علیرضا احمدی: ابرموشک هایپرسونیک «فتاح»، به‌عنوان تازه‌ترین دستاورد راهبردی نیروی هوافضای سپاه پاسداران دیروز (سه‌شنبه) با حضور رئیس‌جمهور و فرمانده کل سپاه پاسداران رونمایی شد؛ دستاوردی که ایران را در کنار آمریکا، چین و روسیه، در قامت چهارمین دارنده موشک بالستیک قاره‌پیمای هایپرسونیک مطرح کرد.آبان‌ماه1401بود که اعلام خبر دستیابی ایران به موشک هایپرسونیک ازسوی سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه‌پاسداران، بازتاب‌های گسترده‌ای در محافل سیاسی- رسانه‌های جهان داشت و مقام‌های آمریکایی و صهیونیستی کوشیدند با درپیش گرفتن رویکرد «انکار» و «تردید» به کوچک‌نمایی تازه‌ترین دستاورد موشکی جمهوری‌اسلامی بپردازند.
برهمین اساس هم بود که در آن مقطع، مقام‌های وزارت دفاع آمریکا با درپیش گرفتن ترکیبی از «انکار» و «نمایش اشراف اطلاعاتی» عنوان کردند که به این موضوع «به دیده شک» می‌نگرند. اکنون اما با رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح، همه معادلات در این عرصه تحت‌تأثیر تازه‌ترین دستاورد متخصصان حوزه موشکی کشور قرار گرفته است؛ موشکی که با برخورداری از ویژگی‌های منحصربهفرد خود، علاوه بر اینکه ایران را به‌عنوان یک ابرقدرت موشکی در جهان مطرح می‌کند، توان بازدارندگی کشور را هم درحد قابل ملاحظه‌ای تغییر می‌دهد.
مشخصات فنی
بهرهمندی از فناوری های‌تک
برخورداری از توانایی تغییر مسیر پس‌از شلیک
برخورداری از کلاهک‌های هدایت شونده
برخورداری از پیشران سوخت جامد نازل متحرک مرحله دوم
بهرهمندی از برد ۱۴۰۰کیلومتری با قابلیت ارتقا
دارای سرعت ۱۳ تا ۱۵ ماخ (۱۵هزار کیلومتر بر ساعت) پیش‌از اصابت به هدف
بهرهمندی از قابلیت رادارگریزی
ضمانت 10ساله فناوری
دارای کلاهک مخروطی انفجاری با مانورپذیری بالا
برخورداری از سرجنگی دارای موتور کروی سوخت جامد
برخورداری از قابلیت مانور در داخل و خارج از جو
ویژگی‌های منحصربهفرد
برخورداری از قابلیت راهبردی سردرگم کردن سامانه‌های پدافندی
بهرهمندی از توان متخصصان داخلی
نداشتن نمونه مؤثر «ضدموشک» برای مقابله
افزایش هزینه‌های مقابله‌ای برای دشمن (برای زدن یک موشک، باید 3موشک شلیک شود؛ درحالی‌که تقریباً قیمت یک ضدموشک ۲۰برابر موشک هدف است.)
تحقق جهش بزرگ نسلی در حوزه موشکی ایران
از کار انداختن سامانه‌های دفاعی دشمن
عدم‌وجود فناوری مقابله‌ای
تحقق تنوع‌بخشی به سامانه‌های موشکی کشور
برخورداری از توانایی عبور از همه سامانه‌های سپر موشکی
انجام مانورهای مختلف در داخل و خارج از جو زمین
قابلیت مانور در سرعت سرسام‌آور
برخورداری از قابلیت حرکت در جهت‌ها و ارتفاع مختلف
دارای قابلیت اصابت دقیق در محدوده هدف
قابلیت‌های راهبردی فوق‌العاده
رونمایی از موشک هایپرسونیک «فتاح» زمینه‌ساز تحول تازه‌ای در حوزه موشکی کشور شده‌است؛ چراکه این موشک بالستیک جدید از قابلیت‌های راهبردی ویژه‌ای برخوردار است که توان دفاعی دشمن را تا حد بسیاری کاهش می‌دهد. کارشناسان معتقدند بهره‌برداری ایران از این موشک مافوق صوت، به منزله ناکام ماندن همه سرمایه‌گذاری‌های انجام شده ازسوی قدرت‌های جهان، به‌ویژه آمریکا، برای ارتقای سامانه‌های سپر دفاع موشکی‌شان است. ازسوی دیگر نکته مهم اینجاست که کارکرد راهبردی تازه‌ترین دستاورد دفاعی ایران، از کار انداختن سامانه‌های دفاعی دشمن است؛ به‌گونه‌ای که با ناکارآمد شدن این سامانه‌ها در مرحله نخست، راه برای موج دوم حمله‌های موشکی هموار می‌شود. این درحالی‌است که گفته می‌شود حتی ایده‌های مقابله‌ای نیز تا چند سال آینده قابلیت اجرایی ندارند؛ موضوعی که بر اهمیت راهبردی موشک هایپرسونیک ایران می‌افزاید.
«هایپرسونیک» یعنی چه؟
موشک‌های ابرمافوق صوت یا «هایپرسونیک» جزو جدیدترین تسلیحاتی به‌شمار می‌روند که به‌دلیل برخورداری از فناوری ساخت پیچیده، کشورهای کمی دارای چنین سلاح‌هایی هستند. «موشک‌های کروز هایپرسونیک»، «بالستیک‌های هواپرتاب» و «گلایدرهای هایپرسونیک» از اصلی‌ترین سلاح‌ها در دسته‌بندی «هایپرسونیک» به‌شمار می‌روند. موشک‌های بالستیک هایپرسونیک با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، داخل اتمسفر به سمت هدف مانور می‌دهند و از قابلیت مانور در سرعت‌های سرسام‌آور برخوردارند. در سرعت هایپرسونیک، مولکول‌های اتمسفر به حالتی از ماده به نام پلاسما تبدیل می‌شوند.
پله آخر فناوری موشک‌های بالستیک
کارشناسان حوزه دفاعی بر این اعتقادند که دستیابی جمهوری‌اسلامی به موشک هایپرسونیک، به‌منزله ایستادن ایران بر پله آخر فناوری موشک‌های بالستیک است. تفاوت تازه‌ترین دستاورد موشکی ایران با نسل قبلی موشک‌های بالستیک، توسعه سرجنگی آن با قابلیت مانور بسیار بالاست که به‌دلیل خارج‌شدن آن از مدار مرسوم موشک‌های بالستیک، توان دفاعی را از سامانه‌های سپرموشکی دشمن سلب می‌کند. براین اساس می‌توان گفت تقریبا غیرممکن بودن انهدام، از مهم‌ترین نقاط تفاوت موشک هایپرسونیک فتاح با سایر موشک‌های بالستیک نسل قبلی است.
واکنش‌های جهانی و هراس صهیونیست‌ها
رویترز
ایران نخستین موشک بالستیک هایپرسونیک ساخت داخل این کشور را رونمایی کرد؛ اقدامی که احتمالا موجب تشدید نگرانی‌های غرب درباره توانمندی‌های موشکی ایران خواهد شد.
تایمز اسرائیل
موشک هایپرسونیک فتاح که گفته شده ۱۵برابر صوت سرعت دارد، می‌تواند سامانه‌های دفاع موشکی را به چالش بکشد.
بیزینس ریکوردر
موشک‌های هایپرسونیک می‌توانند حداقل ۵برابر سریع‌تر از سرعت صوت و در یک مسیر پیچیده پرواز کنند که این موضوع رهگیری آنها را دشوار می‌کند.
نشریه صهیونیستی جروزالمپست
موشک هایپرسونیک فتاح می‌تواند ظرف 400ثانیه به اسرائیل برسد.
العربیه
رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح احتمالا نگرانی غرب درباره توانمندی‌های موشکی تهران را تشدید خواهد کرد.
آسوشیتدپرس
موشک هایپرسونیک فتاح می‌تواند از هر سیستم دفاع موشکی منطقه‌ای عبور کند. /همشهری
ابرموشک هایپرسونیک ایرانی «فتاح» رونمایی شد
نابودگر و کم‌حوصله، برای رسیدن به مقصد بسیار عجول و به همان اندازه دقیق، این فنون متضاد را یکجا در خود دارد: فتاح! موشک هایپرسونیک ایرانی این‌بار نه عشوه‌های جان‌کری مانعش شد و نه نیش‌و‌کنایه‌های طرف‌های ایرانی‌شان (که داریم مذاکره می‌کنیم، این چه وقت موشک‌نمایی است!) نابودگر و کم‌حوصله، برای رسیدن به مقصد بسیار عجول و به همان اندازه دقیق، این فنون متضاد را یکجا در خود دارد: فتاح!
موشک هایپرسونیک ایرانی این‌بار نه عشوه‌های جان‌کری مانعش شد و نه نیش‌و‌کنایه‌های طرف‌های ایرانی‌شان (که داریم مذاکره می‌کنیم، این چه وقت موشک‌نمایی است!) بلکه با اقتدار و بی‌توجه به زمان و زمانه دشمن و یکسره متکی به خواست و تمنای داخلی، رخ نمود. برد موشک برای دفاع از سرزمین‌های اسلامی به‌کار می‌آید. توان موشک خارج از حد است. سرعتش نیز روی اسمش حک شده است. دقتش در داخل و خارج جو، به همراه سرعتش امکان ردیابی ضدموشک‌ها را سلب کرده و هدف‌زنی‌اش را به اوج رسانده است. دشمن هنوز در شوک آن قرار دارد و به‌جز برخی رسانه‌ها زبان مقامات امنیتی آنان را بند آورده است. اما به زودی به صدا درخواهند آمد، قبل از آنکه مافوق صوت ایرانی دیوار صوتی آنان را بشکند!
حدود هفت ماه پیش و د ر آبان ماه ۱۴۰۱ بود که فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حاشیه مراسم سالگرد شهادت سردار طهرانی‌مقدم، از ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک خبر داد؛ وعد های که دیروز «خبر» شد و موشک مافوق صوت «فتاح» با ۱۴۰۰ کیلومتر برد و سرعت ۱۳ تا ۱۵ ماخ (۱۵ هزارکیلومتر در ساعت) رونمایی شد. به عبارتی این موشک در ۴۰۰ ثانیه، هدف خود را د ر ۱۴۰۰ کیلومتری مورد اصابت قرار می‌دهد؛ موضوعی که بلافاصله با واکنش رسانه‌های وابسته به رژیم صهیونیستی مواجه شد و جروزالم پست، روزنامه وابسته به جناح راست این رژیم با انتشار تصویری از موشک فتاح نوشت: «موشک هایپرسونیک فتاح در ۴۰۰ ثانیه به اسرائیل می‌رسد.»
روزنامه‌تایمز اسرائیل هم در گزارشی د رباره رونمایی از موشک فتاح، تازه‌ترین د ستاورد موشکی ایران نوشت: «ایران د ر حالی که تنش‌ها میان آن با امریکا و اسرائیل بر سر برنامه هسته‌ای این کشور در سطح بالایی قرار دارد، یک سلاح جد ید به زراد خانه خود اضافه کرد ه است.» این روزنامه در اد امه نتوانست ناخشنود‌ی خود را از تجد ید روابط د یپلماتیک ایران و عربستان پنهان کند و نوشت: «رونمایی از موشک فتاح همزمان با بازگشایی اماکن دیپلماتیک ایران در عربستان سعودی در پی ازسرگیری روابط دو کشور پس از سال‌ها اختلاف انجام شده است.»
ویژگی‌های فتاح
اما موشک فتاح چه مختصات و ویزگی‌هایی د ارد که اینگونه رسانه‌های رژیم صهیونیستی را به وحشت اند اخته است؟ براساس خبر پایگاه اطلاع‌رسانی سپاه نیوز، موشک هایپرسونیک فتاح ۱۴۰۰ کیلومتر برد د ارد و قاد ر است از تمامی سامانه‌های سپر موشکی عبور کند و این سامانه‌ها را منهد م کند. این موشک از د قت اصابت فزایند ه، سرعت بسیار بالا، قابلیت مانورپذیری فوق‌العاد ه و همچنین از توان پنهان‌کاری و عبور از سامانه‌های راد اری بهره‌مند است.
این موشک با قابلیت‌های تاکتیکی، به دلیل بهرهمندی از پیشران سوخت جامد نازل متحرک مرحله د وم، قابلیت د ستیابی به سرعت‌های بسیار بالا و همچنین انجام مانورهای مختلف در داخل و خارج از جو زمین به منظور غلبه بر انواع سامانه‌های دفاع هوایی دشمن را د ارد. برد موشک فتاح ۱۴۰۰ کیلومتر و سرعت آن پیش از اصابت به هدف ۱۳ تا ۱۵ ماخ است. موشک‌های هایپرسونیک (اَبَر مافوق صوت) جزو جد ید‌ترین تسلیحات و تجهیزات هستند که تاکنون کشورهایی همچون امریکا، روسیه و چین به فناوری ساخت آن دست یافته بودند.
سردار حاجی‌زاده: فتاح قابل انهدام نیست
سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه روز گذشته در آیین رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح، اظهار داشت: موشکی که امروز (د یروز) رونمایی شد، در دنیا کم نظیر است، به شکلی که با این رونمایی ایران جزو چهار کشور دارای این فناوری شد. موشک فتاح به دلیل فناوری‌ای که د ارد، هیچ ضد موشکی برای آن وجود ندارد، در حالی که برای سایر سلاح‌ها مانند تانک، ناو و موشک ضد آن وجود دارد و حتی برای سایر موشک‌ها هم ضد موشک‌هایی ساخته شد ه است. فرماند ه نیروی هوافضای سپاه با بیان اینکه موشک فتاح به دلیل نوع حرکت آن که در جهات و ارتفاع مختلف است با هیچ موشکی قابل انهدام نیست، گفت: موشک‌های ضد موشک طبق یک برد ار مشخص حرکت می‌کنند که البته د ارای سرعت کمی هستند. حاجی‌زاده همچنین درباره نحوه انتخاب نام این موشک نیز گفت: زمانی که ویژگی‌های این موشک را خد مت رهبر معظم انقلاب ارائه کرد یم، ایشان نام فتاح را برای آن انتخاب کردند.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه افزود : موشک فتاح از د و بخش عمد ه تشکیل شده است؛ قسمت نخست بخش موتور مرحله اول است و زمانی که موشک شلیک می‌شود تا به منطقه هد ف می‌رسد موتور مرحله اول و پیشران مرحله اول جد ا می‌شود. وی بیان کرد: موشک فتاح موشک کاملی است؛ هم موتور، پیشران، هد ایت کنترل و سرجنگی د ارد و با پیشرانی که به شکل کروی است د ر محد ود های که پیش‌بینی شد ه یعنی د ر چند ۱۰۰ کیلومتری هدف روشن می‌شود. حسن این سامانه این است که د ارای نازل متحرک است یعنی ما می‌توانیم در هر لحظه، برد ار تراس را کنترل کنیم و د ر جهات مختلف به آن فرمان بد هیم. زمانی که این کار انجام می‌شود موشک می‌تواند د ر بالای جو حرکت سمتی به چپ و راست، بالا و پایین و حرکت د ورانی یا ترکیبی د اشته باشد. سرد ار حاجی‌زاد ه گفت: قاد ر هستیم د ر فاصله ۱۴۰۰ کیلومتری هر هد فی را اراد ه کنیم، به حول و قوه الهی د قیق آن را مورد اصابت قرار د هیم و هیچ گونه هماورد و سامانه‌ای که بتواند با آن مقابله کند وجود ندارد.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه همچنین د ر جمع خبرنگاران د رخصوص انتخاب برد ۱۴۰۰ کیلومتری برای این موشک هم گفت: اینها همه بر اساس اهداف مورد علاقه است. اینکه موشک فتاح را با این برد ساختیم، مفهومش این نیست که موشک با برد ۲ هزار کیلومتر با این مشخصه را در آینده نخواهیم داشت، بلکه فعلاً بردش در همین حد است و در آینده، برد آن را اضافه‌تر هم خواهیم کرد.
توان بازدارندگی ایران، نقطه امنیت و صلح پایدار
سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور هم طی سخنانی در این آیین، با قدردانی از تلاشگران عرصه این دستاورد بزرگ که روحیه و اقتدار مضاعفی برای جمهوری اسلامی و ملت ایران به ارمغان آورده است، گفت: اولین مولفه قدرت و اقتدار ملت ایران در طول نهضت اسلامی تا به امروز ایمان است که پیشروندگی انقلاب و مرد م عزیز را به‌رغم توطئه‌های دشمنان تضمین کرده است. وی پاسداشت ایمان، امید و اقتدار ملی را امری مهم توصیف و با اشاره به د ستاورد‌های بزرگ و افتخار آمیز نیروی هوافضای سپاه پاسد اران انقلاب اسلامی که در سایه اهتمام به این مولفه‌ها حاصل شده است، تصریح کرد: صنایع دفاعی و موشکی در ایران اسلامی بر پایه علم و د انش روز بومی شده و وارد اتی نیست که بتوان این صنعت پیشرفته و راهبردی را به حاشیه رانده شد.
رئیس‌جمهور با اشاره به وضعیت دفاعی امروز کشور و مقایسه آن با دوران دفاع مقدس، خاطرنشان کرد: صنعت موشکی و دفاعی ما امروز در حالی پیشرفته است که در دوران دفاع مقدس قدرت دفاعی چند انی ند اشتیم، اما با همت و مجاهدت فرزند ان این سرزمین قد رت بازد ارند گی امروز برای ایران عزیز افتخار آمیز است.
قدرت موشکی ایران درخدمت صلح و علیه تعرض بیگانگان
رئیسی قد رت و توان بازد ارند گی ایران را برای منطقه نقطه امنیت و صلح پاید ار د انست و افزود : برخی مسئولان کشورهای منطقه د ر د ید ار‌های اخیر عنوان می‌کرد ند ایران یار روز‌های سخت است و اگر نبود تلاش‌های حاج قاسم سلیمانی و نیروی قد س سپاه و د فاعی که ایران از ما برابر هجوم تکفیری‌ها و د اعشی‌ها د اشت، امروز از کشورشان چیزی باقی نماند ه بود. وی با بیان اینکه حوزه بازد ارند گی و قد رت نظامی، د فاعی و موشکی ایران نه د ر سطح تهاجم، بلکه د ر سطح ذهن و فکر د شمن هم امتد اد د ارد، تأکید کرد : این قد رت موشکی معنایش آن است که منطقه از شر اشرار و تعرض بیگانگان د ر امان بماند و بارها گفته‌ایم که پیام آن برای مرد م منطقه پیام امنیت و برای کسانی که فکر تعرض به کشور را د ارند، اقتد ار برای حمایت از ملت ایران و مظلومان عالم است. رئیسی با تأکید بر اینکه قد رت ایران د ر واقع قد رت منطقه و ملت‌های مظلوم و پیام آن عزت، استقلال و بازد ارند گی است، افزود گاهی بیان شد ه است که ساخت موشک برای چیست؟ که باید گفت برای بازد ارند گی است؟ ما موشک می‌سازیم تا مورد تعرض د شمنان قرار نگیریم؛ د ر حقیقت موشک برای موشک نزد ن د شمنان است نه برای موشک زدن ما. رئیس‌جمهور با تبیین نقش شهید حسن طهرانی مقدم در تولید قدرت موشکی برای ایران اسلامی و سختی‌ها و دشواری‌های او در این مسیر یادآور شد: این شهید پس از شهادت شناخته شد، روزی که او حرکت در این مسیر را آغاز کرد می‌گفتند با این تحریم‌ها مگر امکان دارد؟ اما او همه تحریم‌ها را دور زد و آنها را بی اثر ساخت و به‌رغم همه تهدید‌ها و تحریم‌ها این کار بزرگ را انجام داد و توان امنیتی کشور را ارتقا بخشید.
باید تجربه صنعت د فاعی به سایر صنایع هم سرریز شود
رئیسی با تمجید از بالندگی حوزه صنعت دفاعی و هسته‌ای کشور گفت: رونمایی امروز پیامی هم به سایر صنایع کشور دارد که چگونه صنایع د فاعی و هسته‌ای به‌رغم تهدید‌ها و تحریم‌های دشمنان پیشرفت کرده است، اما در سایر بخش‌ها شاهد چنین پیشرفت و بالندگی نیستیم؟ لذا ضروری است این تلاش و تجربه به سایر صنایع نیز لبریز شود، تا شاهد رشد و بالندگی آنها نیز شویم. وی تأکید کرد: مطمئناً در صنعت خودروسازی و دیگر صنایع می‌توان از دستاوردها و درس‌های حوزه فناوری دفاعی استفاده کرد و با انجام کار‌های بزرگ و ماندگار در زندگی مردم گره گشایی انجام د اد. رئیس‌جمهور ایمان و امید را از پیشران‌های اصلی پیشرفت کشور قلمداد کرد و با تأکید بر لزوم وحدت، انسجام و همدلی همه ظرفیت‌ها از جمله دولت و نیرو‌های مسلح د ر این راستا، بیان داشت: دشمن از یکپارچگی و هم‌افزایی موجود که پیشرفت‌های کشور را رقم زده است عصبانی است و خشم خود را در برخی عرصه‌ها بروز می‌دهد. رئیسی در پایان خطاب به دشمنان گفت: ممکن است شما از قدرت نظامی و دفاعی و رفاه در زند گی مردم ما خشمگین شوید، اما آنچه برای ما مهم و حائز اهمیت است کسب رضای خدا و تولید و آفرینش اقتدار برای نظام و کشور عزیزمان است.
سلامی: به فناوری تاکتیک‌پذیری انواع سامانه‌ها دست یافته‌ایم
سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حاشیه رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح در جمع خبرنگاران اظهار داشت: اَبَر موشک فتاح قادر است صفحه حرکتش را در فضا تغییر دهد. وی با بیان اینکه حقیقت قابل کتمان نیست، افزود: یک واقعیت بسیار قوی و جدی که در کشور ما وجود دارد، پیشرفت‌ها و جهش‌های فوق‌العاده‌ای است که در فناوری‌های پیشرفته حاصل می‌شود. به‌خصوص در عرصه محصولات دفاعی از جمله موشک‌ها و پهپاد‌هایی که با استفاده از فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی و همه قابلیت‌های فنی که در طراحی و ساخت قطعات و اجزای حساس آن وجود دارد، در کشور ما صورت گرفته است. وی تصریح کرد: ما به دانش و فناوری تنوع‌بخشی و انواع سامانه‌ها و تاکتیک‌پذیری سامانه‌ها در بخش‌های مختلف رسیده‌ایم از جمله موشک فتاح که موشک مانورپذیر ماورای صوت است که قادر است صفحه حرکت خود را در فضا به‌سادگی تغییر بدهد و از کمند موشک‌های ضد موشک عبور کند. /جوان
تفاوت موشک بالستیک با تسلیحات هایپرسونیک در چیست؟
دلیل نام‌گذاری موشک‌های کروز هایپرسونیک یا به اختصار HCM و کلاهک‌های گلایدر هایپرسونیک یا به اختصار HGV، در سرعت پروازی آنهاست که بیش از ۵ ماخ است؛ یعنی سرعت آنها بیش از پنج برابر سرعت صوت است. بالطبع سرعت صوت، در درون جو و ماده موضوعیت دارد و در خارج از جو صحبت کردن از سرعت صوت معنایی ندارد. موشک‌های بالستیک بیشتر مسیر حرکت یا به اصطلاح ترجکتوری خود را خارج از جو طی می‌کنند اما تسلیحات هایپرسونیک بیشتر مسیر خود را درون جو و با سرعت بیش از پنج برابر سرعت صوت طی می‌کنند و عمده‌ترین تفاوت این تسلیحات در این موضوع است.
از آنجایی که ارتفاع پروازی موشک‌های بالستیک به نسبت تسلیحات هایپرسونیک بسیار بیشتر است، موجب کشف سریع‌تر و امکان ردگیری موثرتر را دارند و چون به‌طور عادی خارج از جو حرکت می‌کنند، امکان مانوردهی زیادی خارج از جو ندارند مگر اینکه به طور خاص برای مانوردهی خارج از جو توسعه پیدا کنند مانند کلاهکی که اخیرا توسط نیرو هوافضا سپاه رونمایی شد.
هدف از توسعه تسلیحات هایپرسونیک حفظ سرعت سلاح در رده موشک‌های بالستیک همراه با ارتفاع پایین پروازی مشابه موشک‌های کروز است. پروفایل ترجکتوری موشک‌های بالستیک به‌طور عادی انحنا دار است اما پروفایل پروازی تسلیحات هایپرسونیک به نسبت صاف و پست‌تر است.
نظر کاربران فضای مجازی
رونمایی از موشک هایپرسونیک با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد فنی آن چه پیامی دارد
بازدارندگی غیراتمی
سیدمهدی طالبی: دیروز در مراسم رونمایی از موشک هایپرسونیک «فتاح» با حضور سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، جای خالی یک نفر بسیار به چشم می‌آمد؛ «حسن طهرانی‌مقدم». مردی که آرزوهای «دوربرد»ش، سال‌ها پس از عروجش، رنگ واقعیت به خود گرفته است. آرزوهای بلندپروازانه و بی‌انتهای پدر موشکی ایران، تهران را در میانه آشوب‌های بی‌انتهای غرب آسیا، مصون از هر تعرضی کرده است. مجاهدت‌های او و همکارانش، ایران را پس از روسیه، چین و آمریکا، چهارمین کشور دارای موشک‌های مافوق صوت کرد. آبان ماه سال گذشته که تهران خبر ساخت موشک مافوق صوت را رسانه‌ای کرد، تحلیلگران غربی با دیده تردید به این خبر نگاه می‌کردند اما دیروز و پس از رونمایی از این موشک، همه‌چیز تغییر کرد.
اگرچه ایران زرادخانه گسترده‌ای از موشک‌های بالستیک را برای مقابله با دشمن تدارک دیده است اما دلیل اصلی گام برداشتن به سمت توسعه این سلاح، سرعت بالا، مانورپذیری و مسیر پرواز غیرقابل شناسایی و پیش‌بینی آنهاست. ایالات متحده شروع به توسعه برنامه‌ای برای دفاع در برابر سلاح‌های مافوق صوت کرده است اما دیروز پس از رونمایی از این موشک، خبرگزاری آمریکایی «یونایتدپرس» گزارشی درباره نگرانی واشنگتن در خصوص ناتوانی در برابر این موشک‌ها منتشر کرد. طبق این گزارش، مقامات دفاعی آمریکا هشدار داده‌اند که تسلیحات هایپرسونیک توسط سامانه‌های زمینی و فضایی موجود قابل شناسایی و ردیابی نیستند.
به گزارش فارس، «مایکل گریفین» معاون سابق تحقیقات و دفاع مهندسی وزارت دفاع آمریکا چندی قبل در جلسه استماع کنگره گفته بود که ایالات متحده سامانه‌ای ندارد که بتواند دارندگان موشک هایپرسونیک را به شیوه‌ای مشابه در معرض خطر قرار دهد. وی خطاب به قانون‌گذاران آمریکایی اظهار داشته است: «ما دفاعی برابر این سامانه‌های موشکی نداریم.» موشک‌های مافوق صوت با کلاهک‌های معمولی و غیرهسته‌ای در درجه اول دربرابر اهداف با ارزش بالا مانند ناو هواپیمابر مفید هستند. توانایی از بین بردن چنین هدفی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر نتیجه یک درگیری بزرگ داشته باشد. براساس آنچه مقامات نظامی ایرانی می‌گویند، موشک فتاح، توانایی عبور از همه سامانه‌های سپر موشکی را دارد و «بعید است تا ده‌ها سال بعد هم فناوری‌ای یافت شود که بتواند با آن مقابله کند.»
کدام کشورها چه هایپرسونیک‌هایی دارند؟
موشک هایپرسونیک در حوزه بالستیک، با الحاق یک کلاهک به همراه موتور پرسرعتش به یک بدنه ساده موشک بالستیک ساخته می‌شود. با این وجود در هایپرسونیک‌های کروز، کلاهک و موتورش بدنه اصلی موشک را تشکیل می‌دهند. در میان کشورهای جهان، روسیه دارای کامل‌ترین و پیشرفته‌ترین زرادخانه هایپرسونیک است. این کشور از سه نوع موشک در این حوزه بهره می‌برد. این سه موشک را ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در جریان رونمایی سال 2018 به‌عنوان بخشی از 6 جنگ افزار خاص کشورش معرفی کرد. نخستین موشک «زیرکن» نام دارد. از دسته هایپرسونیک‌های کروز است که قابلیت پرتاب از زمین، ناو جنگی و زیردریایی را دارد. سرعت این موشک به 8 ماخ می‌رسد و بردی هزار کیلومتری دارد.
دومین موشک «آوانگارد» است که در دسته هایپرسونیک‌های بالستیک دسته‌بندی می‌شود. این موشک 9 ماخ سرعت دارد و ارتش روسیه اعلام کرده قادر است به حداکثر سرعت 27 ماخ نیز برسد. آوانگارد قابل نصب روی تنه موشک‌های قاره‌پیمای روسیه و تبدیل آنها به یک موشک هایپرسونیک است. موشک RS-28 Sarmat یکی از این موشک‌هاست که در حالت عادی برد شگفت‌انگیز 18 هزار کیلومتری دارد که دست‌کم 1.5 برابر نمونه‌های مشابه قاره‌پیما است. با این‌حال به دلیل سنگینی آوانگارد، در صورت نصب این سامانه به‌عنوان کلاهکی هدایت‌پذیر روی تنه‌های بالستیک بزرگ، برد آنها به 4 هزار کیلومتر کاهش می‌یابد.
سومین موشک هایپرسونیک روسیه، کینژال نام دارد که به موشک بالستیک اسکندر شبیه است. برخلاف موشک اسکندر که زمین‌پرتاب است، کینژال هواپرتاب به شمار می‌رود. نحوه عملکرد پرتابه‌های هوایی که براساس سامانه‌های زمین‌پرتاب تولید شده‌اند، در فاز حمله تقریبا شبیه موشک‌های بالستیک است که در آن راکت، نه همانند موشک کروز به صورت مایل، بلکه به صورت شیرجه از بالا و تقریبا عمودی به هدف اصابت می‌کند. تاکنون ایران و رژیم‌صهیونیستی در سطحی بسیار کوچک‌تر، دست به چنین اقداماتی زده‌اند.
در اردیبهشت سال 1399، فیلمی توسط سپاه به نمایش درآمد که طی آن یک سوخو-22 نیروی هوایی سپاه، یک راکت زمین‌پرتاب فجر-4 را پرتاب کرد. استفاده از این راکت‌ها که برخلاف موشک‌های کروز هواپرتاب، به دلیل حرکت بالستیکی از بالای هدف تقریبا به شکلی عمودی روی آن شیرجه می‌زنند، باعث دشواری کار سامانه‌های پدافند هوایی در شناسایی و مقابله شده و هدف نیز با انرژی جنبشی بالاتری مورد اصابت قرار می‌گیرد. با این وجود، ایران و رژیم‌صهیونیستی تنها از راکت‌های توپخانه‌ای با برد زمینی 80 تا 150 کیلومتر به صورت هواپرتاب بهره گرفته‌اند که در صورت پرتاب توسط جنگنده، بردی 200 کیلومتری خواهند داشت. روسیه اما به جای راکت، سلاحی در ابعاد یک موشک بالستیک تاکتیکی را به هواپرتاب تبدیل کرده و از سوی دیگر سرعت آن را به هایپرسونیک رسانده است. موشک کینژال به دلیل ابعاد بزرگ آن تنها توسط جنگنده میگ-31 یا بمب افکن توپولف-22 قابل حمل است.
آمریکا نیز در سال گذشته اعلام کرد درحال آماده‌سازی نهایی یک موشک هایپرسونیک است. آزمایشات آمریکا در این خصوص با شکست‌های مختلفی روبه‌رو شده که دلایل خاص خود را دارد. این عوامل شامل احساس عدم نیازمندی آمریکا به چنین موشک‌هایی به دلیل ضعف سامانه‌های پدافند هوایی دشمنان این کشور و قدرت بالای آتش هوایی واشنگتن با تسلیحات موجود است. موشک هایپرسونیک آمریکا که AGM-183 ARRW نام دارد و یک موشک کروز هواپرتاب است که توسط بمب افکن بی-52 و بی-1 حمل می‌شود. گفته می‌شود این موشک بین 5 تا 20 ماخ در فازهای مختلف سرعت دارد.
علی‌رغم ساخت این موشک، اخباری در ماه مارس سال 2023 منتشر شد که نشان می‌داد مقامات آمریکایی قصد تولید این موشک برای ذخیره‌سازی نظامی را ندارند. واشنگتن می‌گوید آزمایشات موشک هایپرسونیک بیشتر برای ایجاد آمادگی و جمع‌آوری اطلاعات درباره این نوع از موشک‌ها بوده است. آمریکا پیشتر با وجود عدم نیاز فوری به موشک‌های هایپرسونیک-برخلاف رقبایش مانند روسیه و چین- به دلیل ناشناخته بودن چنین سلاحی برای خود، با پیشرفت‌های سریع و دستیابی پکن و مسکو به هایپرسونیک، دچار هراس شده بود. واشنگتن به همین دلیل پا به حوزه کمتر شناخته‌شده هایپرسونیک‌ها گذاشت. چین و روسیه به دلیل سامانه‌های پدافند هوایی گسترده غرب، به سمت این تسلیحات گام برداشته‌اند، درحالی‌که آمریکا به دلیل قدرت تهاجمی بالا و ضعیف‌تر بودن پدافند هوایی این دو کشور به‌عنوان دشمنان اصلی‌اش، نیازی فوری برای به خدمت گرفتن هایپرسونیک‌ها احساس نمی‌کند.
چین، کشوری دیگری است که دست به ساخت موشک هایپرسونیک زده است. موشک DF-ZF روی موشک‌های بالستیک چینی قابل نصب است اما تاکنون تنها تصاویر نصب آن روی موشک بالستیک DF-17مشاهده شده است. سرعت این موشک بین 5 تا 10 ماخ بوده و بردش بین 1600 تا 2400 کیلومتر تخمین زده شده است. موشک هایپرسونیک کروز چینی‌ها Starry Sky-2 (Xingkong-2) نام دارد که سرعت آن تا 6 ماخ می‌رسد. برد این موشک 700 تا 800 کیلومتر عنوان شده است. ایران با ورود موشک هایپرسونیک فتاح، با سرعت 13 تا 15 ماخ و برد 1400 کیلومتر، چهارمین عضو باشگاه هایپرسونیکی‌هاست. باید توجه داشت تنها روسیه و ایران به شکل عملیاتی از این موشک‌ها بهره می‌گیرند. چین ادعا دارد موشک‌هایش در این حوزه تحقیقاتی‌اند و آمریکا نیز از تولید انبوه نمونه‌های آزمایش شده خودداری کرده است.
از لحاظ نخستین مطالعات در زمینه موشک‌های هایپرسونیک روس‌ها پیشتازند زیرا این مطالعات را از سال 1980 پیگیری کرده‌اند. از لحاظ تنوع نیز روسیه 3 نوع، چین 2 نوع و آمریکا و ایران تنها یک نوع موشک هایپرسونیک در اختیار دارند. از لحاظ نحوه پرتاب، روسیه دارای هایپرسونیک زمین‌پرتاب، هواپرتاب و دریاپرتاب است. چین و ایران تنها از زمین‌پرتاب بهره می‌برند و آمریکا تنها روی هواپرتاب تمرکز داشته است. به لحاظ برد نیز دوربردترین موشک هایپرسونیک با برد 4 هزار کیلومتر در اختیار روسیه است. چین با 2400 کیلومتر در رده دوم قرار دارد، آمریکا با 1600 کیلومتر در رتبه سوم قرار می‌گیرد و ایران با اندکی اختلاف و برد 1400 کیلومتری چهارم است. آمریکا، روسیه و چین به دلیل برخورداری از جنگنده‌های بزرگ و بمب‌افکن‌های عظیم‌الجثه قادرند موشک‌های هایپرسونیک هواپرتاب را به خدمت گیرند، اما به نظر نمی‌رسد ایران قادر به انجام اقدامی مشابه باشد.
کشورهای دیگری نیز به سمت ساخت موشک هایپرسونیک گام برداشته‌اند اما تاکنون به ساخت محصول نهایی منجر نشده است. کره‌شمالی در این حوزه آزمایشاتی داشته اما سرعت موشک آن به 3 ماخ رسیده که تقریبا نصف سرعت مورد نیاز است. کشورهایی مانند هند، فرانسه، آلمان و ژاپن درحال توسعه تسلیحات هایپرسونیک هستند و کره‌جنوبی و رژیم‌صهیونیستی تنها تحقیقاتی در این حوزه را در دست پیگیری دارند.
روش جایگزین برای ساخت هایپرسونیک؛ کار نشد ندارد!
در یک موشک هایپرسونیک، آنچه اهمیت دارد موتور پرسرعت، دستگاه‌ها و نرم‌افزار پروازی آن است. نرم‌افزار پروازی موشک اغلب مانورهایی را به شکل تصادفی انجام می‌دهد که باعث می‌شود مسیر پروازی برای سامانه پدافند هوایی دشمن، غیرقابل پیش‌بینی باشد. با‌این‌حال در این موشک‌ها، موتور حرف اصلی را می‌زند.
موتوری که در موشک‌های هایپرسونیک استفاده می‌شود از نوع «اسکرمجت» هستند. این نوع موتورها، همانند موتور جنگنده‌ها هستند که به جای حمل ترکیبات احتراقی، با هوای موجود در آسمان که به موتور وارد می‌شود، احتراق لازم برای حرکت را ایجاد می‌کنند. با این‌حال سرعت جنگنده‌ها حداکثر تا 2 ماخ است. موتورهای مورد استفاده در این سرعت «توربوجت» یا «توربوفن» هستند. برای سرعت‌های بالاتر از موتورهای «رمجت» استفاده می‌شود که برای سرعت 3 ماخ مناسب بوده ولی قادر به استفاده در سرعت‌های بالاتر تا 6 ماخ نیز هستند. این موتورها بیشتر به‌عنوان پیشران موشک‌های هوابه‌هوا به کار می‌روند زیرا چنین موشک‌هایی برای شکار جنگنده دشمن به سرعت بالایی نیاز دارند.
در سرعت بالای 4 ماخ، بهره‌گیری از مولکول‌های هوا برای ایجاد احتراق کار دشواری است که برای غلبه بر این مشکل، موتورهای «اسکرمجت» ساخته شده‌اند. این موتورها قلب تپنده هایپرسونیک‌ها هستند. نمونه‌های ساخته‌شده توسط روسیه، چین و آمریکا بر این پایه توسعه یافته‌اند. چین حتی مدعی‌ست به نوعی از موتورهای اسکرمجت دست یافته که می‌توانند برد موشک‌هایش را نسبت به اسکرمجت‌های سنتی تا دو برابر افزایش دهند. استفاده از موتورهایی که موشک را از ترکیبات احتراقی بی‌نیاز می‌سازد، با کاهش وزن موشک می‌تواند به افزایش برد آن منجر گردد.
با این‌حال به نظر می‌رسد ایران علی‌رغم تولید موتورهای توربوجت و گام برداشتن برای طراحی موتورهای توربوفن، در حال حاضر فاقد توانایی تولید موتورهای اسکرمجت باشد. برای جبران این مشکل، ایران راهی جسورانه را در نظر گرفته است. تهران برای ساخت هاپیرسونیک خود، یک پیشران سوخت جامد با قابلیت تغییر بردار رانش یا همان نازل متحرک را به کار گرفته است. به دلیل بهره‌گیری از چنین موتوری، احتمالا برد موشک هایپرسونیک ایران کمتر از نمونه‌های مشابه ساخته شده است. این مساله البته راه‌های جبرانی دارد.
یک مسیر افزایش ابعاد و وزن بخش هایپرسونیکی موشک است. در این صورت بخش هایپرسونیکی که به‌عنوان یک قسمت هدایت‌پذیر روی تنه یک موشک بالستیک سوار می‌شود، به‌طور کلی بزرگ‌تر از حد معمول خواهد بود. همچنین موتور سوخت جامد نسبت به کلاهک وزن و جای بیشتری را اشغال خواهد کرد. یکی از مسیرها نیز می‌تواند کاستن از وزن کلاهک به میزان بیشتری باشد. شاید به همین دلیل ایران آن‌گونه که اعلام کرده، وظیفه موشک فتاح را نه برای عبور عمومی از سد سامانه‌های پدافند هوایی بلکه به‌طور خاص برای نابودی این سامانه‌ها طراحی کرده است.
برای این منظور موشک هایپرسونیک ایران باید دارای کاونده‌هایی برای کشف رادارها و دیگر اجزای سامانه‌های پدافند هوایی باشد. ایران پیشتر نیز نمونه‌هایی از موشک‌های بالستیک سرکوبگر پدافند هوایی دشمن را ساخته است. موشک‌های سرکوبگر پدافند هوایی به‌طور معمول دارای رادار تشعشع‌یاب هستند که می‌تواند با بررسی امواج ارسال‌شده توسط رادار سامانه پدافند هوایی محل دقیق آن را کشف کرده و موشک را به سمت این رادار هدایت کنند. تجهیزات اپتیکی نیز می‌تواند بخش دیگری از کاونده‌های موجود در این موشک‌ها باشد. در صورت نصب کاونده‌های اپتیکی موشک می‌تواند دیگر اجزای سامانه‌های پدافند هوایی مانند سکوهای موشکی را نیز شناسایی و نابود سازد. اگر موشک هایپرسونیک ایرانی به دلیل ویژگی‌های ساختش دارای کلاهک کوچک بوده و مجبور باشد کاونده‌هایی ضدرادار را حمل کند، در این صورت چندان به قدرت انفجاری نیازی ندارد زیرا با اندک ضربه‌ای قادر به نابودی سامانه پدافند هوایی است. در موشک‌های ضد‌سرکوبگر پدافند هوایی آنچه اهمیت دارد دقت در اصابت است نه شدت انفجار.
ایران به دلیل سرمایه‌گذاری در ساخت نازل‌های متحرک قادر به استفاده از این پیشرانه‌ها در ساخت موشک هایپرسونیک است زیرا نازل‌های عادی به دلیل ناتوانی در تغییر بردارهای رانش، فاقد قدرت مانوردهی لازم برای موشک‌های هایپرسونیک هستند. ایران به دلیل ابتکار جسورانه خود در به کارگیری موتورهای سوخت جامد که نسبت به موتورهای اسکرمجت در‌دست‌تر و ارزان‌تر هستند، می‌تواند با سرعت بالاتری دست به تولید یا ارتقای موشک‌های خود به هایپرسونیک بزند. ایران با تولید بخش‌های هایپرسونیکی و نصب آن به جای کلاهک‌های قدیمی روی موشک‌های پیشین، می‌تواند صدها یا هزاران موشک هایپرسونیک تولید کند.
چرا از بین 200 کشور جهان ایران چهارمین هایپرسونیکی است؟
ساخت موشک هایپرسونیک توسط ایران نه برای کارشناسان نظامی یا حتی سیاسی، اما برای افکار عمومی مورد پرسش است. چرا بسیاری از کشورهای دارای فناوری فاقد این موشک‌ها بوده و ایران موفق به تولید آنها شده است. پاسخ به این سوال، بخش‌های بسیاری دارد. بسیاری از کشورها دارای نوع متفاوتی از سیستم تسلیحاتی هستند. به‌عنوان نمونه، آنها قادر به ساخت یا خرید جنگنده در تعداد بالا هستند درحالی‌که ایران به دلیل تحریم، قادر به تامین جنگنده نبوده و ناگزیر سیستم تسلیحاتی دیگری را بر مبنای موشک طراحی کرده است. اتکای ایران به موشک‌های بالستیک به اندازه‌ای است که تهران آن را به تسلیحاتی تاکتیکی برای هدف‌گیری اهداف خاص و به‌طور دقیق در فواصل طولانی تبدیل کرده است درحالی‌که موشک‌های بالستیک متعارف اغلب به‌عنوان دارایی استراتژیک برای هدف‌گیری اهداف وسیع مانند شهرهای دشمن و ایجاد هراس به خدمت گرفته می‌شوند.
بخش دیگری از کشورها، با تهدیداتی مواجه نیستند که اساسا نیازمند تولید موشک باشند. برزیل و آرژانتین می‌توانند نمونه‌ای از این کشورها باشند. بخشی دیگر از کشورها مانند اعضای ناتو جزئی از یک پیمان نظامی با حضور کشورهای قدرتمند هستند و از چتر حمایتی سازمان متبوع خود بهره می‌گیرند. این مساله حتی باعث شده در این سازمان تعداد کثیری از کشورها نسبت به اختصاص بودجه‌های نظامی متناسب خودداری کرده و هزینه تامین امنیت خود را به دوش کشورهای بزرگ‌تر بیندازند. قسمت دیگری از کشورها هرچند عضوی از یک سازمان نظامی نیستند اما با پیمان دوجانبه یا با قول و قرارهایی از چتر حمایتی متحدان خود بهره می‌گیرند. بهره‌گیری ژاپن، کره‌جنوبی و حتی عربستان از چتر حمایتی آمریکا در این راستاست.
در این میان نباید از فشار ابرقدرت‌ها یا همسایگان نیز غافل شد. دولت‌هایی در جهان هستند که با وجود نیاز و توانمندی، به دلیل هراس از فشارهای خارجی، قادر به توسعه صنعت نظامی خود یا بهره‌گیری از آن برای ساخت تسلیحات مناقشه‌برانگیز نیستند. ژاپن و کره‌جنوبی هرچند صنایع نظامی‌ای هماهنگ با آمریکا دارند اما به دلیل رشد تهدیدات نظامی و پیش‌بینی نیازمندی‌های آینده، در قالب برنامه‌های فضایی دست به ایجاد زیرساخت تولید موشک‌های بالستیک قاره‌پیما زده‌اند؛
آنها هم‌اکنون از چتر حمایتی آمریکا بهره می‌گیرند اما جانب احتیاط را رها نکرده و زیر چشمان تیزبین و فشارهای واشنگتن برای آینده فکری کرده‌اند. در این میان، دولت‌هایی نیز با وجود نیاز و انگیزه، فاقد توانمندی لازم برای ساخت موشک هستند. ایران دارای سیستم تسلیحاتی منطبق با موشک‌های بالستیک است، تهدیدات فراوانی پیش‌روی خود دارد، دشمنانش توانمندی و دسترسی‌هایی به پیشرفته‌ترین سامانه‌های پدافند هوایی دارند و دارای توانمندی و شجاعت لازم برای ساخت تسلیحات دفاعی مورد نیازش است.
ایران-رژیم‌صهیونیستی در نصف زمان استراحت بین دو نیمه
در موشک‌های بالستیک، کلاهک در ارتفاع بالاتری از تنه اصلی موشک جدا شده و سپس به‌سمت هدف شیرجه می‌زند که در این شیرجه به‌سرعت بالایی رسیده، اما پس از ورود به جو از میزان این سرعت کاسته می‌شود. به‌عنوان نمونه گفته می‌شود سرعت کلاهک موشک خرمشهر-4 که اخیرا رونمایی شد در خارج از جو 16 ماخ و در جو 8 ماخ است.
موشک هایپرسونیک یا بخش هایپرسونیکی آن، در ارتفاع پایین‌تری از تنه اصلی موشک حامل جدا شده و به‌دلیل سرعت 13 ماخی‌اش، در جو دست‌کم 1.5 برابر موشک‌های بالستیک عادی سرعت دارد. یک رسانه رژیم‌صهیونیستی مدعی شده موشک جدید ایران در 400 ثانیه به رژیم می‌رسد. این درحالی است که پیشتر اعدادی مانند 7، 10 تا 15 دقیقه برای موشک‌های ایرانی عنوان شده بود؛ گرچه به‌نظر می‌رسد 10 و 15 دقیقه درست‌تر بوده‌اند. در موشک هایپرسونیک، از زمان رسیدن موشک‌های ایران به سرزمین‌های اشغالی یک‌سوم تا نصف کاسته شده است.
موشک هایپرسونیک ایران با برد 1400 کیلومتر، با پرتاب از مرزهای غربی، می‌تواند در زمان تقریبی 7 دقیقه یا تقریبا نیمی از زمان استراحت بین دونیمه فوتبال که 15 دقیقه است، به سرزمین‌های اشغالی رسیده و در ضربات اولیه سامانه‌های پدافند موشکی این رژیم را نابود سازد. موشک جدید درصورت توسعه و افزایش وزن کلاهک می‌تواند به‌دلیل انرژی جنبشی بالای خود به‌عنوان یک موشک ضدسنگر به‌کار برود، هرچند فاقد توان نفوذ مستقیم به سنگر خواهد بود. در این صورت امکان هدف‌گیری پرتابگرهای زیرزمینی موشک‌های هسته‌ای رژیم نیز فراهم می‌آید.
موشک هایپرسونیک پول‌بر است یا پول‌ساز؟
دفاع، امری فطری است. پس در لزوم آن شکی نیست، زیرا بدون وجود قدرت دفاعی امکان حفاظت از دارایی‌ها دربرابر دیگران وجود ندارد. با این حال آنچه مناقشه‌برانگیز به‌نظر می‌آید بودجه‌های دفاعی خارج از قاعده است. ایران توسط دشمنانش و به‌ویژه توسط ارتش سایبری آنها، به صرف بودجه نظامی خارج از قاعده متهم شده است. این درحالی است که ایران بودجه نظامی به‌مراتب کمتر از بودجه دشمنانش دارد؛ حتی دشمنان کوچک. این میزان به نسبت تولید ناخالص داخلی نیز درصد پایینی را شامل می‌شود. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط بانک جهانی، ایران تنها 2.2 درصد تولید ناخالص داخلی خود را به امور نظامی اختصاص داده است. درحالی‌که این درصد در آذربایجان 5.4 درصد، ارمنستان 4.9 درصد، ترکیه 2.8 درصد، عراق 4.1 درصد، ترکمنستان 2.9 الی 3.6 درصد و پاکستان 4 درصد بوده است. درکنار این کشورها که دارای مرزهای زمینی با ایران هستند، در میان کشورهای دارای مرزهای آبی با ایران، این درصد در کویت 6.5 درصد، بحرین 4.1 درصد، قطر 4.8 درصد، امارات 5.6 درصد، عربستان‌سعودی 8.4 درصد و عمان 10.9 درصد بوده است.
میانگین بودجه نظامی کشورهای دارای مرز زمینی با ایران 4.1 درصد، کشورهای دارای مرز آبی 6.7 درصد و میانگین هردو دسته، 5.4 درصد است. به این ترتیب ایران 47 درصد کمتر از کشورهای هم‌مرز زمینی، 68 درصد کمتر از کشورهای هم‌مرز آبی و به‌طور کلی 60 درصد کمتر از همسایگانش بودجه دفاعی به نسبت تولید ناخالص داخلی دارد. این آمارها نشان می‌دهد از اساس قضیه اختصاص مبالغ خارج از قاعده به امور نظامی توسط ایران، نادرست است. میزان شکاف نظامی میان ایران و صف به‌هم پیوسته‌ای از دشمنان، آنقدر زیاد است که حتی درصورت اختصاص تمام بودجه کشور، قابل پرکردن نیست؛ گرچه همین امکان نیز وجود ندارد. تهران با اتکا به مبالغ اندکی نسبت به ابعاد اقتصاد خود به امور نظامی، موفق به ایجاد پایداری دربرابر دشمنان و شکست آنها شده است.
از سوی دیگر هرچند در بسیاری از کشورها بخش نظامی تنها مصرف‌کننده بودجه است، اما در ایران به سبک و سیاق کشورهای پیشرفته دارای ظرفیت‌های پولسازی نیز شده است. برخی گفته‌ها حکایت از صادرات سالانه 4 میلیارد دلار سلاح توسط ایران دارد. میزان بهرهمندی ایران در دو دهه اخیر از بازار تسلیحاتی به اندازه‌ای بوده که برخی معتقدند در تحریم‌های تسلیحاتی ایران، به همان میزان که واردات تسلیحات ایران هدف بوده، صادرات نیز هدف بوده است. برخی رسانه‌ها مدعی‌اند ایران تنها در حوزه پهپادی و تعدادی دیگر از تسلیحات، تاکنون قراردادی به ارزش 2 میلیارد دلار با روسیه امضا کرده است. خبرهایی نیز در‌خصوص سفارش چین برای خرید 15 هزار پهپاد سری شاهد به ایران وجود دارد. موشک هایپرسونیک ضمن برجسته‌سازی تهران در بازار تسلیحاتی که می‌تواند به گسترش صف خرید تسلیحات ایرانی بینجامد، برای برخی از رقبای منطقه‌ای ایران نیز می‌تواند فواید مالی داشته باشد، زیرا آنها با اطلاع از بیهوده بودن خرید سامانه‌های پدافند موشکی از آمریکا، کمتر بودجه‌های خود را در این زمینه هزینه کرده و بیشتر از گذشته به گفتوگو و تفاهم روی خواهند آورد. در این میان رژیم‌صهیونیستی وضعیت متفاوتی دارد و به‌جای رقیب، یک دشمن شناخته می‌شود. /فرهیختگان
موشک ایرانی واکنش جهانی
داود دشتبانی: موشک بالستیک هایپرسونیک «فتاح» که توسط متخصصان نیروی هوافضای سپاه تولید شده است، صبح 16 خردادماه با حضور رئیس‌جمهور رونمایی شد. این موشک را باید جزو پیشرفته‌ترین نسل موشک‌های موجود در جهان دانست که هرچند آمریکا مدعی است به توانایی انهدام آنها دست یافته، اما باید گفت تاکنون هیچ سیستم پدافندی برای مقابله با آن ساخته نشده است و در مورد ادعای آمریکا نیز تردید جدی وجود دارد.
موشک بالستیک به موشک‌هایی گفته می‌شود که تنها در مراحل ابتدایی پرتاب از نیروی پیشرانه راکتی بهره می‌برد و در ادامه مسیر با استفاده از جاذبه زمین از ارتفاع بالا به سمت هدف شیرجه می‌رود. ایران در دهه هشتاد با ساخت موشک‌های سجیل، قدر و شهاب ۳ به توان ساخت موشک‌های بالستیک دست یافت، اما هایپرسونیک به سرعت بالای این موشک‌ها اطلاق می‌شود. سرعت موشک بر مبنای ماخ سنجیده می‌شود و هر ماخ حدوداً 340 متر بر ثانیه است.
موشک‌هایی با سرعت 3/1 تا ۵ ماخ در محدوده سوپرسونیک (ابرصوت) قرار می‌گیرند. موشک‌هایی با سرعت ۵ تا ۱۰ ماخ در محدوده هایپرسونیک (مافوق صوت) قرار دارند. اکنون ایران با موشک فتاح با سرعت ۱۳ ماخ وارد باشگاه چهار دارنده هایپرسونیک شده است. موشک‌های هایپرسونیک، شبیه به موشک‌های بالستیک توانایی حمل کلاهک هسته‌ای دارند و می‌توانند به سرعتی تا ۲۵ برابر سرعت صوت دست یابند. این موشک‌ها همچنین می‌توانند در مسیری کم‌‌ارتفاع‌تر از موشک‌های بالستیک در جو زمین حرکت کنند و با سرعت بسیار بیشتری به هدف برسند. در حال حاضر کشورهای آمریکا، چین، روسیه و کره‌شمالی می‌گویند که موشک‌های هایپرسونیک تولید کرده‌اند.
اگرچه آمریکا مدعی است که موفق شده سیستم دفاع موشکی برای مقابله با موشک‌های هایپرسونیک را بسازد، اما به‌طور کلی درباره توانایی کشورها برای هدف قرار دادن این موشک‌ها تردیدهایی وجود دارد.به گفته سردار سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران این موشک در دنیا کم‌نظیر است و اکنون ایران جزو چهار کشور دارای این فناوری شده است. فتاح که از آن به‌عنوان یک ابرموشک یاد می‌شود، از فناوری تک بهره برده و موشکی رادارگریز است که مسیر آن می‌تواند بعد از شلیک تغییر کند. مانور در سرعت سرسام‌آور و غیرقابل پیش‌بینی بودن مسیر به علاوه توان عبور از سامانه‌های موشکی موجود هم از دیگر ویژگی‌های موشک فتاح است.
این موشک با قابلیت‌های تاکتیکی، به دلیل برخورداری از پیشران سوخت جامد نازل متحرک مرحله دوم، قابلیت دستیابی به سرعت‌های بسیار بالا و همچنین انجام مانورهای مختلف در داخل و خارج از جو زمین به منظور غلبه بر انواع سامانه‌های دفاع هوایی دشمن را دارد. برد موشک فتاح ۱۴۰۰ کیلومتر و سرعت آن پیش از اصابت به هدف ۱۳ تا ۱۵ ماخ است. این موشک جدید از همه سامانه‌های سپر موشکی عبور می‌کند. این موشک سامانه‌های ضدموشکی دشمن را هدف قرار می‌دهد و جهش بزرگ نسلی در حوزه موشکی است.
موشک فتاح از دو قسمت تشکیل شده است که قسمت ابتدایی آن که سه متر و 60 سامتی‌متر طول دارد و به‌تنهایی، یک موشک کامل است؛ یعنی هم موتور پیشران، هم کنترل و هم سرجنگی دارد، به قسمت دوم موشک این توانایی داده شده که در منطقه مورد تهدید دشمن و در فاصله چندصد کیلومتری از هدف در جهات مختلف، ارتفاعات مختلف و ترکیبی از اینها شروع به انجام مانور می‌کند که در چنین حالتی، مسیر حرکتی آن برای دشمن قابل محاسبه نخواهد بود و این به دلیل استفاده از سامانه‌ها و سیستم‌های کنترل‌بردار تراست است؛ بر این اساس و به واسطه سرعت بالایی که دارد و تغییر مسیر‌هایی که انجام می‌دهد، چنانچه موشکی هم به سمت آن شلیک شود، این موشک به‌راحتی از آن عبور می‌کند.
موشک فتاح به دلیل فناوری‌ای که دارد، هیچ ضدموشکی برای آن وجود ندارد؛ درحالی‌که برای سایر سلاح‌ها مانند تانک، ناو، هواپیما و... موشک ضد آن وجود دارد و حتی برای سایر موشک‌ها هم ضدموشک‌هایی ساخته شده است، البته سپر موشکی‌ای که موفقیت زیادی داشته باشد، وجود ندارد؛ از سوی دیگر برای زدن یک موشک، باید سه موشک شلیک شود و این در حالی است که تقریباً قیمت یک ضدموشک ۲۰ برابر موشکِ هدف است. موشک فتاح به دلیل نوع حرکت آن که در جهات و ارتفاع مختلف است، توسط هیچ موشکی قابل انهدام نیست؛ برای اینکه موشک‌های ضدموشک طبق یک بردار مشخص حرکت می‌کنند که البته سرعت آنها از سرعت کمی هم برخوردار است.
سیدابراهیم رئیسی روز گذشته در مراسم رونمایی از موشک ابرفراصوت فتاح گفت: «صنایع دفاعی و موشکی در ایران اسلامی بر پایه علم و دانش روز بومی شده و وارداتی نیست که بتوان این صنعت پیشرفته و راهبردی را به حاشیه راند.»
واکنش رسانه‌های بین‌المللی
به‌دنبال رونمایی تهران از موشک هایپرسونیک «فتاح»، رسانه‌های خارجی اقدام به بازتاب این خبر و ارائه توضیحاتی درباره جزئیات این موشک کردند. رویترز در خبری با بازتاب مراسم رونمایی از این موشک و همچنین اظهارات مقامات نیروی هوافضای سپاه نوشت: «نگرانی‌ها درباره موشک‌های بالستیک ایران، به تصمیم سال ۲۰۱۸ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا برای خارج شدن از توافق هسته‌ای تهران موسوم به برجام دامن زد.»
غربی‌ها و آمریکایی‌ها با پیوند زدن توان موشکی و صنعت هسته‌ای ایران مدعی هستند که ایران در صورت ساخت سلاح هسته‌ای خواهد توانست با موشک‌های قاره‌پیما که هم‌اکنون در اختیار دارد اهداف نظامی و غیرنظامی چون اسرائیل و پایگاه‌های آمریکا در منطقه و حتی کشورهای دیگر را که به همکاری با دولت‌های متخاصم ایران بپردازند مورد هدف قرار دهد، درحالی‌که ایران ضمن اینکه بارها تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده است تاکید می‌کند توان موشکی ایران جنبه دفاعی و بازدارندگی دارد و ایران هرگز آغازکننده تهاجم به کشور دیگری نخواهد بود؛ موضوعی که با تاریخ چندساله ایران نیز تطابق دارد و نشان می‌دهد برخلاف رژیم‌هایی مانند رژیم صهیونیستی که از آغاز پیدایش خود به جنگ و تهاجم به همسایگان خود روی آورده‌اند، ایران حتی در طی قرون گذشته نیز آغازگر هیچ جنگ و تهاجمی به کشورهای همسایه خود نبوده است و این نکته تاریخی در مجادلات دیپلماتیک نیز بارها مورد اشاره دیپلمات‌های ایرانی قرار گرفته است.
در همین راستا به‌تازگی وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های جدیدی را علیه افراد و نهادهایی در ایران، چین و هنگ‌کنگ به دلیل آنچه برنامه تسلیحاتی ایران خوانده شده، اعمال کرد. این وزارت‌خانه مدعی شد تحریم‌ها علیه شبکه‌ای متشکل از ۷ فرد و ۶ نهاد در چین، هنگ‌کنگ و ایران اعمال می‌شود که خرید قطعات و فناوری حساس و حیاتی را برای بازیگران کلیدی در توسعه موشک‌های بالستیک ایران تسهیل می‌کند.
خبرگزاری رویترز درباره رونمایی از موشک هایپرسونیک «فتاح»، تازه‌ترین دستاورد موشکی ایران نوشت: «ایران، به گفته مقامات آن کشور، اولین موشک بالستیک هایپرسونیک ساخت داخل خود را صبح سه‌شنبه رونمایی کرد؛ اقدامی که احتمالا موجب تشدید نگرانی‌های غرب درباره توانمندی‌های موشکی ایران خواهد شد. ایران به‌رغم مخالفت آمریکا و اروپا، گفته است که برنامه دفاع موشکی خود را ارتقای بیشتری خواهد داد.»
جروزالمپست رسانه دست‌راستی اسرائیل با بازتاب رونمایی از موشک فتاح، نقل‌قول سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه را منتشر کرد و نوشت که «موشک هایپرسونیک فتاح می‌تواند ظرف ۴۰۰ ثانیه به اسرائیل برسد.» پایگاه خبری واللا اسرائیل نیز در گزارشی در این باره ضمن تاکید بر برد ۱۴۰۰ کیلومتری این موشک و توانایی آن در فریب سامانه‌های پدافند هوایی گفت: «تهران هرازچند گاهی از دستاوردهای فناورانه خود در زمینه موشکی رونمایی می‌کند و نشان می‌دهد توان سرمایه‌گذاری زیادی در آن دارد.» واللا نیوز در عین حال تلاش کرد به مخاطبان خود القا کند که راستی‌آزمایی توانمندی‌های ایران همچنان دشوار می‌نماید.
شبکه۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی اما با اشاره به حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، در مراسم رونمایی از موشک فتاح اعلام کرد: «این اولین باری است که ایران از موشکی هایپرسونیک که سرعت آن پنج برابر سرعت صوت است، رونمایی می‌کند. این رونمایی تنها چند هفته بعد از رونمایی موشک بالستیک خیبر با برد ۲ هزار کیلومتر انجام می‌شود که قادر است اسرائیل را هدف قرار بدهد.» به نوشته این رسانه عبری‌زبان، خیبر نام یکی از جنگ‌های پیامبر اسلام علیه یهودیان در جزیره العرب در قرن هفتم میلادی است و قابلیت حمل کلاهک جنگی 5/1 تنی را دارد.
اسرائیل دیفنس هم در این باره نوشت: «براساس اطلاعات منتشرشده، این موشک قادر به عبور از سامانه پدافند موشکی اسرائیل است.» نویسنده این گزارش در ادامه از رهبران امنیتی رژیم صهیونیستی می‌پرسد، صرف‌نظر از اینکه سامانه‌های اسرائیلی قادر به سرنگونی این موشک باشند یا نباشند، موساد و دیگر نهادهای جاسوسی و عملیاتی اسرائیلی کجا بودند که اجازه دادند ایران به این پیشرفت موشکی دست پیدا کند؟ به اعتقاد نویسنده گزارش، به‌طور حتم ایران ساختار موشکی خود را برای تفریح توسعه نمی‌دهد. شبکه ۱۳ تلویزیون رژیم اسرائیل هم اعلام کرد، موشک‌های هایپرسونیک ایرانی قادر به هدف قرار دادن پایگاه‌های آمریکا و اسرائیل در منطقه هستند درحالی‌که به گفته وزیر دفاع ایران، این توانمندی پیامی برای دشمنان است و ایران به افزایش توانمندی خود ادامه می‌دهد.
معاریو نیز در پایگاه اطلاع‌رسانی خود این رونمایی را پیامی برای اسرائیل تلقی کرد و افزود: این موشک که تحت تاثیر جنگ الکترونیکی قرار نمی‌گیرد با حضور رئیس‌جمهور ایران رونمایی شد. شبکه ۱۴ تلویزیون اسرائیل هم با تکرار نظر معاریو در مورد ارسال پیام به اسرائیل اعلام کرد: «این موشک با توجه به توانمندی‌های تاکتیکی‌اش برای اسرائیل بسیار نگران‌کننده است، زیرا با سرعت بسیار زیادی به هدف خود می‌رسد.» اسرائیل هیوم نیز نوشت: «نام این موشک را رهبر ایران برگزیده است.» روزنامه تایمز آو اسرائیل در گزارشی درباره رونمایی از موشک فتاح، تازه‌ترین دستاورد موشکی ایران نوشت: «ایران درحالی‌که تنش‌ها میان آن با آمریکا و اسرائیل بر سر برنامه هسته‌ای این کشور در سطح بالایی قرار دارد، یک سلاح جدید به زرادخانه خود اضافه کرده است.» تایمز آو اسرائیل در ادامه نوشت: «رونمایی از موشک فتاح همزمان با بازگشایی اماکن دیپلماتیک ایران در عربستان سعودی در پی ازسرگیری روابط دو کشور پس از سال‌ها اختلاف انجام شده است.»
موشه پاتل که از سال 2016 ریاست سازمان دفاع موشکی اسرائیل را برعهده دارد چندی پیش پس از آزمایش موشک خرمشهر 4 با اشاره به افزایش توان موشکی ایران در گفتوگو با مرکز واکاوی‌های راهبردی و بین‌المللی اسرائیل ضمن اعلام آمادگی برای مقابله با موشک‌های هایپرسونیک گفت: «ما (از آزمایش موشک خرمشهر ایران) غافلگیر نشدیم. ما سامانه‌های خود را به‌گونه‌ای برساخته‌ایم که برای چنین تحولاتی در ایران و همه همسایه‌هایمان آماده باشند. اسرائیل در زمینه یکپارچه کردن و درهم بافتن سامانه‌های دفاعی، تجربه فوق‌العاده‌ای دارد و هم‌اکنون همکاری‌های مشترکی میان اسرائیل و آمریکا برای انتقال این تجارب و نیز درهم بافتن سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین در سامانه‌های دفاعی ارتش ایالات متحده در جریان است.
همچنین اسرائیل در حال حاضر و پس از پیوستن فنلاند به ناتو، در حال درهم بافتن الگوریتم‌های خود در سامانه فرماندهی و کنترل فنلاند است. در شرایطی که آنها هم سرگرم یکپارچه کردن فرماندهی و کنترل خود با ناتو هستند. درباره آلمان نیز این امکان وجود دارد که آنها از تجارب ما استفاده کنند اما به نظر می‌رسد که این گام‌هایی مربوط به آینده است. من فکر می‌کنم که آینده (دفاع هوایی) بر پایه انرژی هدایت شده directed energyشکل می‌گیرد. این است که مهندسان انرژی جنبشی ما بیکار ننشسته‌اند. اسرائیل پیشرفت عظیمی در این زمینه داشته است. در زمینه تهدیدهای هایپرسونیک (مافوق صوت) هم سازمان‌های صنایع نظامی ما، توانمندی‌های لازم را دارند.»
سامانه‌های سپر دفاعی اسرائیل شامل پیکان، زنجیره داود و گنبد آهنین با ویژگی چندلایه در مقابل حملات موشکی از توانمندی بالایی برخوردار است با این وجود تجربه حملات موشکی حزب‌الله لبنان و گروه‌های فلسطینی نشان داده که این سیستم چندلایه نفوذناپذیر نیست و در حمله یکپارچه دچار خلل می‌شود؛ نکته‌ای که موشه پاتل نیز در این گفتوگو به آن اشاره کرده و گفته است: «درس مهمی که در جریان نبردهای واقعی آموخته‌ایم این است که هرچند سرمایه‌گذاری بر روی آزمایشگاههای دفاع هوایی و ضدموشکی بسیار تعیین‌کننده است، اما نمی‌توان همه چیز را شبیه‌سازی کرد و هنگامی که در شرایط واقعی نبرد قرار می‌گیریم، مسائل تا حدودی متفاوت می‌شود.»
اسرائیلی‌ها عمدتاً تاکید ایران بر نامشروع بودن رژیم صهیونیستی را به عنوان سندی برای اصرار ایران جهت تهاجم به اسرائیل تلقی می‌کنند درحالی‌که ایران در این زمینه نیز همواره پاسخ داده که ضمن نامشروع دانستن رژیم صهیونیستی از حق ملت فلسطین و گروه‌های مبارز علیه اشغالگران صهیونیست دفاع می‌کند و هرگونه تهاجم و نابودی اسرائیل نیز توسط مردم فلسطین رقم خواهد خورد و ایران تنها در صورتی به واکنش در مقابل اسرائیل خواهد پرداخت که این رژیم آغازگر جنگ و تهاجم علیه ایران باشد.
یواس‌نیوز رسانه آمریکایی نیز از رونمایی از موشک نسل جدید تهران خبر داد و نوشت: «موشک‌های هایپرسونیک قادرند دست‌کم پنج برابر سریع‌تر از سرعت صوت و در مسیری پرپیچ‌وخم پرواز کنند؛ قابلیتی که رهگیری آن را دشوار می‌کند. العربیه با تیتر «رونمایی ایران از نخستین موشک هایپرسونیک موسوم به فتاح» به این موشک پرداخت و نوشت: انتشار رسمی این خبر احتمالا نگرانی غرب درباره توانمندی‌های موشکی تهران را تشدید خواهد کرد. یورونیوز فارسی رسانه اتحادیه اروپا نیز ضمن بازتاب خبر رونمایی موشک فتاح نوشت: «ایران مدعی است که این موشک‌ها می‌توانند از هر سیستم دفاع موشکی منطقه‌ای عبور کنند.
با این حال تهران مدرکی برای اثبات ادعای خود ارائه نکرده است. پیش از این روسیه، کره‌شمالی و ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ اعلام کردند که آزمایش‌های موشکی مافوق صوت را انجام داده‌اند و ترس از مسابقه تسلیحاتی جدید را برانگیختند. مقامات ایران مدعی شده‌اند که این موشک می‌تواند پیشرفته‌ترین سامانه‌های موشکی ضدبالستیک آمریکا و اسرائیل از جمله گنبد آهنین را دور بزند.» تلاش رسانه‌های غربی برای زیرسوال بردن دستاوردهای دفاعی ایران در حالی است که پیش از این نیز در ابتدای رونمایی این دستاوردها آنها را زیر سوال برده‌اند، اما پس از گذشت مدت‌زمانی به ابراز نگرانی درباره توان تسلیحاتی ایران پرداخته‌اند.
رسانه‌های عربی منطقه چون شبکه المسیره یمن، شبکه المیادین، شبکه المنار، شبکه قطری الجزیره، پایگاه خبری النشره، روزنامه القدس العربی با رویکردی خبری به بازتاب این رویداد پرداختند. شبکه اسکای‌نیوز عربی نیز با انتشار تصاویری نوشت، ایران با حضور ابراهیم رئیسی از «بزرگ‌ترین دستاورد نظامی» خود که موشک فراصوت «فتاح» است، رونمایی کرد.
بازدارندگی جامع
موشک فتاح با ویژگی‌های برشمرده در آن رونمایی شد و قدرت بازدارندگی نظامی ایران را در منطقه به نمایش گذاشت. تردیدی نیست که قدرت هر کشور حاصل جمع قدرت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن است و اتفاقاً این مؤلفه‌های قدرت، هنگامی حداکثر کارآیی و هم‌افزایی را دارند که متوازن باشند و یکدیگر را حمایت کنند. قدرت نظامی، قدرت فن‌آوری، قدرت اقتصادی، همراه جمعیت کارآمد و آموزش‌دیده و همسو با اهداف و ارزش‌های رسمی در کنار قدرت مدیریت، دیپلماسی، اعتماد، آموزش، علم و هنر و فلسفه، عدالت و... مجموعه‌ای از مؤلفه‌هایی هستند که ترکیب آنها بیانگر قدرت ملی یک کشور است و مردم در هر جامعه‌ای از افزایش هر کدام از این مؤلفه‌های قدرت خوشحال خواهند شد، به‌ویژه در عرصه قدرت نظامی که نقش بازدارندگی نیز دارد.
روزی که اتحاد جماهیر شوروی پیش از ایالات متحده به فضا رفت یا روزی که بمب بسیار بزرگ هسته‌ای خود را منفجر کرد، در عین حال که قدرت خود را به طرف مقابل نشان می‌داد و این علامت بازدارنده جدی بود، همزمان به مردم خود نیز پیام مهمی می‌داد که آنان همه با هم در حال تبدیل شدن به یک ملت هستند؛ ملتی که جنگ جهانی دوم را با پیروزی به پایان رساند و اکنون از خاکستر آن ققنوس‌وار برخاسته و به یکی از دو ابرقدرت تبدیل شده است.
ولی محدود شدن پیشرفت‌های اتحاد جماهیر شوروی به موضوع سخت‌افزاری به‌ویژه از نوع نظامی آن، آغاز وضعیتی بود که این کشور در نهایت از جای دیگری ضربه خورد که حساب نمی‌کرد. اکنون ما نیز بدون تردید از پیشرفت‌های نظامی و موشکی استقبال می‌کنیم و خوشحال هستیم، این نوع تجهیزات می‌تواند بازدارندگی جدی داشته باشد، به‌ویژه در شرایطی که اسرائیل و به‌طور مشخص نتانیاهو دنبال مسئله‌سازی است تا مسائل داخلی خود را حل کند و غرب و ایالات‌متحده نیز به جای مسئولیت‌پذیری در برابر اقدامات ضدبرجامی ترامپ، همچنان مسیر گذشته را ادامه می‌دهند و از سوی دیگر در امور راهبردی نیز نمی‌توان به روسیه و چین اعتماد یا اتکایی داشت.
پس باید به قدرت نظامی درون‌زا متکی بود و در عین حال این قدرت باید در ذیل تعریفی اجتماعی و ملی ارائه شود؛ در ذیل مفاهیمی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری چون اقتصاد و تولید و کیفیت بالای کالاها و خدمات و نیز درآمد تضمین‌شده، رفع فقر، حرکت به سوی عدالت، مشارکت عمومی، اعتماد اجتماعی، آزادی‌های مشروع و احترام به مردم و حقوق عمومی. تردیدی نیست که جامعه ایران ظرفیت حرکت به سوی همه این اهداف را دارد. کافی است اراده‌ای بر تحقق آنها شکل بگیرد تا درکی متوازن از مؤلفه‌های قدرت ایجاد شود و همانطور که فرمانده نظامی مربوطه نیز گفت، این مؤلفه قدرت و بازدارنده باید در زندگی عادی مردم و سایر حوزه‌های ذکرشده نیز ترجمه شود و مردم آثار آن را مشاهده کنند. این نقش را می‌توان بازدارندگی جامع نامید. /هم میهن
