"جووانی شاتول" مدیر ارشد اجرایی و رئیس هیات‌مدیره اسپیس‌ایکس در یک کنفرانس فناوری گفت: «ما با موفقیت ۱۸۰۰ ماهواره مستقر کرده‌ایم. زمانیکه همه این ماهواره‌ها به مدار عملیاتی خود برسند پوشش جهانی پایدار خواهیم داشت که احتمالا در بازه زمانی ماه سپتامبر خواهد بود.»با این حال وی تاکید کرد: «پس از آن ما وارد روند وضع مقررات خواهیم شد که باید به هر کشور مراجعه کنیم و برای ارائه خدمات مخابراتی تاییدیه بگیریم.»
شاتول گفت استارلینک قصد دارد ۱۲ هزار ماهواره با هزینه تقریبی ۱۰ میلیارد دلار مستقر کند و در حال حاضر خدمات بتا را در ۱۱ کشور ارائه می‌دهد.ایلان ماسک در ماه مه گذشته گفته بود که بیش از ۵۰۰ هزار درخواست پیش خرید برای استفاده از خدمات اینترنتی خود دریافت کرده‌اند و پیش‌بینی می‌کنند که مشکلی در تامین تقاضاها وجود نداشته باشد.
چالش‌ها در راه هستند
.jpg "اینترنت ماهوارهای پاییز می‌آید/ آیا اینترنت ماهوارهای استارلینک به ایران می‌آید؟")
هرچند ارائه سرویس اینترنت ماهوارهای ممکن است بسیار جذاب به نظر برسد، اما ارائه سرویسی با ترکیب زیرساخت‌های فضایی و زمینی و استفاده از فرکانس کم نیست.
در اردیبهشت ماه ایلان ماسک اعلام کرد که 500 هزار پیش‌سفارش برای این سرویس دریافت شده و تاکنون کسانی که نسخه بتای آن را استفاده کرده‌اند هیچ مشکل فنی برای آن گزارش نداده‌اند. به گفته ماسک تنها محدودیت این سرویس تعداد بالای کاربران در مناطق شهری است. به گفته ایلان ماسک با اضافه شدن میلیون‌ها کاربر به این سرویس باید منتظر برخی چالش‌های جدید بود.
موضوع دیگر این است که اینترنت ماهوارهای استارلینک از نوع اینترنت ثابت است. به این معنی که این سرویس نیاز به یک‌بار خرید روتر و دیش و همچنین اشتراک ماهانه 99 دلاری دارد. ماسک می‌گوید که شرکت استارلینک در هنگام فروش سرویس سطح خدمات(کیفیت) آن را تضمین نمی‌کند، اما قادر به بازپرداخت کل پول دریافت شده به کاربران در صورت نارضایتی آنهاست.
ایلان ماسک احتمالا و با راه‌اندازی این سرویس به‌شدت مورد قضاوت کاربران قرار خواهد گرفت و از این جهت کیفیت این سرویس رابطه مستقیمی با محبوبیت این چهره جنجالی حوزه تکنولوژی هم دارد. اخیرا یک گزارش جدید از سوی Ars Technica منتشر شده که نشان می‌دهد وقتی دیش‌های ماهواره استارلینک به دمای 50 درجه سانتی‌گراد می‌رسند به‌طور خودکار (برای محافظت از دستگاه) از کار می‌افتد. انتشار این خبر که از سوی یک کاربر نسخه بتای استارلینک صورت گرفت انتقادهایی را نسبت به این سرویس برانگیخت با این حال بعضی معتقدند این سرویس فعلا در حالت بتاست و ممکن است چنین مشکلاتی ناشی از آن باشد.
در این میان حرف و حدیث‌های دیگری هم پیرامون استارلینک مطرح شده است از جمله آنها این است که افزایش تعداد پرتاب‌ها و ماهواره‌ها به فضا نگرانی‌های اخترشناسان را در زمینه رصد ستارگان و فضا برانگیخته است. همچنین اتفاقات عجیب دیگری هم رخ داده است: فوربس گزارش داده که میزان دیده شدن بشقاب‌های پرنده در سراسر جهان رو به گسترش است آیا این به‌خاطر افزایش پرتاب ماهواره‌های استارلینک و فعالیت‌های فضایی ناشی از آن است؟
رقابت فضایی کارآفرینان زمینی
فضا مهم‌ترین زمین بازی رقابت دو کارآفرین مشهور ایلان ماسک و جف بزوس است. هر دو به‌شدت به فضا علاقه‌مندند و هر دو میلیاردها دلار در این بخش سرمایه‌گذاری کرده‌اند و هر دو رویاهای بزرگی برای آن دارند. جف بزوس تا یک ماه دیگر به همراه برادر خود در نخستین پرتاب شرکت فضایی‌اش بلواوریجین به عنوان مسافر(به کسی که 10 دقیقه به فضا سفر کند می‌توان فضانورد گفت؟) حضور خواهد داشت. بزوس برای همه عمرش تا اینجا یکی از بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای تجاری جهان (آمازون) را راه‌اندازی کرده حالا از سمت مدیرعاملی آن کنار رفته و دارد خود را برای ماجراجویی‌های فضایی بلواوریجین آماده می‌کند. خود آمازون پروژه مشابهی برای رقابت با اینترنت ماهوارهای استارلینک دارد و نام آن پروژه Kuiper است. پروژه Kuiper هنوز نخستین پرتاب خود را انجام نداده اما طبق برنامه قرار است 50 درصد شبکه ماهوارهای آن تا سال 2026 تکمیل شود. یک جای رقابت بین دو شرکت کیفیت و سرعت سرویس آن دو است جایی که آمازون گفته سرویس ماهوارهای آن تا 400 مگابیت بر ثانیه سرعت خواهد داشت. سرعت ثبت شده اینترنت استارلینک توسط کاربران ابتدایی آن نیز چیزی در همین حدود است، هرچند گفته می‌شود ایلان ماسک به‌دنبال اینترنت با سرعت یک گیگابیتی روی این بستر فضایی است چیزی که فعلا بخش عمده شبکه فیبر نوری روی زمین هم قادر به ارائه آن نیست.
براساس اعلام آمازون هدف این شرکت قراردادن 3236 ماهواره در مدار پایینی زمین است و هزینه توسعه آن چیزی بالغ بر 10 میلیارد دلار می‌شود.
هر دو شرکت همچنین به‌دنبال شرکای قدرتمندی برای توسعه این شبکه خود هستند. همین دو هفته قبل اعلام شد که شبکه استارلینک روی سرورهای گوگل قرار خواهد گرفت که نشان‌دهنده یک شریک قدرتمند در حوزه کلاد برای این سرویس است. با این قرارداد مشارکت، اسپیس ایکس ایستگاه‌های زمینی خود را در دیتاسنترهای گوگل مستقر خواهد کرد و از آن طریق اینترنت ماهوارهای را ارائه خواهد کرد.
دشمنان میلیاردرها
.jpg "اینترنت ماهوارهای پاییز می‌آید/ آیا اینترنت ماهوارهای استارلینک به ایران می‌آید؟")
این رقابت فضایی دو کارآفرین را در فضای جدیدی قرار داده است. در این میان ایلان ماسک رویاهای بزرگ‌تری مثل زندگی روی مریخ هم در سر دارد با این حال این رویاپردازی‌های فضایی دشمنانی هم روی زمین دارد. در خود آمریکا و در میان سیاستمداران برخی معتقدند که کسانی چون جف بزوس نباید چنین هزینه‌های هنگفتی را صرف خود کنند. سناتور الیزابت وارن اخیرا در اظهاراتی تند علیه جف بزوس گفته است او همه آمریکایی‌هایی که مالیات پرداخت می‌کنند را مورد تمسخر قرار داده و با پول آنها به فضا سفر می‌کند.
این اظهارات به‌دنبال اعلام خبر ندادن مالیات توسط جف بزوس اعلام شد. یک نشریه نوشت که پولدارترین فرد جهان نه تنها طی دو سال اخیر پول مالیات نداده بلکه 4 هزار دلار هم بابت اینکه عایدی‌اش از سرمایه‌گذاری‌ها بیش از درآمدش بوده دریافت کرده است.
همچنین گروه‌هایی هم هستند که اساسا این جاه‌طلبی‌های فضایی را چندان برنمی‌تابند از جمله اینکه اخیرا یک پتیشن آنلاین با امضای بیش از 40 هزار نفر منتشر شده که در آن خواسته شده تمهیداتی اندیشیده شود تا جف بزوس بعد از پرتاب به فضا دیگر به زمین بازنگردد. این گروه معتقدند که میلیاردرها نباید وجود داشته باشند؛ چه در فضا و چه روی زمین. ایلان ماسک و جف بزوس با چنین فضای دوگانه‌ای پا به این رقابت جدید می‌گذارند جایی که دو نفر اول لیست پولدارترین‌های جهان حالا ثروت هنگفتی را روی موفقیت ایده‌های‌شان گذاشته‌اند.
آیا ماهواره‌ها فیلترینگ را دور می‌زنند؟
.jpg "اینترنت ماهوارهای پاییز می‌آید/ آیا اینترنت ماهوارهای استارلینک به ایران می‌آید؟")
ارسال ماهوارهای اینترنت فضایی استارلینک جهان ارتباطات را متحول خواهد کرد، اما آیا این ماهواره‌ها می‌توانند فیلترینگ را دور بزنند؟ تا کنون ۶۵۰ ماهواره در مدار قرار گرفته است و برای پوشش حداقلی باید حدود ۸۰۰ ماهواره در مدار قرار گیرند. برای رسیدن به بهترین حالت پوشش در فاز‌های نهایی این تعداد باید به ۱۲ هزار عدد برسند.
ماهواره‌های کنونی مخابراتی در مدار ۳۶ هزار کیلومتری زمین قرار دارند، این فاصله زیاد باعث می‌شود تا استفاده از اینترنت‌های ماهواره‌های کنونی با تاخیر قابل ملاحظه، خدمات ضعیفی را عرضه کنند این خدمات با تاخیری که حدود ۲۴۰ میلی ثانیه است کار می‌کند. برای آنکه اینترنت برقرار باشد امواج باید فاصله ۳۶ هزار کیلومتری از زمین را که با سرعت نور طی می‌شود چندین بار طی کنند.
اما قرار گرفتن در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین این تاخیر را عملا از بین می‌برد. ماهواره‌های استارلینک در مدار نزدیک زمین قرارمی‌گیرند که تقریبا ۷۲ برابر نزدیک‌تر از ماهواره‌های مخابراتی دیگر به زمین است. این نزدیک‌تر بودن کیفیت بیشتر اینترنت را ایجاد می‌کند.برای دریافت امواج ماهواره استارلینک به یک سیستم کوچک دریافت و ارسال امواج نیاز است که توسط استارلینک عرضه می‌شود. سرعت این شبکه در گام اول ۱۰۰ مگابیت در ثانیه و در فاز نهایی به بیش از یک گیگ در ثانیه می‌رسد.
هنوز مشخص نیست آیا استارلینک به دلیل تحریم، ایران را پوشش خواهد داد؟ اما حتی اگر پوشش دهد، مشخص نیست این خدمات در ایران چگونه عرضه خواهد شد؟
مدیرعامل شرکت اسپیس ایکس در ماه مارس گذشته نیز در پاسخ به یک کاربر ایرانی در توییتر درباره اینترنت ماهوراه‌ای و امکان دسترسی ایرانیان به آن گفت که تا جایی که بتواند حمایت می‌کند. این کاربر تاکید کرده بود که امکان دارد دسترسی ایرانیان به اینترنت جهانی به زودی قطع شود.
یکی از مشکلات، انتقال هزینه برای شارژکردن این سیستم است. در صورت پوشش ایران ودسترسی به این خدمات، ارسال پارازیت روی این سیستم به دلیل تعداد بالای ماهواره‌ها، مدار نزدیک به زمین و سرعت بالای آن، سخت است.
احتمالا درباره چین و روسیه، استارلینک قصد چالش نداشته باشد، ولی هنوز مشخص نیست آیا این خدمات در چین و روسیه عرضه خواهد شد یا خیر؟ و اگر عرضه شود آیا استارلینک زیر بار فیلتر برای خدماتش در این کشورها خواهد رفت؟
احتمال داده می‌شود استارلینک به دلیل قدرت فضایی روسیه و چین چندان به دنبال چالش با این کشورها نباشد.
به تازگی روسیه و چین در حال توسعه فناوری هستند تا بتوانند اهدافی را در فضا هدف قرار دهند. در صورت چالش استارلینک با این کشورها، آیا این ماهواره‌ها شکار‌های آینده در فضا خواهند بود؟
کیفیت اینترنت ماهوارهای استارلینک چگونه است؟
این سیستم عمدتا برای کسانی طراحی شده که در جوامع دورافتاده یا روستایی زندگی می‌کنند و دسترسی محدودی به ارائه دهندگان خدمات اینترنت دارند.
به کمک این سیستم جدید، سرعت انتقال داده‌ها بین ۵۰ تا ۱۵۰ مگابیت در ثانیه خواهد بود و زمان تاخیر برای دریافت پاسخ‌ها نیز به حدود ۲۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه می‌رسد.
این ویژگی‌ها در کنار سرعت بارگیری سه رقمی آن، تا کنون در خدمات ارائه شده از سوی هیچ کدام از شرکت‌های دارنده اینترنت ماهوارهای سابقه نداشته است.
آیا اینترنت ماهوارهای استارلینک به ایران می‌آید؟
ایلان ماسک گفته در پایان فاز بتا، اینترنت ماهوارهای خود را تنها پس از دریافت مجوزهای لازم از دولت‌ها در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این یعنی اگر استارلینک روزی بخواهد به صورت قانونی در ایران فعالیت داشته باشد، باید با دولت به صورت مستقیم وارد مذاکره شود. البته چندی پیش علی ربیعی سخنگوی دولت اینترنت ماهوارهای را نه یک تهدید بلکه یک فرصت قلمداد کرد و از حضور هر کمپانی «بین‌المللی» برای ارائه این نوع اینترنت در ایران استقبال کرد.
یک نکته دیگر که این جا حائز اهمیت است، انحصاری بودن اینترنت است. بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی، اینترنت بین‌الملل در انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت است که خود آن زیر مجموعه وزارت ارتباطات قرار می‌گیرد. در نتیجه حتی اگر اینترنت بین‌المللی ولو ماهوارهای پایش به ایران باز شود، نهایتا تا لب مرز و گیت‌وی شبکه مادر می‌آید و پس از آن با تقسیم به آی‌اس‌پی‌ها، در قالب اینترنت پایش شده فعلی به دست کاربران می‌رسد. در نتیجه مشخص نیست که این اینترنت چه تفاوتی با اینترنت فعلی خواهد داشت.
تنها راه دریافت فعلی این اینترنت این است که به نحوی تجهیزات آن با ثبت‌نام در سایت رسمی استارلینک که از ایران «فعلا» پشتیبانی نمی‌کند، به دست کاربران ایرانی برسد. اطلاعات تکمیلی در رابطه با پروژه استارلینک را می‌توانید در ویدیوی بالا مشاهده کنید.
منبع:
1. برترین ها/ اینترنت ماهوارهای کِی می‌آید؟ با فیلترینگ چه می‌کند؟
2. بهار نیوز/ اینترنت ماهوارهای احتمالا تا ۳ماه دیگر
3. دنیای اقتصاد/ رقابت جف بزوس و ایلان ماسک در آسمان/ اینترنت ماهوارهای پاییز می‌آید
4. دیجیاتو/ گزارش ویدیویی: آیا اینترنت ماهوارهای استارلینک به ایران می‌آید؟
