند باهدف پیگیری مقاصد شخصی، افکار عمومی را با خود همراه کرده و در موضوعی که درک و تخصصی از آن ندارند، دخالت کنند. حالآنکه جان باختن ناگهانی «مهرداد میناوند» بهاتفاق «علی انصاریان» دیگر ستاره سابق فوتبال، ارتباطی به نخریدن واکسن ندارد.این دو بازیکن سابق تیم پرسپولیس، به ترتیب 43 و 45 سال سن داشتهاند و مطابق اظهارات ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت، هنوز در هیچ کشوری گروه سنی 45-40 سال واکسن نزدهاند. براساس آمارهای موجود، حتی در کشورهایی که به لحاظ سرعت واکسیناسیون در جهان رتبه بالایی را از آن خودکردهاند، ازجمله در انگلیس که اکنون بالغبر 10 میلیون نفر در آن واکسینه شدهاند، هنوز گروه سنی مورداشاره واکسنی تزریق نکردهاند، میتوان آمارهای دیگری را ارائه داد که با استناد به آن درمییابیم، فقط چهار کشور جهان هستند که تاکنون توانستهاند به بیش از 10 درصد جمعیت خود یک دوز واکسن تزریق کنند و درمجموع کمتر از 120 میلیون دوز واکسن در جهان تزریقشده، درحالیکه واکسنهای کرونا در دو دوز تزریق میشوند و روند واکسیناسیون باید به 200 دوز به ازای هر صد نفر برسد.
بیتردید دسترسی به واکسن کرونا با کاستیهای فراوانی در سطح جهان روبهروست و بسیاری از جوامع اروپایی به کمتر از 5 درصد جمعیت خود یک دوز واکسن تزریق کردهاند، بنابراین هیاهوی سلبریتیها و ایجاد تنش در سطح جامعه که مسبوق به سابقه است، تأملبرانگیز بوده و گویی اندک اطلاعاتی هم در مورد واکسن و بیماری کرونا از طریق پیگیری و مطالعه اخبار رسانهها کسب نکردهاند و صرفا چشمهایشان را بر روی واقعیت بستهاند و طبق همان روال پیشین، دهان خود را بازکردهاند و موجی رسانهای به راه انداخته تا با کلام خود که مقرون بهواقع نیست، بر درد و رنج مردم بیفزایند.
مهناز افشار: واکسن را سیاسی کردید!
مهناز افشار و کتایون ریاحی از چهرههایی هستند که پس از فوت علی انصاریان با تشویش اذهان عمومی، به جامعه آدرس غلط دادهاند. افشار در صفحه توییتر خود تلاش کرده آسمان را به ریسمان ببافد و حرفهای باطلی را مطرح کند، او نوشته است: «بر طبل شادی بکوبید که نه دعای مادرش گرفت و نه دعای دیگران! بر طبل شادی بکوبید که واکسن را سیاسی کردید! شما مسئول مرگ مردم هستید، برای مردم مظلوم ایران، خانوادههایمان و برای همه که بین شما گیر افتادهاند و یکییکی میمیرند خشمگینم که چرا خودتون هیچیتون نمیشه».اما کاربری در پاسخ به مهناز افشار، نوشته است: «کسانی از سیاسی کردن واکسن مینالند که نفس کشیدنشان هم سیاسی است! من هم مثل میلیونها ایرانی سوگوار پرکشیدن علی انصاریان هستم؛ بیوجدانی که از مرگ علی انصاریان هم کاسبی میکنی: من دیابتی 42 ساله در بریتانیا سه تا 6 ماه دیگر نوبت واکسن زدنم میشود. اینجا نه تحریم است و نه جمهوری اسلامی».
علیرضا وهابزاده، مشاور وزیر بهداشت هم توییت افشار را بیپاسخ نگذاشته و توضیح داده است که «از حدود 8 میلیارد جمعیت جهان تقریبا یک درصد واکسن کرونا تزریق کردند. اکثرا آنها هم تکدوز دریافت کردند که عملا ایمنی ایجاد نمیکند و نمیتواند از مرگ کسی جلوگیری کند! سؤال اینکه چرا هیچکدام از لیدرهای مظلوم #واکسن_بخرید که در اروپا و آمریکا گیر افتادند تا امروز واکسن نزدند؟!»
کتایون ریاحی: هشتگ #شهیدان_واکسن!
کتایون ریاحی، هنرمند سینما و تلویزیون با انتشار عکسی از علی انصاریان به همراه هشتگ #شهیدان_واکسن که در نوع خود بسیار سؤالبرانگیز است، خرید «واکسن» آمریکایی را معجزه خوانده و نسبت به نخریدن آن معترض شده است!این جاروجنجالها و هیاهوهای رسانهای برای خریدن واکسن از سوی چهرههای مطرح هنری و ورزشی در شرایطی صورت میپذیرد که اولین محموله واکسن کرونا از روسیه به کشور وارد شده و مرحله نخست کارآزمایی بالینی واکسن ایرانی «کوو برکت» بدون عارضه جانبی جدی تا به اینجا موفقیتآمیز بوده و واکسن مؤسسه رازی قرار است وارد مرحله تست انسانی شود. واکسن تولید مشترک ایران و کوبا هم در آستانه ورود به مرحله سوم کارآزمایی بالینی است و نکته دیگر آن است که هر فرد مبتلا به کووید۱۹ میتواند ۲ یا ۳ نفر را بهطور متوسط آلوده کند و برای اینکه از این چرخه انتقال در اجتماع ممانعت شود، باید ۶۰ تا ۷۰ درصد از مردم جامعه ایمن شده باشند، ولی این پیشبینی آماری نیز به کارایی مؤثر واکسن بستگی دارد و از طرفی تزریق واکسن بههیچعنوان با پایان کرونا همراه نیست و اگر همه جمعیت هم واکسن را دریافت کنند، هنوز زمان نیاز داریم تا پروتکلهای بهداشتی (استفاده از ماسک و یا عدم تراکم جمعیت و رعایت نکردن فاصله اجتماعی و شستوشوی مکرر دستها) را بهمرورزمان کمرنگ کنیم.
بنابراین چنانچه جمعیت ۸۵ میلیون نفری ما از همین فردا واکسن تزریق کنند، هنوز ویروس در گردش است. وقتی از رعایت پروتکلهای بهداشتی سخن میگوییم، نیمنگاهی به سلبریتیهای همهچیزدان داریم که خرید واکسن را در بوق و کرنا میکنند اما خود را تابع دستورالعملهای مقابله با کرونا نمیدانند، از مصداقهای بارز آن، تصاویر عدم توجه آنان به موازین بهداشتی است که در شبکههای اجتماعی دستبهدست میچرخد. همین امسال در برپایی جشن حافظ بهرغم آنکه مسئولین تا قبل از برپایی مراسم اختتامیه مدام بر رعایت پروتکل بهداشتی تأکید میکردند، سلبریتیها بدون ماسک و رعایت هیچگونه فاصلهگذاری اجتماعی در کنار یکدیگر حضور پیدا کردند. نخستین روز جشنواره فیلم فجر هم با انتقاد از رعایت نکردن دستورالعملهای بهداشتی کرونا روبهرو شد و برخی از هنرمندان و سلبریتیها ازجمله پرویز پرستویی و عادل فردوسی پور، یکدیگر را در آغوش گرفتند و برخی نیز برای گرفتن عکس یادگاری بدون رعایت فاصلهگذاری، در کنار هم ایستادند و ماسک از صورت برداشتند. کاربران در شبکههای اجتماعی به این مسئله انتقاد کردند و گفتند، سلبریتیها از الگوهای جامعه بهشمار میروند اما بهگونهای رفتار میکنند که انگار در مقابل کرونا، رویینتن هستند. آنان در اغلب مواقع با بیانات نادرست و حیرتآور، جامعه را گمراه میکنند.
بهروز افخمی: تعطیلی سینماها و مدارس و تحمیل کردن ماسک به مردم کار غلطی بوده است!
اظهارات بهروز افخمی، کارگردان سینما و مجری تلویزیون را هم باید به فهرست گفتههای عجیبوغریب چهرههای مشهور افزود. افخمی در گفتوگو با کانال خبری آخرین خبر درباره جشنواره فیلم فجر و نحوه برگزاری آن در دوران شیوع کرونا بیان کرده؛ «تعطیل کردن سینماها و مدارس و تحمیل کردن ماسک به مردم کار غلطی بوده است». این سخنان خلاف توصیههای بهداشتی مقابله با کرونا و بدون پشتوانه علمی مطرح شده است، درحالیکه بارها از سوی مسئولان نظام سلامت این موضوع مورد تأکید قرارگرفته که بیماری کووید۱۹ هنوز هیچ درمان مشخصی ندارد و تنها راه پیشگیری از کرونا رعایت اصول اولیه بهداشتی است.در مورد واکسن هم این مسئله صدق میکند که به معنی پایان یافتن بحران شیوع این بیماری نیست و «تدروس آدهانوم»، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت پیشرفتهای حاصلشده در خصوص کشف واکسن کووید 19 را تحولی مثبت توصیف کرده اما سازمان تحت امر او از این بابت نگران است که این مسئله باعث ایجاد برداشتهایی درباره به اتمام رسیدن بحران شیوع کرونا شده است.
ما میدانیم هنوز ارتباط مستقیمی بین شروع واکسیناسیون در برابر کرونا با کاهش تعداد مبتلایان و فوتشدگان ناشی از کرونا تثبیت نشده است و این از گفتههای سفیر ایران در لندن است که تأکید کرده، آمار کسانی که در این کشور واکسن زدهاند از ۱۰ میلیون نفر گذشته اما تعداد مبتلایان و فوتشدگان هنوز بسیار بالاست.
نباید از واکسن انتظار معجزه داشته باشیم
در همین رابطه «حمید سوری»- رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید 19 از تفسیر و تحلیلهای اشتباه در مورد واکسن، بعد از فوت دوستاره فوتبال سخن میگوید و در گفتوگو با روزنامه رسالت مطرح میکند: «برخی از چهرههای معروف، این روزها با شانتاژ جو، تفسیرهای نادرستی در مورد واکسن ارائه کردهاند و به جامعه آدرس غلط دادهاند. گرچه واکسن مؤثر است و باید گزینه مناسبی وارد کشور شود ولی نباید اینگونه تداعی کرد که اگر واکسن بود، خیلیها فوت نمیکردند. اصلا نباید از واکسن انتظار معجزه داشته باشیم، کما اینکه انگلیس تاکنون چندمیلیون نفر را واکسینه کرده ولی همچنان شمار مرگومیرهایش بالاست و این القائات نادرست است که اگر از امروز واکسینه را آغاز کنیم، دیگر مشکلی نخواهد بود. بعد هم هیچ کشوری نمیتواند بهیکباره هم دوز اول واکسن و هم بلافاصله یادآور آن را تزریق کند. دومین نکته این است که واکسن اولی که تزریق میشود، هر مدل که باشد باید دوز دوم نیز همان باشد. یعنی نمیتوانیم اول واکسن آسترازنکا تزریق کنیم و برای دوز دوم و یادآور، واکسن دیگری را بزنیم و مسئله دیگر این است که با آغاز واکسیناسیون، نباید موازین بهداشتی را ترک کرد. مثلا در انگلستان 10 میلیون نفر واکسینه شدهاند اما طی روزهای قبل حدود 1200 نفر مرگومیر داشتهاند، نباید تصور کرد که واکسن به معنای خاتمه بحران کروناست و روند مرگها را بهطورکلی متوقف میکند».رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید 19در ادامه تأکید میکند: «واکسن تا یک حدی میتواند محافظت کند و طول دوره محافظتش برای دوز اول واکسن، حداکثر دو هفته است و باید دوباره یادآور تزریق شود. واکسنهای موجود هم سؤالات بسیاری را در خصوص اینکه طول دوره ایمنی چقدر است و اثربخشی آن در شرایط طبیعی به چه صورت است، ایجاد کرده اما بیش از آنکه بخواهیم دل خودمان را به واکسن خوش کنیم، باید حواسمان به رفتارها و شیوه زندگی و سفرها و تجمعات باشد که بسیار نقش مؤثری در کنترل بیماری دارند. متأسفانه در اروپا به این مسائل کمتر توجه شده و در عمل آنچه کشور ما رابا سایر کشورها متمایز کرده، مربوط به رعایت موازین پیشگیری و رویکردهایی بوده که در قالب طرح شهید سلیمانی، شکل گرفته است و خوشبختانه هنوز ادامه دارد و علی رغم این که طرح هنوز کامل نشده و ضعفهایی در اجرا مشاهده میشود اما بههرحال هفتهها، تعداد فوتیها و مبتلایان بهشدت کاهش یافت لذا جنجالهای رسانهای درباره واکسن خریدن در حالی صورت میپذیرد که اگر موازین بهداشتی رعایت شود، بهطور بالقوه شانس به صفر رساندن مرگها در کشورمان بالاست. چنانچه تمام افراد آلوده و مشکوک و کسانی که با کروناییها تماس نزدیک دارند، ارتباطشان را با افراد سالم قطع کنند، میتوانیم گامهای محکمی در کنترل و مقابله با کرونا برداریم. این ویروس خارج از بدن موجود زنده نمیتواند کسی را مبتلا کند، بنابراین اگر افراد آلوده و مشکوک را شناسایی و جدا کنیم، احتمال این که بیماری را کنترل کنیم هست و واکسن هم یکی از راهکارهای قطع زنجیره انتقال است اما بدان معنا نیست که با آغاز واکسیناسیون، دیگر مواردی از ابتلا و مرگ ثبت نخواهد شد، فقط ممکن است اپیدمی از آن حالت حاد با پیکهای بلند کاهش پیداکرده و موارد مرگ و شدت آن کم شود. اینگونه نیست که با واکسیناسیون به خاموشی و ریشهکنی ویروسی برسیم».
واکسن به خاموشی اپیدمی منجر نمیشود
سوری به سلبریتیها پیشنهاد میدهد بهجای دادن اطلاعات غلط به مردم درباره واکسن، از انجام دورهمیها پرهیز کرده و جامعه را هم نسبت به رعایت پروتکلها و عدم شکلگیری تجمعات تشویق کنند. حدود 6 هفته است که تغییرات پیامدهای اپیدمی در کشورمان درحال نوسان است. این تغییرات تابع همین است که ما رفتارها و تماسهایمان چگونه باشد. وقتی هنوز مردم در مراسم تشییعجنازه حضور پیدا میکنند و سفرها برقرار است و خیابانها شاهد ترافیک آدمهاست، دیگر چه انتظاری از ویروس سرکش کرونا داریم؟ سلبریتیها باید این آگاهی را کسب کنند که در این شرایط هم واکسن کمک شایان توجهی نخواهد کرد، بنابراین در قاب مجازی مدام القا نکنند که با واکسن به ریشهکنی و خاموشی اپیدمی میرسیم.اظهارات سحر زکریا و بهروز افخمی مصداق فعل مجرمانه نشر اکاذیب است
«رسول کوهپایه زاده» هم بهعنوان حقوقدان در گفتوگو با روزنامه رسالت رفتار و گفتار سلبریتیها و اظهارات نسنجیده آنان را از منظر حقوقی واکاوی میکند اما در ابتدا توضیح میدهد: «سلبریتیها نباید فراموش کنند که علت معروفیت و شهرت آنان، افراد جامعه هستند، چون به آنها پروبال داده و برایشان ارزش و اعتبار قائل شدهاند و جایگاه امروزشان را بدون تردید مدیون مردمی هستند که این احترام و اعتبار را برای آنان ساختهاند لذا سلبریتیها؛ گروههای مرجعی هستند که خواهناخواه، رفتار و گفتار و اعمالشان بیش از دیگران موردتوجه جامعه است و به نحوی شاید بهعنوان گروههای مرجعی که حتی مورد الگوسازی هم قرار میگیرند، این جایگاه مطرح است. بنابراین وظیفه سنگینی برعهده دارند و باید در رفتار و گفتارشان نهایت دقت و مسئولیت شناسی و مسئولیتپذیری را داشته باشند ولی بهطور مشخص در مورد سحر زکریا و بهروز افخمی باید عنوان کرد که این سخنان بعضا میتواند مصداق فعل مجرمانه نشر اکاذیب بهقصد تشویش اذهان عمومی باشد، بهویژه گفتههای آقای افخمی که ایشان تمام واقعیات موجود را زیر سؤال برده و زحمات و تلاشهای کادر درمان را ضایع کردهاند و اینهمه بودجه سنگینی که معطوف پیشگیری و درمان پدیده کرونا شده را با تشکیک و ابهام مواجه نمودهاند. به نظر میآید که این عمل میتواند دارای وصف کیفری و مجرمانه باشد، چون با تهدید سلامت جانی جامعه مواجه است و قطعا مسئولیت کیفری به دنبال دارد و جای تعجب و تأسف است که افرادی بهعنوان هنرمند با بیدقتی و بیمسئولیتی تمام، سخنانی را مطرح میکنند که آثار زیانبار فراوانی برای جامعه به دنبال دارد و از بعد مسئولیت کیفری قابلتأمل است».این حقوقدان با اشاره به گفتههای سحر زکریا تأکید میکند: «سخنان این هنرمند بیشتر از آنکه دلسوزانه و متأثر از فوت دوستاره سابق فوتبال باشد، صحنه نمایش است و آنقدر مصنوعی دیالوگهایی را به زبان میآورد که اگر کارگردانی در این صحنه حضور داشته باشد، چندین بار کات میدهد. متأسفانه سخنان خانم زکریا به دل نمینشست، این اقدامات به نحوی در جهت جلبتوجه بوده و بهمنظور اهداف جمعی و خیرخواه نبوده است. این ویدئو را چندین بار دیدم و از هر زاویهای به آن نگاه کردم، احساس کردم بهعنوان یک بازیگر آماتور، همان لحظه دیالوگ را دریافت کرده، درحالیکه نیاز بود چندین بار تمرین کند و بعد جلوی دوربین ظاهر شود تا نشانههایی از واقعیت در آن نمایان باشد. این اشخاص با چنین حرکاتی به جامعه متبوع خود یا همان جامعه هنری ضربه میزنند و رسالت اصلی بازیگری که آگاهی بخشی و اطلاعرسانی است بهطورکلی مخدوش میشود. در مورد ایشان هم اگر آن سوءنیت مجرمانه بهقصد تشویش اذهان ثابت شود، میتواند دارای وصف کیفری باشد ولی بهعنوان یک مخاطب عادی، بیشتر احساس کردم که چون ایشان مدتهاست در فیلم و سریالها ظاهر نشده، به دنبال جلبتوجه است و اینکه چنین موضوعی دارای وصف کیفری هست یا نه به مرجع قضائی برمیگردد که سوءنیت مجرمانه احراز شود».
کوهپایهزاده در ادامه سخنانش، جامعه را هم موردنقد قرار میدهد، از این نظر که ناخودآگاه باعث معروفیت اشخاصی میشوند که نه جنبه و ظرفیتش را دارند و نه افراد شایسته و سزاواری هستند، در نقطه مقابل، افرادی که دارای وزانت علمی هستند و هنرمند واقعیاند و خدمات سرشاری را به کشور و جامعه بشری ارائه دادهاند، فالوورهای بسیار ناچیزی دارند و اشخاصی که صرفا به دنبال جذب فالوور هستند و حقیقتا از هنر هم بیبهرهاند، با شخصیت کممایه و میانتهی، دارای فالوورهای زیادی هستند که ضعف و آسیبشناسی عمیق فرهنگی را میطلبد که چرا ما با دست خودمان به اشخاصی پروبال میدهیم که اساسا هیچ ارزش و جایگاهی ندارند و سزاوار این بزرگنمایی هم نیستند، آنها صرفا، جهت کسب منافع مالی دست به کارهای عجیبوغریبی میزنند، مثلا تبلیغاتی را درزمینهپزشکی و دارویی انجام میدهند که امری کاملا حرفهای و تخصصی است و هنرمندی که هیچ اطلاع و آگاهیای در این زمینه ندارد، ورود پیدا میکند و بعدها متوجه میشویم این دارو فاقد استانداردهای لازم است و آثار زیان باری هم دارد و قطعا در اینجا دارای مسئولیت کیفری هستند».
منبع:
(1) جوان
(2) کیهان