وفای به عهد باعث افزایش اعتماد در روابط انسانی می شود. زمانی که به قول های خود وفا کنیم، دیگران به ما اعتماد می کنند و روابط ما با آنها بهبود می یابد. همچنین نشان دهنده ارزش شخصیت و اخلاقیات ما است. این خصلت نشان می دهد که ما متعهد به قول های خود هستیم و می توانیم به آنها عمل کنیم. این یعنی صداقت، ارزشمندی، توانایی و قدرت که توانسته ما را در عهدی که دادیم پیابند نگاه دارد.
وفای به عهد باعث ایجاد روابط پایدار و مستحکم می شود. زمانی که به قول هایمان وفا کنیم، روابط‌مان با دیگران قوی تر می شود و این باعث می شود که رابطه های مادی و معنوی برای طرفین دوام داشته باشد. باید توجه داشته باشیم که قبل از قول دادن به توانایی ها و شرایط خودمان توجه کنیم. قول هایی که نمی توانیم به آنها عمل کنیم، بهتر است ندهیم. در بعضی مواقع، ممکن است نیاز به مشورت با دیگران داشته باشیم. این کار باعث می شود تا قول های اشتباه ندهیم و در نتیجه وفای به عهد را رعایت کنیم.
باید به قول هایی که به دیگران می دهیم، احترام بگذاریم و سعی کنیم به آنها عمل کنیم. این باعث می شود که دیگران به ما اعتماد کنند و روابط‌مان با آنها بهبود یابد. انسان باید به قول و عهدی که داده پایند باشد به دلایل مختلفی است که در اسلام و دین مسلمانان به آن توجه ویژه‌ای شده است.
در روایات اسلامی، وفای به عهد و پیمان توصیه زیادی شده است. رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: «آن کس که به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده‌ای که داده است وفا کند.» حضرت علی(علیه السلام) نیز فرموده‌اند: «وفای به عهد از نشانه‌های مردم متدین است.» از این رو، وفای به عهد از ویژگی‌های مؤمنان و نشانه‌های اهل دین است.
وفای به عهد از حقوق ایمانی است و نشانه‌ای از این است که مؤمن به برادر دینی خود وفا کند و به او خیانت نکند. وفای به عهد و پیمان از مسائل مهم و اساسی در دین اسلام است. اگر به این مسئله اهمیت ندهیم، زندگی مردم متلاشی خواهد شد و اعتماد از بین خواهد رفت. از این رو، اسلام به وفای به عهد و پیمان اهمیت زیادی می‌دهد و خلف وعده را محکوم می‌کند. خلف وعده و عدم وفا به آن موجب خشم خدا و مردم می‌شود. در قرآن کریم آمده است: «نزد خدا بسیار خشم‌آور است که بگویید چیزی را که به آن عمل نمی‌کنید.»
هشام بن سالم می‌گوید: امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: عِدَةُ الْمُؤمِنِ أخاهُ نَذْرٌ لا کَفّارَةَ لَهُ فَمَنْ أخْلَفَ فَبِخُلْفِ اللهِ بَدَأَ وَ لِمَقْتِهِ تَعَرَّضَ وَ ذلِکَ قَوْلُهُ: «یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ؟ وعده‌ای که مؤمن به برادر دینی خود می‌دهد نوعی نذر است که وفا کردن به آن لازم است جز اینکه کفّاره ندارد و هر کس از وعده‌ای که داده است تخلّف کند با خدا مخالفت کرده و خود را در معرض خشم پروردگار قرار داده و این همان است که قرآن می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! چرا سخنی می‌گویید که عمل نمی‌کنید؟»؛ در حدیثی از رسول خدا(صلّی الله علیه وآله وسلم) آمده است که نشانه‌های منافق سه چیز است: دروغگویی، پیمان شکنی و خیانت در امانت. بنابراین، خلف وعده و عدم وفا به آن نشانه‌ای از نفاق است و در دین اسلام محکوم می‌شود.
وفای به عهد در قرآن کریم به منزله یک ارزش اسلامی و اخلاقی بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. این آیه مبارکه بیان می‌کند: «وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولا»؛ و به عهد پایبند باشید، زیرا عهد مسئولیت‌پذیر است.(اسراء/34) وفا به عهد، یعنی پایبندی به تعهدات و قول‌هایی که داده‌ایم. این تعهدات می‌توانند در روابط سیاسی، اجتماعی، خانوادگی، حرفه‌ای و حتی در رابطه با خداوند باشند. مسئولان و مردم مسلمان باید به وفای به عهد متعهد باشند تا جامعه‌ای پایدار و عدالت‌محور را بسازند.
در زندگی تمام پیامبران الهی می‌بینیم که در تلاش خود برای دعوت به معبودیت خداوند و راهنمایی قوم‌شان، به ایمان و به وفای عهد خود با خداوند پایبند بودند. آنها در همه شرایط، حتی در برابر مخالفت‌ها و آزمون‌های فراوان، به عهد خود پایبند بوده و تا آخرین لحظه در راه راست پیش رفتند. در یک کشور، مسئولان و مردم باید در روابط خود با هم، به عهد خود پایبند باشند. از جانب مسئولان، این به‌معنای اجرای عدالت، رعایت حقوق مردم و بهره‌برداری متعهدانه از منابع عمومی، معنوی و مادی و... است.
آنها باید به تعهدات خود در خدمت به مردم و تحقق اهداف اجتماعی پایبند باشند، یعنی شعارها و وعده‌ها همان‌طور که در روایات است، مانند قرضی بر گردن‌شان باشد و از هیچ تلاشی برای عمل به آن کوتاه نیایند. از جانب مردم نیز، وفای به عهد به‌معنای رعایت قوانین، احترام به حقوق دیگران و تعهد به مسئولیت‌های اجتماعی است. همچنین، مردم باید به وفای عهد خود با خداوند نیز پایبند باشند و در امور دینی و عبادی تعهد داشته باشند.
قرآن کریم وفای به عهد را جزء امتیازات مؤمنان دانسته و آنان را مثال می زند و می فرماید: «و آنها که امانت ها و عهد خود را رعایت می کنند.»(مومنون/8) جامعه ایمانی جامعه‌ای است که مسئولان و مردم برای عمل کردن تعهدی که دادند، سر از پا نمی شناسند؛ زیرا این وفا کردن به عهد باعث تقویت جامعه ایمانی می‌شود.
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «مؤمن برادر مؤمن و مانند چشم و راهنمای اوست، به او خیانت نمی‌کند و ستم روا نمی‌دارد و او را فریب نمی‌دهد و به او وعده‌ای نمی‌دهد که تخلّف کند.»(الکافی، ج2، ص166) با توجه به آموزه‌های قرآنی، حفظ وفای به عهد در همه جوانب زندگی، از روابط فردی تا روابط اجتماعی و سیاسی، بسیار ارزشمند است. با رعایت این اصل، ما می توانیم جامعه‌ای پایدار، عادلانه و پر از اعتماد را بسازیم.
در این بین، کسانی‌که برای وفای به عهدشان تلاش کردند نیز باید برای ما محترم بوده و الگوی عملی‌مان باشند. وفای به عهد یک صفت انسانی است که همه بشریت آن را قبول دارند و بر لزوم آن تأکید می کنند. بنابراین، کسی‌که وفادار به عهدش است، در نظر همه مردم جهان محبوب است. خداوند در آیه177 سوره بقره مسلمانان را از ظواهر به سمت بواطن دین هدایت می‌فرماید و یکی از این بواطن را وفای به عهد می‌داند. برای شناخت مؤمن واقعی، یک دوست، یک مسئول، یک هدایتگر و... می توانیم به اصولی که همین آیه مشخص کرده است، مراجعه کنیم.
وفای به عهد در مسئولان سیاسی
وفای به عهد و پیمان و قول و وعده یکی از اصول دینی و اخلاقی مهمی است که عدم رعایت آن موجب از بین رفتن اعتماد در جامعه می‌شود و با زوال اعتماد پیوندهای آحاد جامعه از هم می‌گسلد و حیات اجتماعی بشر که موجب رفع نیازهای مادی و معنوی انسان است تهدید می‌شود و انسان به کمال لایق خود در پرتو حیات جمعی نمی‌رسد. لذا این اصل پایه اخلاقی مورد تائید عقل و تاکید زیاد دین اسلام است. لکن از دیرباز صاحبان قدرت و ثروت این اصل اخلاقی را در میدان رقابت در عرصه سیاست را به فراموشی می‌سپردند و عهدشکنی می‌کردند. ولی امام علی(علیه السلام) حتی به قیمت شکست در عرصه تصاحب قدرت بدان پایبند بود.برخی از خوارج ابتدا خواهان جنگ با معاویه بودند و در جنگ صفین آن حضرت را یاری کردند ولی در کشاکش جنگ با معاویه و در چند قدمی پیروزی لشکر علی(علیه السلام)، از آن حضرت خواستند به هر قیمتی که شده آتش‌بس با معاویه را بپذیرد. وفای به عهد در مسئولان سیاسی یک کشور به معنای رعایت تعهدات و قول‌هایی است که آنها در جایگاه خود به جامعه و مردم می‌دهند. این اصل اخلاقی و اجتماعی بسیار مهم است و در صورت عدم رعایت آن، آسیب‌های جدی به جامعه وارد می‌شود. در ادامه به برخی از نکات مرتبط با وفای به عهد در مسئولان سیاسی و آسیب‌های عدم رعایت آن می‌پردازیم:
آسیب‌های عدم وفای به عهد در مسئولان سیاسی: از بین رفتن اعتماد عمومی: وفای به عهد در مسئولان سیاسی، اعتماد عمومی را تقویت می‌کند. اما در صورتی که مسئولان سیاسی وفای به عهد نداشته باشند، اعتماد عمومی در جامعه زوال می‌کند و مردم به مسئولان سیاسی اعتماد نخواهند داشت.
زوال پیوندهای اجتماعی: وفای به عهد در مسئولان سیاسی، پیوندهای اجتماعی را تقویت می‌کند. اما در صورتی که مسئولان سیاسی وفای به عهد نداشته باشند، پیوندهای اجتماعی در جامعه ضعیف می‌شود و ارتباطات بین افراد به خطر می‌افتد.
تضعیف حیات اجتماعی: حیات اجتماعی بشر، بر پایه رعایت وفای به عهد و تعهدات استوار است. اما در صورتی که مسئولان سیاسی وفای به عهد نداشته باشند، حیات اجتماعی جامعه تهدید می‌شود و نیازهای مادی و معنوی انسان به خطر می‌افتد.
کاهش کیفیت خدمات عمومی: وفای به عهد در مسئولان سیاسی، تضمین‌کننده ارائه خدمات عمومی با کیفیت است. اما در صورتی که مسئولان سیاسی وفای به عهد نداشته باشند، کیفیت خدمات عمومی کاهش می‌یابد و مردم ممکن است با مشکلات و ناکارآمدی در ارائه خدمات روبرو شوند.
ایجاد ناامنی و ناپایداری: عدم وفای به عهد در مسئولان سیاسی، باعث ایجاد ناامنی و ناپایداری در جامعه می‌شود. اعتماد عمومی ضعیف، پیوندهای اجتماعی ضعیف و کاهش کیفیت خدمات عمومی، موجب ایجوفای به عهد در مسئولان سیاسی یک کشور به معنای رعایت تعهدات و قول‌هایی است که در زمان تصرف مقام سیاسی به جامعه و مردم داده‌اند. این اصل اخلاقی و اجتماعی بسیار مهم است و عدم رعایت آن می‌تواند آسیب‌های جدی به جامعه و کشور وارد کند. در ادامه به برخی از مهمترین نکات درباره وفای به عهد در مسئولان سیاسی و آسیب‌های عدم رعایت آن می‌پردازیم:
اعتماد عمومی: وفای به عهد در مسئولان سیاسی موجب ایجاد اعتماد عمومی در جامعه می‌شود. مردم به مسئولانی که وفای به عهد دارند، اعتماد می‌کنند و این اعتماد می‌تواند به تقویت روابط اجتماعی و توسعه کشور کمک کند.
پایداری سیاسی: وفای به عهد در مسئولان سیاسی موجب پایداری سیاسی می‌شود. زمانی که مسئولان به تعهدات و قول‌های خود پایبند باشند، استحکام نظام سیاسی و پایداری کشور تضمین می‌شود. ارزش‌های اخلاقی: وفای به عهد در مسئولان سیاسی نشان از رعایت ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی است. این اصل اخلاقی موجب ارتقای ارزش‌هایی مانند امانتداری، صداقت، اعتماد و انصاف در جامعه می‌شود.
اثربخشی در عملکرد: وفای به عهد در مسئولان سیاسی موجب افزایش اثربخشی در عملکرد آنها می‌شود. زمانی که مسئولان به تعهدات و قول‌های خود پایبند باشند، قادر خواهند بود تا برنامه‌ها و سیاست‌های خود را به خوبی اجرا کنند و به بهبود شرایط جامعه کمک کنند.
