از سوی دیگر برخی مخالف تعطیلی روز شنبه به‌عنوان دومین روز تعطیل آخر هفته هستند. مخالفان تعطیلی شنبه، ریشه مخالفت خود را در زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی می‌دانند. آنها معتقدند این کار لطمه بزرگی به گاهشماری کهن ایرانی- اسلامی وارد خواهد کرد. پیرو همین مساله با سیدمهدی ناظمی استاد دانشگاه و عضو هیات‌علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی، رضا امیدوار تجریشی رئیس خانه صنعت معدن تجارت جوانان تهران، محمدعلی فراهانی پژوهشگر حقوق عمومی، جلال رشیدی کوچی نماینده مجلس، کمیل قیدرلو مدیر اندیشکده مطالعات فرهنگ و توسعه، سیدحسین شهرستانی مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی و محمد بهادری جهرمی عضو پژوهشکده شورای نگهبان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
حداکثر 70 نماینده مخالف تعطیلی شنبه‌ها هستند
لایحه اصلاح ماده «87» قانون مدیریت خدمات کشوری به‌منظور کاهش ساعات کاری اداری به پیشنهاد سازمان اداری و استخدامی کشور در جلسه 18/8/1401 توسط هیات‌وزیران تصویب و در تاریخ 5/9/1401 به مجلس شورای اسلامی ارسال شد. در مقدمه این لایحه اشاره شده است که این طرح در راستای اجرای بندهای 1، 9، 12 و 17 سیاست‌های کلی نظام اداری مبنی‌بر «نهادینه‌سازی فرهنگ سازمانی مبتنی‌بر ارزش‌های اسلامی و کرامت انسانی، ارج نهادن به سرمایه‌های انسانی و اجتماعی، توجه به استحکام خانواده، ایجاد تعادل بین کار و زندگی افراد در نظام اداری، توجه به اثربخشی و کارایی در فرآیندها و روش‌های اداری به‌منظور تسریع و تسهیل در ارائه خدمات کشور و خدمات‌رسانی برتر، نوین و کیفی به‌منظور ارتقای سطح رضایت‌مندی و اعتماد مردم» تنظیم شده است. این در حالی است که پیش از این نیز طرح‌‌‌های مشابهی در دستور‌کار مجلس قرار گرفته است.ایران در جمع کشورهای با کمترین تعطیلات
برخلاف تصور برخی، کشور ایران با 78 روز تعطیل از لحاظ روزهای تعطیل آخر هفته و تعطیلات رسمی دیگر، در میان کشورهای با کمترین روز تعطیل قرار دارد. همچنین کشورهای مسلمان دیگر ازجمله کویت، قطر، مصر، عراق، اردن، افغانستان، عربستان، بحرین، عمان، لیبی و الجزایر سال‌ها پیش روز شنبه را تعطیل کردند و تعداد روزهای تعطیل آخر هفته‌شان به دو روز رسید. در روزهای اخیر ویدئویی کوتاه از صحبت‌های روح‌الله متفکرآزاد، عضو هیات‌رئیسه مجلس منتشر شد که در آن گفته بود: «درحالیکه رژیم‌صهیونیستی درحال قتل و غارت است، تعطیلی شنبه پیام خوبی ندارد.»رشیدی‌کوچی: چرا از تغییر می‌ترسیم
جلال رشیدی‌کوچی نماینده مجلس ازجمله موافقان تعطیلی روز شنبه است. او با تاکید بر استدلال‌های اقتصادی تعطیلی شنبه گفت: «اینکه در حوزه اقتصادی، استدلال‌های قوی به میان می‌آید؛ من موافق هستم. ما باید این را بپذیریم و قبول کنیم. این مشکل که درحال‌حاضر سه روز از اقتصاد دنیا عقب هستیم در مبادلات اقتصادی ما اثر مهمی دارد. عده‌ای نمی‌خواهند این مساله را بپذیرند. اگر پنجشنبه تعطیل شود، این سه روز عقببودن از اقتصاد دنیا تبدیل به 4 روز میشود یعنی از 7 روز هفته بیشتر از سه روز فرصت نداریم. این نکته بسیار مهمی است. اما اگر شنبه تعطیل شود، فرصت ما برای مبادلات اقتصادی در دنیا تبدیل به 4 روز خواهد شد.ناظمی: روحیه تغییر در مسئولان وجود ندارد
سیدمهدی ناظمی، استاد دانشگاه و عضو هیات‌علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی ازجمله افرادی است که معتقد است این لایحه به مرحله اجرا نخواهد نرسید. وی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در این رابطه گفت: «به احتمال ۹۹ درصد روحیه تغییر به‌صورت جدی در مسئولان وجود ندارد. بنابراین من احتمال تغییر رویه را نزدیک به صفر می‌دانم. فکر می‌کنم این نوع از اتفاقات، تمهیدات مقدماتی نیاز دارد که هنوز انجام نشده. درخصوص موانع فرهنگی که مطرح میشود، این سوال به‌وجود می‌آید که کدام‌یک از تصمیمات تاثیر فرهنگی ندارد؟ تصمیمات بسیار بزرگ‌تری در کشور گرفته شد و همراهی خوبی هم از طرف مردم صورت گرفته است، پس مساله این است که جامعه به یک «زمینه‌سازی مقدماتی» نیاز دارد که هنوز انجام نشده است.بهادری‌جهرمی: بگوییم نمی‌خواهیم کار کنیم
محمد بهادری جهرمی عضو پژوهشکده شورای نگهبان با اشاره به اینکه به طور کل تعطیلات دو روز آخر هفته در دنیا به صورت رسمی، در کشورهایی متداول است که تعطیلات غیررسمی آخر هفته آنها به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد گفت: «به‌طور کل تعطیلات دو روز آخر هفته در دنیا به صورت رسمی، در کشورهایی متداول است که تعطیلات غیررسمی آخر هفته آنها به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد. یعنی مثلا ما کشورهایی داریم که به جز تعطیلات آخر هفته‌شان یا همان ویکند، کلا3، 4 یا 5 روز تعطیل دارند.شهرستانی: تعطیلی شنبه یک جراحی عمیق در ریتم زندگی ایرانیان است
سیدحسین شهرستانی، مدیرگروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی ازجمله مخالفان تعطیلی شنبه، معتقد است برای حل مساله‌ای مثل معادلات تجاری و تعطیلات ایران، نباید دست به تغییری به این شکل زد که همه وجوه زندگی اجتماعی مردم را تحت‌تاثیر قرار میدهد و توضیح داد: «مثالی برای این موضوع می‌زنم. وقتی یک نفر به پزشک مراجعه می‌کند، می‌گوید من سردرد دارم. پزشک هزار راه مختلف دارد که ببیند علت آن چیست. مثل این مشکلی که ما در اقتصاد داریم که نمی‌دانیم چقدر بزرگ است و خیلی هم بزرگنمایی میشود. اینکه پزشک همان اول مریض را بخواباند، مغزش را با اره باز کند و دربیاورد، این ساده سازانه ترین راه‌حل ممکن است. این اتفاق دارد می‌افتد. چون به هرحال در حوزه‌های مختلف ما اوج این ساده سازی را در بخش های مختلف می بینیم. در حوزه‌های مختلف، مداخلات مختلف در زندگی اجتماعی مردم اتفاق می‌افتد که یکی از آنها هم اینجاست. این یک مداخله رادیکال در نظم زندگی کل جامعه ایران؛ مدارس و ادارات و دانشگاه‌ها و کاسبان ایجاد می‌کند. اندک درک اجتماعی و فرهنگی کافی است که بفهمیم این «جراحی عمیق» و این مداخله عمیق در ریتم زندگی ایرانیان، مقداری دلهره‌آور است.»درک «مهندسی دستوری» از مسائل اجتماعی و فرهنگی اشتباه است
شهرستانی در ادامه به این موضوع اشاره کرد اینکه فکر می‌کنیم مسائل اجتماعی با دستور قابل حل است، اشتباه است و ادامه داد: «ظاهرا دولت مخالف تعطیلی شنبه بوده. اگر مخالف بوده، چطور پذیرفته که این طرح به صحن برود که جدای از تبعات دینی آن، تبعات فرهنگی مخرب دارد. تعجب می‌کنم چنین طرحی در این کشور تصویب شود، چون ناظر به این طرح و دیگر طرح‌ها مثل حجاب، اساسا درک اجتماعی وجود ندارد. درک مهندسی دستوری است و تصور میشود که می‌توان با دستور، تعطیلات و سبک زندگی را جابه‌جا کرد. تصور میشود این مساله را مثل حجاب می‌توان با بخشنامه و دستور حل کرد. درحالیکه روال و ریتم فرهنگ امری دیرپا و قطعی است و باید ببینیم چقدر به‌صرفه است که این اتفاق بیفتد، لذا به نظر من توجیه اقتصادی هم ندارد.برای سردرد که مغز را جراحی نمی‌کنند
شهرستانی معتقد است تغییر در تعطیلی روزهای هفته منجر به تغییر ریتم زندگی مردم میشود و توضیح داد: «این یک تصور کاملا تکنیکال از سیاست و اداره کشور است که ما دستور دهیم، مثلا به جای فردا، امروز نیاییم. فکر می‌کنیم که این اتفاق می‌افتد، متوجه نیستیم که زندگی یک ریتمی دارد. این ریتم پایدار است و تبدیل به فرهنگ میشود. برای سردرد قرص مسکن می‌خورند، جراحی مغز نمی‌کنند. جدا از جنبه‌های فرهنگی آن که تعطیلی شنبه اصلا نسبتی با هویت فرهنگی ما دارد یا خیر و اینکه اساسا آخر هفته بودن جمعه معنی خود را از دست میدهد؛ چراکه جمعه در نظم فرهنگی ما در دین و اخلاق و تمدن ما، آخر هفته است و دیگر آخر هفته نخواهد بود و این نظم زمانی، بخشی از فرهنگ و نظم فرهنگی ماست، جدای از همه این موارد، اصلا در کارآمدی این طرح بحث است و بعید است بتواند پنجشنبه را به یک روز کاری جدی تبدیل کند.مشکلی وجود دارد و آن این است که اصلا در حوزه اقتصادی، چند درصد از جامعه ما این ارتباطات اقتصادی را دارد و آیا راه‌حل آن این است؟ مگر الان جمعه‌ها بیمارستان‌ها تعطیلند؟ مثلا شرکت‌های خصوصی که با کشورهای دیگر در ارتباطند جمعه نیز سر کار حاضر شوند. یک سازوکار اقتصادی وجود داشته باشد که مراودات مالی که به نظر نمی‌رسد در شرایط تحریمی زیاد باشد، در این فرم صورت گیرد. البته بیشتر ارتباطات هم با کشورهای منطقه است که اختلاف تعطیلی ما یک روز است. اختلاف تعطیلی دو روز با کشورهای اروپایی و آمریکایی است. برای یک مساله کوچک که راه‌حل‌های دم‌دستی دارد و میشود با یک قرص مسکن حلش کرد، کل زندگی و متن جامعه ایرانی را به‌هم می‌ریزیم و معلوم هم نیست که آن مشکلات هم حل شود.»
درک «مهندسی دستوری» از مسائل اجتماعی و فرهنگی اشتباه است
شهرستانی در ادامه به این موضوع اشاره کرد اینکه فکر می‌کنیم مسائل اجتماعی با دستور قابل حل است، اشتباه است و ادامه داد: «ظاهرا دولت مخالف تعطیلی شنبه بوده. اگر مخالف بوده، چطور پذیرفته که این طرح به صحن برود که جدای از تبعات دینی آن، تبعات فرهنگی مخرب دارد. تعجب می‌کنم چنین طرحی در این کشور تصویب شود، چون ناظر به این طرح و دیگر طرح‌ها مثل حجاب، اساسا درک اجتماعی وجود ندارد. درک مهندسی دستوری است و تصور میشود که می‌توان با دستور، تعطیلات و سبک زندگی را جابه‌جا کرد. تصور میشود این مساله را مثل حجاب می‌توان با بخشنامه و دستور حل کرد. درحالیکه روال و ریتم فرهنگ امری دیرپا و قطعی است و باید ببینیم چقدر به‌صرفه است که این اتفاق بیفتد، لذا به نظر من توجیه اقتصادی هم ندارد.این مساله راه‌حل‌های خودش را دارد. بخش‌هایی از کشور که مراودات اقتصادی با غرب و اروپا دارند، می‌بایست سازوکارها را به نحوی تدارک ببینند که در این ایام این ارتباط برقرار باشد. حتما این لایحه نتایج بد و ناخواسته‌ای برای فضای فرهنگی و اجتماعی کشور دارد. ما در جامعه‌شناسی بحثی با عنوان نتایج ناخواسته و پیامدهای ناخواسته تصمیمات اجتماعی داریم. نمی‌دانیم که این مداخله میتواند چه نتایج ناخواسته‌ای را در فرهنگ عمومی داشته باشد. سیاستگذار باید در این مداخلات محتاط باشد؛ چراکه اشاره کردم آخرین تصمیمی که یک پزشک می‌گیرد، جراحی است.
جراحی در هر شرایطی ریسک بالایی دارد. پزشک سعی می‌کند با راه‌حل‌هایی غیر از جراحی بیمار را مداوا کند و اگر مجبور شد، جراحی کند. چون ولو جراحی مطمئنی هم باشد، شکافتن بدن انسان میتواند صدماتی بزند که نتایج ناخواسته کنش پزشک باشد و بهتر است به آن سمت نرود. این عقلانیت است که تا آنجا که میشود، مداخلات رادیکال در زندگی اجتماعی و فضای عمومی فرهنگ نکنیم. اما چون سیاستگذاری‌ها مبتنی‌بر شعور فرهنگی نیست، این هم خروجی است که از آن دیده میشود.»
شهرستانی درباره این اظهارنظر که تعطیلی شنبه تغییر چندانی در سبک زندگی ما ایجاد نمی‌کند و همچنان تعطیلی جمعه به قوت خود باقی است، نیز گفت: «هفته از رمق می‌افتد. شنبه یک روز کاری شش دانگ است و با این تعطیلی، هفته از رمق می‌افتد و معلوم نیست که بعد از تعطیلی جدید تبدیل به یک هفته شش دانگ شود. همین الان یک مجموعه پژوهشی را در نظر بگیرید. روزهای سرحال هفته تعطیل میشود و تازه یکشنبه تبدیل به روز اول هفته میشود و بقیه هفته بی‌رمق میشود. اصلا به نظر من، این چرخه زمانی هفته در ایران حداقل مشخص است که از شنبه تا چهارشنبه روز کاری است. این صدمه می‌بیند. الان مدارس و دانشگاه‌ها با این روال پیش می‌روند و مشکلی هم ندارند. با این تعطیلی‌ها و تنها به‌خاطر چند معامله تجاری به این فرآیند آسیب می‌زنیم. میشود اصلا جای روزها را عوض کنیم. فکر می‌کنیم همه‌چیز قراردادی است، این یک نگاه مهندسی به فرهنگ است. سیاستگذاری فرهنگی اینطور نیست تصور کنیم که فرهنگ تابع تصمیمات دستوری ماست و هرچیزی را میشود جابه‌جا کرد. اینطور نیست، همه‌چیز تابع مصوبات نیست. فرهنگ یک وجه درونی ماندگار و خودبنیادی دارد که با دستور مقامات رسمی تغییر نمی‌کند.»
امیدوار تجریشی: استدلال ندارند، دین را بهانه میکنند
رضا امیدوار تجریشی، رئیس خانه صنعت معدن تجارت جوانان تهران اما به‌عنوان یکی از مخالفان تعطیلی روز پنجشنبه ارتباط دادن مسائل فرهنگی و اجتماعی به این موضوع را بیهوده خواند و گفت: «اولا نباید از ابزار مسائل دینی و اجتماعی تفکرات افرادی که به نظر من تندرو هستند استفاده شود. ما با صهیونیسم مشکل داریم و نه با دین آسمانی یهود. تمام روزها روزهای خداوند است و ما در روز جمعه مناسکی انجام می‌دهیم و کسی منکر آن نیست. با توجه به بهره‌وری کم کاری ما تعطیل شدن یک روز در کل خودش آسیب است اما اگر بخواهیم راندمان کار بالا برود و یک اتفاق خوبی برای کارمند رخ دهد پنجشنبه گزینه مناسبی است.ما با دنیا تبادلات مالی و بانکی داریم، شرکت‌های صادرکننده ما باید قیمت اعلام کنند و از بورس کالا قیمت بگیرند. وقتی جمعه و شنبه یا شنبه و یکشنبه تعطیل باشد تعداد روزهای ما درخصوص تبادل تجاری بیشتر است. موضوع بعدی این است که می‌‌‌گویند بانک‌ها در این روز باز باشند. اگر نظام بانکی تعطیل نباشد عملا این تعطیلی فایده ندارد. اگر پنجشنبه یا شنبه تعطیل باشد و نظام بانکی تعطیل نباشد بخش خصوصی و سرمایه هم باید باز باشد، پس این چه تعطیلی میشود؟ خیلی سال است که خیلی از ارگان‌ها و شرکت‌ها و حتی شرکت‌های دولتی به دلیل اینکه صادرات دارند روز شنبه را تعطیل میکنند؛ چراکه در روز پنجشنبه کار میکنند. گره‌‌‌زدن این مساله با مسائل اجتماعی، مذهبی، و فرزندآوری عمل بی‌ربطی است. برخی استدلالی ندارند و می‌خواهند از ابزار دین برای عقیده خودشان استفاده کنند. روز جمعه روز تعطیلی ماست و خیلی از کشورهای اسلامی هم روز جمعه و شنبه تعطیلند. آیا آنها مسلمان نیستند؟»
بخش خصوصی موافق تعطیلی شنبه
تجریشی در واکنش به پیشنهاد اجرای آزمایشی و موقت این لایحه گفت: «قاعدتا طرح آزمایشی پایلوت بد نیست اما در کل من با تعطیل شدن پنجشنبه مخالفم. به هرحال هر تعطیلی اثرات و تبعاتی دارد. دادگستری در تهران پنجشنبه‌ها تعطیل است. اما در شهرستان‌ها روز پنجشنبه هم کار میکنند. من خیلی از دانشگاه‌ها را هم دیده‌ام که در مقطع ارشد و دکترا در روزهای پنجشنبه و جمعه باز هستند و شنبه تعطیلند. بنابراین اجرای پایلوت خوب است و اگر شنبه هم باشد مورد قبول است.نکته بعدی اینکه دنیای امروز، دنیای تغییر است و استدلال دوستان ضعیف است. زمانی می‌گفتند مردم حتما باید در بانک اسکناس دریافت کنند. الان همه پول‌ها مجازی شده و جابه‌جا می‌شوند. همیشه یک‌‌‌سری هستند که با تغییر مخالفند. در طول تاریخ هم ثابت شده است که برخی نمی‌توانند مقابل تغییر مقاومت کنند. پس وقتی ما در این دهکده جهانی در حال تبادل هستیم و سفر و تجارت می‌کنیم بهتر است که برای ما روز شنبه تعطیل باشد. عملا پنجشنبه تعطیل نیست چراکه نظام بانکی ما باز است و تا وقتی که تعطیلی نظام بانکی هم قطعی نشود این تعطیل تاثیر بسزایی نخواهد داشت. مساله دیگر این است که آیا پرسنل بانک انسان نیستند که بخواهند از این تعطیلی استفاده کنند؟ آنها هم کارمند و افراد همین جامعه هستند. در کل پیشنهاد اجرای آزمایشی و پایلوت بد نیست. دولت و بخش خصوصی با تعطیلی شنبه موافق است.»
مجلس اگر عجله ندارد تصمیم‌گیری را به نمایندگان جدید واگذار کند
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان تهران با بیان اینکه این تعطیلی اصلا به دین و مذهب ارتباطی ندارد گفت: «کسی که می‌خواهد عبادت کند برایش تفاوتی ندارد مگر وقتی که سر کار هستیم عبادت نمی‌کنیم و روزه نمی‌گیریم؟ حتی زیارت اهل قبور هم در روز جمعه انجام میشود. دولت باید شجاعت تصمیم‌گیری داشته باشد و این را به مجلس محول نکند. دوستان مجلسی هم می‌توانند الان تصمیم‌گیری نکنند و این را به منتخبان جدید ملت محول کنند. بودجه کشور از راه صادرات نفتی تامین میشود. ما صادرات نفتی و غیرنفتی زیادی داریم به عراق، افغانستان، عمان، عربستان، اروپا و ترکیه صادرات انجام می‌دهیم. نمی‌شود بگوییم میلیون کارمندی که در کشور کار میکنند نسبتی در این ۸۰ میلیون نفر ندارند، بلکه همین ۷ میلیون نفر هستند که کار مردم را راه می‌اندازند. درآمد، ارزش افزوده، سرمایه و ارزآوری کشور از چه راهی صورت می‌گیرد؟ همه نباید کارخانه‌دار و بازرگان باشند اما یک کارخانه‌دار ۱۰۰۰ نفر را شاغل کرده است.آیا این کسانی که کسب‌وکار ایجاد کرده‌اند و به‌وسیله صادرات ارزآوری میکنند را باید نادیده گرفت؟ فرهنگ به مرور زمان در حال تغییر است و خود را آپدیت می‌کند. باید ببینیم منافع مردم کجاست. دین اسلام دین به‌روزیست و تصمیماتش هم به‌روز است پس ما هم باید به‌روز تصمیم بگیریم. اگر ما بخواهیم اداره‌کنندگان را نادیده بگیریم پس بگوییم از فردا مالیات ندهند، اتفاقی برای کشور رخ نمی‌دهد! بنابراین نمی‌شود و این مسائل را نباید به هم ارتباط داد. درنهایت باید ببینیم که منافع مردم کجاست و آنها چه می‌خواهند و به نظرم دولت باید تصمیم بگیرد و تصمیم شجاعانه‌ای هم بگیرد. بخش خصوصی هم حمایت خواهد کرد؛ اگر می‌خواهد تعطیلی صورت بگیرد این تعطیلی باید روز شنبه باشد.»
فراهانی: افزایش تعطیلات به راندمان پایین کاری دامن می‌زند
محمدعلی فراهانی، پژوهشگر حقوق عمومی با تاکید بر اینکه تعداد روزهای تعطیل در کشور ما نسبت به دیگر کشورها کمتر است، گفت: «شاید تصور ما این باشد تعطیلات‌مان نسبت به کشورهای دیگر بیشتر است اما من در یک پژوهش که دوستانم در وزارت میراث فرهنگی انجام داده بودند دیدم که این‌گونه نیست و تعطیلات کشورهای دیگر به نسبت کشور ما اگر خیلی بیشتر نباشد قطعا کمتر نیست. بنابراین من خیلی با این موافق نیستم که تعطیلات ما نسبت به دیگر کشورها بیشتر است. نکته دیگری که وجود دارد این است که ما از حیث راندمان کاری و کار مفید دچار مشکل هستیم و تا وقتی که فکری به حال این مشکل نکنیم و درمانی برای آن نداشته باشیم، افزایش تعطیلات میتواند به راندمان پایین کاری ما دامن بزند. بنابراین به لحاظ قواعد و مقررات اداری نیاز است تدبیری درباره شیوه‌های ارزیابی محیط‌های کاری روش‌های استخدامی و پاداش حقوق و مزایا اندیشیده شود.بخش عمده‌ای از مشکلات بهره‌وری کاری ما ریشه فرهنگی دارد. اما از حیث حقوقی، آن چیزی که در قانون اساسی به‌عنوان تعطیل رسمی هفتگی اعلام شده صرفا روز جمعه است. براساس برخی از نظرات حقوقدانان ما دیگر نمی‌توانیم روز دیگری را به‌عنوان روز تعطیل هفته انتخاب کنیم. روزی که در نظام حقوقی ما به‌عنوان تعطیل رسمی هفتگی اعلام شده روز جمعه است. بنابراین تعطیل کردن رسمی روز دیگر خلاف قانون اساسی قلمداد میشود. اما برخی از حقوقدانان هم معتقدند این روز جمعه‌ای که در قانون اساسی به‌عنوان روز تعطیل عنوان شده «اطلاق حصر» ندارد و قانونگذار میتواند در کنار روز جمعه روز دیگری را نیز تعطیل کند، مهم این است که قانونگذار نمی‌تواند تعطیلی روز جمعه را لغو کند. من تخصصی در موضوعات فقهی و شرعی ندارم اما نکته‌ای که به نظرم می‌رسد و از این جهت موضوع را مورد تامل می‌کند، بحث اسناد بین‌المللی است و نزدیک شدن تدریجی نظام اداری و حقوق کشور به آن چیزی که در جامعه جهانی به دنبالش هستند.»
تعطیلی روز پنجشنبه متناسب با ذائقه جامعه است
فراهانی با اشاره به تعطیلات 13روزه نوروز گفت: «این حجم{پایین} از تعطیلی‌ها باعث میشود که آن ۱۳روز اوج فشار سفرها باشد، درحالیکه فرض کنید تقویم به صورتی شود تعطیلات قمری در روزهای جمعه یا پنجشنبه قرار گیرد و مثلا ما یک فصل را بدون تعطیلی سپری کنیم. با ایجاد این حجم از نیاز به تعطیلی، فشار مردم برای مسافرت افزایش پیدا می‌کند، از این جهت باید نسبت به فراوانی تعطیلی و تقسیم و توزیع تعطیلات در طول سال تدبیرهایی صورت گیرد. اما با توجه به این وضعیت کاری بدون اینکه نسبت به زایش بهره‌وری در محیط کاری و افزایش ساعات کاری مفید فکر کنیم، بیندیشیم و برایش چاره‌ای پیدا کنیم. اگر صرفا بخواهیم نسبت به تعطیلات و افزایش آن اقدام کنیم ممکن است نتایج ناقصی صورت گیرد و نتیجه‌ای که می‌خواهیم حاصل نشود.البته من هم موافق هستم اگر ما ساعات کاری مفید و بهره‌وری بالایی داشته باشیم تعطیلی پنجشنبه به فرهنگ و ذائقه جامعه ما بیشتر تناسب دارد تا تعطیلی روز شنبه یا یکشنبه. تعطیلی روز شنبه از جهت تناسب با کشورهای اروپایی است که شاید به لحاظ فرهنگی هم تناسب و تقارنی با فرهنگ ایرانی- اسلامی ما نداشته باشد. روز پنجشنبه به‌عنوان روز مقدم بر جمعه که به‌نوعی تعطیلی مذهبی ماست و آدابی دارد و از این جهت که در فرهنگ دینی و ایرانی ما پنجشنبه‌ها روزی است که در آن مردم یاد اموات کرده و در آرامستان‌ها حضور پیدا میکنند. این مناسبات نشان میدهد تعطیلی روز پنجشنبه با ذائقه فرهنگی- اجتماعی جامعه ما تناسب بیشتری دارد. در تهران که پایتخت کشور است و عمده مناسبات تجاری و اداری کشور در آن صورت می‌گیرد روزهای پنجشنبه بخش عمده‌ای از ادارات تعطیل هستند و به‌نظر من روز پنجشنبه تناسب و سیاق بیشتری را با ذائقه فرهنگی و اجتماعی جامعه ما دارد.»
ابتدا فرهنگ‌سازی کنید
این پژوهشگر حقوق عمومی با اشاره به نقش مهم فرهنگ‌سازی در قانونگذاری توضیح داد: «ما بدون اینکه بخواهیم مقدمه‌سازی و حرکتی فرهنگی انجام دهیم، می‌خواهیم از طریق قانون ذائقه جامعه را تغییر دهیم که این شاید مقداری سخت و نشدنی باشد، بالاخره روز شنبه روز کاری برای ماست و همیشه هم شوخی با این روز انجام می‌دهیم که اگر بخواهیم کاری را شروع کنیم، می‌گوییم «از شنبه آغاز می‌کنیم». یعنی فرهنگ ما با این قضیه اخت شده و شروع فعالیت از صبح شنبه در ذهن‌مان شکل گرفته است. حالا با توجه به این وضعیت ساعت کاری و بهره‌وری اگر بخواهیم روز آغاز کارمان را تعطیل اعلام کنیم چه‌بسا بهره‌وری کاری را پایین آورده و وضعیتش را بغرنج‌تر خواهد کرد. اما به هر حال بدون این پیوست‌های فرهنگی، نظام قانونگذاری ما پیش می‌رود.» /فرهیختگاننفع شبکه قدرتمند سرمایه‌دار دلیل تعطیلی شنبه‌ها؟!
در تحلیل‌ها و نظراتی که در مورد تعطیلی روزهای شنبه خوانده ایم با دلیل متقنی برای انتخاب این روز مواجه نشده ایم، بلکه به عکس تعطیلی روز پنج شنبه دلایل محکم تری دارد. اصرار نگارنده این متن به تعطیلی پنج شنبه ها نیست، فقط در بررسی دلایل تعطیلی روز شنبه فهمیدیم که جریان سرمایه‌دار برای نشان دادن قدرت و چنگ و دندانش این روز را به مجلس غالب کرد. به‌عبارتی نظام سرمایه‌دار و اقتصاد باز کشورمان گفتند: ما تعطیلی این روز را دوست داریم، دلیل اقتصادی هم ندارد، حال می‌کنیم شنبه تعطیل باشد... همین؛
امروزه مبادلات اقتصادی در توان تکنولوژیکی و فن‌آوری و... نیاز به بیداری دو طرف ندارد، اگر بخواهند! یعنی شما در جابجایی پول و حتی مراودات اقتصادی نیاز به تلفن در دست گرفتن و ارتباط برقرار کردن و صحبت کردن به صورت برخط و... ندارید کمااینکه بسترهای مختلف مالی و اداری و ارتباطی این کار را برای شما آسان کرده و آن چیزی هم که ضرورت پیدا می‌کند در حد تعطیلی یک روز خاص در هفته نیست. این پاسخ برای آن کسانی که مراودات مالی را بهانه می کنند. اگر اینطور نباشد که خود این افراد زیر سوال می روند.
البته قدرتمندان پولدار چند بار این کار را انجام داده اند و تغییراتی بنا بر میل شان در قوانین و مقررات و آداب و عرف جامعه انجام داده اند... مانند ممنوعیت واردات لوازم خانگی که خودش جریان مفصلی دارد و پس از سه سال همه فهمیدند که تولید کنندگان لوازم خانگی دسیسه کردند برای ممنوعیت ورود لوازم خانگی تا انحصار ایجاد کنند. شبکه قدرت و ثروت توأمان با یکدیگر استفتاء می‌گیرن، رأی جمع می‌کنن، رأی می شکنند، رسانه می‌خرند، آدم حذف میکنند، آبرو می‌برند و... تا ثروتشان بیشتر شود؛
سبک زندگی ایرانی اسلامی هم تحت نفوذ سرمایه‌داران است بدون آنکه متوجه شویم؛ آداب ما، فرهنگ ما، سنت‌های ما، شرف و تمدن ما و... همه و همه بازیچه ثروت اندوزان و متکبران شده است؛ اتفاقات متعدد این را نشان میدهد، اگر دنبال سر نخ‌ها بریم؛ این برای کسانی که الگو و منبعِ عملی ندارند و نمی دانند اصول علمی و فنی سبک زندگی چیست؟ خطرناک‌تره... ثروت پرستان، به فرهنگ، آداب، سنت و عرف جامعه اهمیت نمی‌دهند. آنها همه چیز را پول می‌بینن و ما هستیم که باید در مقابل آن بایستیم در حد توان؛
در اتفاقات تاریخی تغییر تاریخ شمسی به پهلوی نمونه بارز این عدم توجه به مردم و فرهنگشون و آدابشان میتواند باشد که هنوز هم به صورت‌های دیگر ادامه دارد؛ فرهنگی ایرانی اسلامی، مردم، نیازها و خواسته‌های شان هیچ جایگاهی نزد پول پرست ها ندارد... حقیقتا هرقدر از ضرورت طرح «سبک زندگی ایرانی اسلامی» بگویم کم است. بیشتر اوقات هم عدم هوشیاری ما به نابودی یک فرهنگ و ادب فراگیر اجتماعی منتهی میشود؛ چیزی شبیه انقراض گونه های نادر و کمیاب حیات؛
در کل مصوبۀ امروز (٢۶اردیبهشت ٠٣) مجلس شورای #اسلامی حتی اگر قانون نشود پدیده جالب و مورد مطالعه خوبی در موضوع جریان‌شناسی قدرت در ایران است. ابتدا عده‌ای اقلیت اما سرمایه‌دار در زمانۀ مسائل و چالش‌ها و مطالبات متنوع و متکثر چیزی که مسئله‌ای صنفی است و دغدغه و محل توجه عمومی نبوده و در صحت و اتقان مسئله‌بودن آن نیز تشکیک‌های قابل توجهی است را با دلایل واهی مطرح، فراگیر و قابل توجه میکنند. سپس باوجود راه‌حل‌های متنوع وبسیط و امکان‌پذیر به جهت قدرت‌نمایی خود (مسئله ساختن، نفوذ سیاسی، قدرت اقناع و همراهی حاکمیت و...) سراغ رادیکال‌ترین ایده که تبعات آن تمام جامعه را دربرمی‌گیرد می‌روند و آن را به عنوان پاسخ منحصربه‌فرد به جامعه و حاکمیت القاء میکنند.
ابتدا غالباً همراه نمی‌شوند و مخالفند و بعید می‌دانند به اجرا درآید. این عدم پذیرش را به همه هم نشان می‌دهند (چرا که هدف اصلی حل مسئله نیست بلکه نمایش قدرت است). سپس به مرور و به طرق مختلف از بدنه سیاستگذاری و حاکمیتی کشور یارگیری میکنند و نظر و سلیقه خود را غالب میکنند و به بیان خودشان فرآیند توجیه و پذیرش طی میشود و ورق برمی‌گردد. مردم هم که در نگاهشان رعیت‌اند و نیاز به گفتگو و اقناع ندارند و استدلال مخالفان مردمی نیز برای فرهنگ و دین و... یا شنیده نمی‌شود یا با پاسخ‌های تقلیل‌گرایانه اشکال را به سُخره می‌گیرند و از سر می‌گذرانند.
در نهایت باوجود اختلاف‌نظرهایی که بر سر اصل ادعا یا راه‌حل اعلامی وجود دارد، نظرشان را به کرسی می‌نشانند و تبعات منفی فرهنگی-اجتماعی آن را به جامعه تحمیل میکنند. سپس در بزم شبانۀ پیروزی‌شان مست از قدرت سیاسی و اقتصادی خود به ریش حاکمیت و مردم می‌خندند و به یکدیگر یادآوری میکنند که منشأ این قدرت چیزی نیست جز سرمایه و به سراغ اجرای طرح بعدی می‌روند.
موضوع شناسی، دهه‌هاست که پاشنه آشیل دستگاه فقاهت ماست. مندرج کردن تعطیلی روز شنبه در ذیل عنوان تشبه به کفار که سالهاست متأسفانه دیگر کُرکی به کلاهش نمانده، از اول هم دست فرمان جریان توسعه‌گرا بود که ظاهرا موفق هم شده‌اند. در تعطیلی روز شنبه، موضوع اصلا تشبه به کفار نیست، موضوع تبعیت از کفار است و البته نجات اقتصاد ایران، عنوان انحرافی آن...
.jpg "آشنایی با برخی از بهترین باغ رستوران های اصفهان با موسیقی زنده")
