پنتاگون روز دوشنبه اعلام کرد که آخرین گروه آمریکایی‌ها، افغانستان را ترک کرده‌اند و پس از ۲۰ سال طولانی‌ترین جنگ در تاریخ ایالات متحده آمریکا با پرواز آخرین هواپیما به پایان رسید.
بنا به اعلام پنتاگون، سفیر آمریکا در افغانستان و یک ژنرال آمریکایی آخرین افرادی بودند که دوشنبه شب خاک افغانستان را ترک کردند. مقامات وزارت دفاع آمریکا می‌گویند که موفق به تخلیه همه افرادی که مایل به خارج کردن آنها از خاک افغانستان بودند نشدند.
ژنرال کنت مک‌کنزی، رئیس فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) در یک نشست خبری گفت: «آخرین هواپیمای سی-۱۷ در ۳۰ اوت در ساعت ۱۹:۲۹ به وقت گرینویچ از فرودگاه کابل بلند شد.»
او گفت بیش از شش هزار شهروند آمریکا در جریان عملیات تخلیه اتباع این کشور به خارج از افغانستان منتقل شدند. فرمانده سنتکام گفت: «هرچند عملیات تخلیه نظامی به پایان رسیده است اما ماموریت دیپلماتیک برای اطمینان یافتن از اینکه تعداد بیشتری از اتباع آمریکایی و افغان‌های واجد شرایط خواهند توانست از افغانستان خارج شوند ادامه می‌یابد.»
براساس گزارش‌ها نیروهای طالبان در فرودگاه کابل خروج کامل نیروهای آمریکایی را با تیراندازی هوایی جشن گرفتند.
آمریکا در حالی از افغانستان خارج شد که در دو هفته گذشته جهان شاهد فروپاشی دولت این کشور بود.
بعد از ۱۱ روز جنگ شدید در برخی از مناطق افغانستان و سقوط ولایت‌های متعدد به دست گروه طالبان یا از طریق درگیری و یا با خروج و تسلیم نیروهای دولتی از مقرهای خود، در نهایت روز یکشنبه، ۲۴ اسد/مرداد، این گروه به دروازه‌های کابل رسید که در نتیجه محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان با تعدادی از همراهانش از افغانستان فرار کردند.
بعد از تصرف غیرمنتظره کابل از سوی گروه طالبان، آمریکا و کشورهای عضو ائتلاف، اعلام کردند که شهروندان و همکاران محلی خود را از افغانستان خارج می‌کنند.
در بیشتر از ۱۰ روز گذشته آمریکا بیشتر از ۱۱۰ هزار شهروند آمریکایی و همکاران، و پیمانکاران خود را از افغانستان تخلیه کرد.
حضور بیست ساله آمریکا در افغانستان
آمریکا در پاسخ به حمله ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱، بعد از اینکه گروه طالبان درخواست آمریکا برای تسلیم اسامه بن لادن، رهبر وقت شبکه القاعده، را نپذیرفت، با مجوز شورای امنیت، مشارکت ناتو، همراهی عملی کشورهای همسابه افغانستان از جمله ایران در راس ائتلاف بزرگ جهانی به افغانستان حمله کرد.
در نتیجه این حمله، سرانجام "امارت اسلامی طالبان" را که بیشتر کشور را در کنترل خود داشت، در کمتر از یک ماه سقوط کرد.
در سال ۲۰۰۴، نخستین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان رگزار شد که در نیتجه آن، حامد کرزی، برای ۵ سال انتخاب شد.
در سال‌های بعد نیز سه دوره انتخابات ریاست جمهوری، و چهار دوره انتخابات پارلمانی برگزار شد.
در سال ۲۰۰۶، شورشیان طالبان بازگشتند، با تحرکات پراکنده و راه اندازی عملیات‌های انتحاری که در افغانستان سابقه نداشت و افغانستان وارد مرحله دیگری از خشونت‌ها شد.
در مه سال ۲۰۱۱، ده سال بعد از حملات یازدهم سپتامبر، کماندوهای آمریکایی شبانه به مخفی‌گاه اسامه بن لادن در ابیت‌آباد، در نزدیکی اسلام آباد پایتخت پاکستان، یورش بردند و او را کشتند و سپس جسدش را به دریا انداختند.
در سال ۲۰۱۱، در حالی که بیش از ۱۰۰ هزار نیروی آمرکایی در افغانستان بود، باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا ، برنامه کاهش سربازان در افغانستان را اعلام کرد.
قرار شد تا پایان سال ۲۰۱۴، نیروهای آمریکا و ناتو مسئولیت تامین امنیت را به نیروهای امنیتی افغانستان انتقال دهند. روند انتقال مسئولیت‌های امنیتی تا آخر سال ۲۰۱۶ تکمیل شد.
آمریکا همچنان به کمک‌های مالی و نظامی، از جمله نیروی هوایی، مشاوره، آموزش حدود ۳۰۰ هزار نیروی ارتش و پلیس افغانستان ادامه داد.
در فوریه ۲۰۲۰، زلمی خلیلزاد، به نمایندگی از آمریکا و ملا عبدالغنی برادر، معاون رهبر طالبان در دوحه قطر توافقنه‌ای موسوم به "آوردن صلح به افغانستان" را امضا کردند.
بنا به این توافقنامه صلح، آمریکا متعهد شد که نیروهایش را تا اول ماه می ۲۰۲۱ از افغانستان خارج کند.
دولت اشرف غنی، از مذاکرات صلح کنار گذاشته شد. اما او با اصرار آمریکا و با اکراه زیاد بیش از ۶۰۰۰ زندانی طالبان را آزاد کرد.
اگرچه طالبان تعهد کرده بود که زندانیان رها شده به جنگ بر نمی‌گردند اما بنا به گزارش‌ها، بیشتر آنها با جنگجویان طالبان همراه شدند و ولسوالی‌ها و شهرهای عمده را از کنترل دولت خارج کردند تا در نهایت کشور سقوط کرد و طالبان پس از فرار غنی وارد کابل شد.
اظهارات بایدن پس از خروج کامل آمریکا از افغانستان
رئیس جمهور آمریکا ساعاتی پس از اتمام خروج از افغانستان بار دیگر از تصمیم خود دفاع کرده و آن را "بهترین راه برای حفاظت از سربازان کشورش" دانست.
به نقل از القدس العربی،جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده گفت: "اکنون حضور نظامی ۲۰ ساله ما در افغانستان به پایان رسیده است و نیروهای ما ماموریت تخلیه را با شجاعت، حرفه‌ای و اراده‌ای بی‌نظیر انجام دادند."
وی افزود: پایان ماموریت نظامی ما بهترین راه برای حفاظت از جان سربازان آمریکایی و تامین امنیت خروج غیرنظامیان از افغانستان است.
بایدن گفت از وزیر خارجه آمریکا خواسته با هماهنگی شرکای بین‌المللی آمریکا از خروج ایمن آمریکایی‌ها یا افغانستانی‌هایی که خواستار خروج از افغانستان هستند اطمینان حاصل کند.
وی ادامه داد: جهان طالبان را درخصوص تعهداتش مبنی بر تامین امنیت برای خروج کسانی که می‌خواهند افغانستان را ترک کنند، مسئول خواهد دانست.
بایدن گفت: قصد داریم به قطعنامه شورای امنیت که از طالبان می‌خواهد خروجی امن از افغانستان را تضمین کند، استناد کنیم.
وی در بیانیه‌ای که ساعاتی پس از اتمام خروج ارتش آمریکا از افغانستان منتشر شد، گفت که بعد ازظهر امروز سه شنبه برای مردم آمریکا در مورد خروج این کشور صحبت خواهد کرد.
چرا آمریکا از افغانستان خارج شد
به دنبال خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان و تصرف کامل کابل توسط طالبان یکی از اصلی‌ترین مسائلی که در سطوح مختلف مطرح است این است که چرا آمریکا از افغانستان خارج شد.
فاطمه نکولعل آزاد، کارشناس مسائل غرب آسیا و پژوهشگر موسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران در یادداشتی با این مقدمه می‌نویسد: دلیل اولی که باید به آن توجه کرد مسئله خروج قدمتی به‌اندازه اشغال افغانستان توسط آمریکا دارد و از سال 2001 تاکنون یک موضوع برجسته در سیاست داخلی آمریکا بوده است. درواقع، بعد از حمله آمریکا به افغانستان، یکی از مسائل مهم سیاست داخلی آمریکا کاهش حضور یا خروج نیروهای نظامی این کشور از افغانستان بود؛ اما دونالد ترامپ بود که در کمپین‌های انتخاباتی در سال 2016، به‌طورجدی موضوع کاهش تعهدات خارجی آمریکا و کاهش حضور نظامی فرامرزی این کشور را مطرح و در طول دوران ریاست جمهوری خود نیز تلاش کرد تا این شعار را محقق سازد. لذا ترامپ موضوع خروج نیروهای نظامی از افغانستان را در دستورکار قرارداد و مذاکرات صلح با طالبان را آغاز کرد. گفتگوها میان آمریکا و طالبان سرانجام در فوریه 2020 به امضای موافقت‌نامه صلح میان دو طرف انجامید. این موافقت‌نامه، دربردارنده عناصری چون خروج نیروهای آمریکا از افغانستان، آزاد کردن زندانیان توسط طالبان و دولت افغانستان و برگزاری گفتگو میان طالبان و دولت بود.
با روی کار آمدن بایدن در ژانویه 2021 این تصور شکل گرفت که شاید بایدن با تصمیم آمریکا مخالفت کند؛ اما واقعیت این است که بایدن نیز درگذشته حامی جدی خروج بوده است. نگاه به گذشته عیان می‌کند که بایدن در دهه گذشته نسبت به کاهش نیروهای آمریکایی در افغانستان به چند هزار نفر و تمرکز بر حملات هدفمند در برابر تهدیدات شدید برای امنیت منطقه‌ای و آمریکایی مصر بوده است. جو بایدن در دولت اوباما پیش از افزایش حضور نظامیان آمریکا، از مخالفان جدی به شمار میرفت. در سال 2011 در گفتگو با نیوزویک اعلام کرد که آمریکا طالبان را دشمن خود نمی‌داند. علاوه بر این وی در مقاله‌ای در فارین افرز در ابتدای 2020 نوشت که «اکنون زمان پایان دادن به جنگ‌های دائمی است که برای آمریکا هزینه دارد. همان‌طور که من از گذشته استدلال کرده‌ام ما باید اکثر نیروهای خود را از جنگ ها در افغانستان و خاورمیانه به خانه بازگردانیم و مأموریت خود را به‌صورت محدود در مبارزه با القاعده و داعش تعریف کنیم.» لذا قابل پیش‌بینی بود که بایدن نیز موضوع خروج را دنبال کند.
دلیل دوم پایان دادن با دور باطل پرهزینه برای آمریکا بود. بدین معنی که این کشور در 20 سال گذشته درگیر دور باطل افزایش و کاهش حضور نیروها در افغانستان بوده است. درواقع، رسیدن مقامات آمریکایی به این ادراک که حفظ و افزایش نیروها در افغانستان آن‌طور که آنتونی بلینکن نیز گفته است یک دور باطل است؛ یعنی افزایش نیروها، عقب راندن طالبان، کاهش نیروها، پیشروی طالبان و دوباره افزایش نیرو. این فرایند سبب شکل‌گیری وضع موجود شکنندهای برای آمریکا شده بود.
دلیل سوم اینکه آمریکا تمرکز خود از افغانستان را به‌سوی تمرکز بر موضوع صرف تروریسم در قالب داعش و القاعده تغییر داده است. اظهارنظر بایدن بایدن مبنی بر اینکه «تنها مسئله‌ای که باید در افغانستان به آن رسیدگی کنیم مسئله تروریسم در منطقه است» گویای این واقعیت است. آمریکا امیدوار است از طریق حضور در کشورهای پیرامون، عملیات اطلاعاتی و نظامی را در خاک افغانستان انجام دهد. در این راستا آمریکا از پاکستان درخواست تأسیس پایگاه نظامی کرده است.
دلیل چهارم اینکه مقامات آمریکایی به این ادراک رسیده‌اند که شاید قدرت گیری طالبان بیش از آنکه بتواند برای آمریکا چالش باشد برای کشورهای همسایه چون چین، روسیه و ایران چالش باشد. به‌عنوان‌مثال، هرچقدر هم که چین به طالبان نزدیک شده باشد بازهم اویغورها به افغانستان به‌عنوان محل امن و پایگاه خود نگاه خواهند کرد. این ارزیابی غیرواقع‌بینانه نیست. نگاهی به مواضع اخیر پوتین درباره خطر افراط‌گرایی دینی در آسیای مرکزی و انجام مانورهای نظامی مشترک با کشورهای آسیای مرکزی و حتی چین در هفته‌های اخیر گویای این واقعیت است.
دلیل پایانی رسیدن به این ارزیابی واقعگرایانه توسط آمریکا بود که اولاً ملت‌سازی در افغانستان امکان‌پذیر نیست و ثانیاً طالبان بخشی از جامعه افغانستان است. جو بایدن در اظهارنظری گفته است که امکان اتحاد در افغانستان وجود ندارد و اینکه «وقتی پاکستان سه ولایت افغانستان را در شرق این کشور کنترل می‌کند. افغانستان را نمی‌توانیم درست کنیم. درست‌شدنی نیست.» همچنین آمریکا کاملاً طالبان را به‌عنوان یک واقعیت پذیرفته و می‌داند این گروه در جامعه افغانستان از نفوذ زیادی برخوردار است.
هزینه جنگ ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان
.jpg "پایان ۲۰ سال اشغالگری/ آخرین نظامیان آمریکا افغانستان را ترک کردند")
طولانی‌ترین جنگ آمریکا و دو دهه درگیری در افغانستان که پس از حملات تروریستی یازده سپتامبر به راه افتاد و ده‌ها هزار تن را کشت و چهار رئیس جمهوری آمریکا را درگیر کرد، در نهایت ثابت کرد که به‌رغم هزینه سرسام‌آور مالی و جانی غیر قابل پیروزی است.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، فصل پایانی این کشمکش که با تصمیم جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا برای خارج ساختن تمام نیروهای کشورش از افغانستان تا بیستمین سالروز این حملات تروریستی رقم خورده، موجب برآورد هزینه هنگفت و سرسام‌آور آن شده است.
در ادامه به هزینه این کارزار آمریکایی، از بعد هدر دادن سرمایه، خون‌های ریخته شده و تبعات آتی آن در این کشور جنگ‌زده که در آستانه هرج و مرج قرار دارد، اشاره می‌شود.
هزینه انسانی
افغان‌ها بیشترین هزینه را پرداخت کرده‌اند. طبق آمار "پروژه هزینه‌های جنگ" در دانشگاه براون که هزینه‌های پنهان جنگ‌های پسا ۱۱ سپتامبر را ثبت می‌کند، از سال ۲۰۰۱ تا اواسط آوریل دست‌کم ۴۷ هزار و ۲۴۵ غیرنظامی در این جنگ کشته شده‌اند.به گفته دیده‌بان سازمان ملل متحد، از زمان آغاز مذاکرات صلح بین افغان‌ها در قطر در پاییز گذشته، حملات مسلحانه و بمبگذاری علیه غیرنظامیان به سطح بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و درگیری‌ها منجر به کشته شدن ۷۲ روزنامه‌نگار و ۴۴۴ امدادگر شده است.
دولت افغانستان تلفات در میان سربازانش را به منظور جلوگیری از افت روحیه محرمانه کرده است، اما "پروژه هزینه‌های جنگ" برآورد می‌کند که این جنگ جان ۶۶ هزار تا ۶۹ هزار نیروی افغان را گرفته باشد.
براساس گزارش سازمان ملل، این جنگ ۲.۷ میلیون افغان را به فرار از کشورشان به سمت ایران، پاکستان و اروپا وادار کرده است. حدود چهار میلیون دیگر هم درون کشورشان که مجموعا ۳۶ میلیون جمعیت دارد، آواره شده‌اند.
در همین حال گزارش وزارت دفاع آمریکا نشان می‌دهد که ۲۴۴۲ نیروی آمریکایی کشته و ۲۰ هزار و ۶۶۶ سرباز از سال ۲۰۰۱ در این جنگ مجروح شده‌اند. برآورد می‌شود که بیش از ۳۸۰۰ پیمانکار امنیتی خصوصی آمریکا کشته شده‌اند. پنتاگون آماری از تلفات آنها ندارد.
براساس آمار وب‌سایت آی کژوآلتیز (iCasualties)، این جنگ همچنین ۱۱۴۴ کشته در میان پرسنل ائتلاف ۴۰ کشوری ناتو که طی این سال‌ها نیروهای افغان را آموزش داده‌اند، بر جای گذاشته است. باقیمانده ۷۰۰۰ نیروی ائتلاف هم تا ضرب‌الاجل یازده سپتامبر بایدن از افغانستان می‌روند.
هزینه مالی
براساس آمار "پروژه هزینه‌های جنگ"، آمریکا در مجموع مبلغ حیرت‌آور ۲.۲۶ تریلیون دلار برای طیفی از مخارج هزینه کرده است.آخرین گزارش ۲۰۲۰ وزارت دفاع آمریکا اشاره دارد که هزینه‌های مرتبط با جنگ طی این سال‌ها به ۸۱۵.۷ میلیارد دلار رسیده است. این هزینه عملیاتی ارتش آمریکا در افغانستان را در بر می‌گیرد، همه چیز از سوخت و غذا تا خودروهای هاموی، سلاح و مهمات، از تانک و خودروی زرهی گرفته تا ناو هواپیمابر و حملات هوایی.
گرچه آمریکا در ابتدا به تلافی علیه القاعده و نابودی میزبانان آن-طالبان- حمله کرد، آمریکا و ناتو به سرعت به سمت ماموریتی عمدتا با پایان باز حرکت کردند: ملت‌سازی در مقیاس گسترده.
براساس تازه‌ترین آمارهای بازرس کل ویژه در بازسازی افغانستان (سیگار)، واشنگتن بیش از ۱۴۳ میلیارد دلار از سال ۲۰۰۲ صرف این هدف کرد.
از آن مقدار، ۸۸ میلیارد دلار برای آموزش، تجهیز و تامین مالی ارتش و نیروهای پلیس افغانستان هزینه شد. در گزارش سیگار آمده است، ۳۶ میلیارد دیگر برای پروژه‌های بازسازی، آموزش و زیرساخت مثل سد و بزرگراه هزینه شده است. ۴.۱ میلیارد دیگر برای کمک انسان دوستانه به آوارگان و تبعات ناشی از بلایا اختصاص یافت. کمپین بازداشتن افغان‌ها از فروش هروئین در سراسر جهان هزینه‌ای بیش از ۹ میلیارد دلار باقی گذاشت.
برخلاف دیگر درگیری‌ها در تاریخ آمریکا، آمریکا وام‌های سنگینی برای تامین اعتبار جنگ در افغانستان دریافت کرده و حدود ۵۳۰ میلیارد دلار بهره پرداخت کرده است. براساس آمار "پروژه هزینه‌های جنگ"، آمریکا همچنین ۲۹۶ میلیارد دلار بابت مراقب پزشکی از کهنه‌سربازان هزینه کرده است. آمریکا همچنان طی سال‌های آتی به پرداخت این دو هزینه ادامه خواهد داد.
ردگیری پول
بازرس کل آمریکا دریافته است که بیشتر چندین میلیارد دلاری که به پروژه‌های زیرساختی اختصاص داشت، هدر رفته است. کانال‌ها، سدها و بزرگراه‌ها نیازمند تعمیرات هستند، در شرایطی که افغانستان از جذب این کمک‌ها ناکام مانده است. بیمارستان‌ها و مدارس نوساز همچنان خالی مانده‌اند. بدون نظارت صحیح، پول آمریکا مایه فساد شده که مشروعیت دولت کابل را تضعیف می‌کند.با وجود هزینه‌های هنگفت مبارزه با موادمخدر، صادرات تریاک رکورد زد. به رغم صرف میلیاردها دلار برای تسلیحات و آموزش نیروهای امنیتی افغان، طالبان میزان اراضی تحت کنترل خودش را افزایش داده است. با وجود هزینه سرسام‌آور بابت اشتغال‌زایی و رفاه، نرخ بیکاری حدود ۲۵ درصد است. نرخ فقر طی این سال‌ها افزایش داشته و طبق آمار بانک جهانی در ۲۰۲۰ به ۴۷ درصد رسید که نسبت به سال ۲۰۰۷ که ۳۶ درصد بود، افزایش نشان می‌دهد.
مایکل وحید حنا، عضو ارشد "بنیاد قرن" مستقر در واشنگتن می‌گوید: ما سرمایه‌گذاری زیادی کردیم و چیزی وجود ندارد که نشان‌دهنده آن باشد.
هزینه زندگی
گرچه تعداد کمی می‌خواهند جنگ را به طور متناوب طولانی کنند، اما بسیاری از آنها می‌ترسند که پایان نهایی آن، دستاوردهای متوسط افغانستان در زمینه بهداشت، آموزش و حقوق زنان را که در سال‌های اولیه با گسترش اقتصاد از طرف ایالات متحده و سرنگونی طالبان که سختگیری‌های شدیدی علیه زنان اعمال کرده بود، ایجاد شد به خطر بیندازد.بانک جهانی گزارش داد، از سال ۲۰۰۱ امید به زندگی از ۵۶ سال به ۶۴ سال افزایش یافته است. مرگ و میر مادران به نصف کاهش یافته است. فرصت‌های آموزشی رشد کرده و نرخ سواد با هشت درصد افزایش به حدود ۴۳ درصد رسیده است. زندگی در شهرها بهبود یافته و ۸۹ درصد سکنه به آب سالم دسترسی دارند که نسبت به ۱۶ درصد پیش از جنگ افزایش نشان می‌دهد.
براساس آمار سازمان ملل، کودک همسری ۱۷ درصد کاهش یافته است. ثبت نام دختران در مدارس ابتدایی تقریبا دوبرابر شده و زنان بیشتری وارد دانشگاه شده و به پارلمان راه یافته اند. این آمارها در مقایسه با استانداردهای جهانی هنوز هم کمرنگ هستند.
اما به طور کلی، شکست جاه‌طلبی آمریکا برای ساخت افغانستانی باثبات و دموکرات موجب شده است تا این کشور در آستانه خروج نیروهای آمریکایی در بلاتکلیفی به سر ببرد. تاریخ این کشور مملو از جنگ داخلی است که به دنبال تهاجمات خارجی و عقب‌نشینی‌ها رخ می‌دهد.
منبع:
1. فرارو/آخرین سرباز آمریکایی افغانستان را ترک کرد/ پایان حضور آمریکا در افغانستان
2. خبر آنلاین/ اظهارات بایدن پس از خروج کامل آمریکا از افغانستان
3. ایسنا/ هزینه جنگ ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان
4. ایسنا/ چرا آمریکا از افغانستان خارج شد
