به عبارت دیگر غول مرحله آخر هر سال را می‌توان خانه تکانی عید به حساب آورد؛ کاری که وقت‌گیر، خسته‌کننده و در عین حال ضروری می‌باشد. حال و هوای عید نوروز همه را به یاد این رسم قدیمی می‌اندازد که وقت غبارروبی از تمامی آلودگی‌هاست. این کار نه تنها برای ایجاد یک محیط تمیز و زیباست، بلکه نمادی از تجدید حیات و شروع دوباره هم می‌باشد.
تعریفی که می توان از خانه تکانی بیان کرد این است که خانه تکانی یا جارو بندان، سنتی است که در فرهنگ‌های مختلف از جمله ایران، تاجیکستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان مهم شمرده می‌شود. در این رویداد نوروزی، مردم قبل از آغاز سال نو، خانه و وسایل خود را گردگیری، شستشو و تمیز می‌کنند. این آیین به باور برخی افراد، از ایده فروهران یا ارواحی که در فصل بهار به خانه بازمی‌گردند، گرفته شده است. اگر خانه پاک و آراسته باشد، معتقدند که برکت و شادکامی به خانواده خواهد رسید.
خانه تکانی نه تنها تمیزکاری فیزیکی را در بر دارد، بلکه نماد تغییر و تحول در رفتارها و پاک شدن دل از کینه و کدورت نیز می‌باشد. این سنت زیبا نشان می‌دهد که مردم برای پذیرایی از نیاکان خود آماده هستند و با تازگی و نو شدن، زندگی را با حال و هوای بهاری مثبت پر می‌کنند.
در حال حاضر، خانه تکانی شامل گستره وسیعی از فعالیت‌هاست که بر اساس نیازها و فرهنگ‌های مختلف تغییر می‌کند. این فرایند شامل تمیزکاری کلیه فضاهای خانه، شستشو و پاکسازی اجناس خانگی، تعویض لوازم منسوخ با نو و حتی تزیین مجدد آنها می‌شود.
برای افزایش سرعت انجام این فرایند می‌توان از ترفندها و نکات مناسبی بهره برد. تقسیم وظایف بین افراد خانواده، استفاده از ابزارهای مناسب تمیزکاری و ایجاد یک برنامه زمان‌بندی موثر، از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به بهبود سرعت و کارایی در انجام خانه تکانی کمک کنند.
برای تمیزکاری آشپزخانه چه باید کرد؟
از آنجا که آشپزخانه قلب هر خانه است بنابراین در زمان خانه تکانی نیز بخش زیادی از این فرایند را به خود اختصاص می دهد و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مراعات آیتم های خاصی است. برنامه ریزی برای نظافت آشپزخانه در این زمان با نظافت های روزانه تفاوت دارد؛ ابتدا ظروف و لوازم کمتر استفاده شده باید گردآوری و شسته شوند. سپس نظافت کامل لوازم اصلی نظیر یخچال، تمیز کردن گاز استیل، سماور، ماشین لباسشویی و سایر وسایل انجام می گردد. در ادامه باید به تمیز کردن لوستر ها، گردگیری و تمیز کردن کابینت ها، دیوار ها و سایر سطوح نیازمند گردگیری بپردازید.دستمال کشی و شستشوی کف آشپزخانه، چربی زدایی از نقاط مختلف مانند کنج دیوارها و لوازم، تمیز کردن شیرآلات و سینک، مرتب کردن داخل یخچال و فریزر، تمیز کردن گاز و هود، فر، دیوارها و پریزهای برق از مواردی هستند که در این فرایند لازم است انجام شوند.
از محصولات شوینده چند منظوره، پاک کننده شیرآلات، تمیز کننده گاز و پاک کننده سطوح آشپزخانه برای این نظافت استفاده نمایید. برخی از مراحل به دقت بیشتری نیاز دارند و همکاری اعضای خانواده در این فرایند ضروری است. در انتها، توجه به مسائل بهداشتی نیز حائز اهمیت است تا آشپزخانه پس از خانه تکانی، از لحاظ بهداشتی بهترین شرایط را داشته باشد.
قبل از شروع تمیزکاری آشپزخانه و برای تسهیل و تسریع این امر بهتر است ابتدا وسایل و مواد لازم را آماده کنید به این ترتیب وسایل و مواد لازم عبارتند از
کیسه های زباله برای جمع آوری زباله ها و وسایل دور ریختنی
سطل زباله مناسب برای جمع آوری زباله ها و وسایل دور ریختنی
دستمال گردگیری متصل به چوب یا دسته ای بلند
چهارپایه یا نردبان
پارچه های گردگیری از جنس میکروفایبر
دستکش پلاستیکی
جاروی برقی و دستی
جوش شیرین
تمیزکننده چندکاره
پاک کننده برای شست و شوی کف آشپزخانه
شیشه شوی
گاز پاک کن
در ادامه مراحل و نحوه انجام هر یک از این مراحل به تفصیل آورده شده است
البته لازم به ذکر است قبل از رفتن به سراغ قدم های تمیز کاری ابتدا برویم سراغ آمادگی جسمی و روانی به این صورت که که ذهنیت خود را آماده کنید. آشپرخانه با احساس ترین بخش خانه است که تمیز کردن آن از سایر جاها سخت‌تر است اما شما باید این را از ذهن خود پاک کنید. ابتدا یک موسیقی خوب بگذارید و خود را در ذهنیتی قرار دهید که این کار را به راحتی انجام خواهید داد.
آشپزخانه خود را شلوغ نکنید. هرچه در اطرافتان شلوغی کمتری داشته باشید، نظافت شما مؤثرتر خواهد بود. ظروف کثیف را در ماشین ظرفشویی قرار دهید و به هم ریختگی میز را پاک کنید.
ظروف آشپزی را مرتب کنید، شیشه های خالی را دور بیندازید یا بازیافت کنید، رول دستمال کاغذی را جایگزین کنید، پارچه ظرف شسته شده و حوله آشپزخانه را بیرون بیاورید و صابون دستشویی را دوباره روی سینک آشپزخانه پر کنید. هنگامی که اقلام غیر ضروری را حذف کردید، حال می توانید دور ریختنی ها را ببینید. باید این تفکر را داشته باشید که هر چیزی جایی دارد و اگر جایی نداشته باشد، به سطل زباله می‌رود.
قدم اول: گرد و خاک را از سقف آشپزخانه پاک کنید
تمیز کردن همیشه باید از بالا به پایین باشد. این استراتژی حین تمیز کردن آشپزخانه تضمین می‌کند که نگران کثیف‌تر شدن دوباره فضاهای تمیز شده نباشید پس گرد و خاک را از سقف تمیز کنید و سپس ادامه تمیز کردن در آشپزخانه را انجام دهید.قدم دوم: تمیز کردن یخچال و فریزر
بعد از پاک کردم سقف از گرد و غبار به سراغ یخچال و فریزر بروید. به طبقات یخچال سازمان بدهید و مواد غذایی بی مصرف و تاریخ گذشته را دور بریزید.حالا باید یک پلاستیک زباله و یا یک سطل زباله برداشته و به هر بخش از آشپزخانه که می رسید اضافه ها و دور ریختنی ها را در آن بریزید و تا انتهای خانه تکانی آشپزخانه آن را با خود بچرخانید و با این روش از به هم ریخته شدن کف آشپزخانه و تلمبار شدن دورریختنی ها روی کابینت ها که کار را برایتان سخت می کنند دور شوید.
اگر طبقات یخچال با لکه های مواد غذایی چسبناک شده اند محتویات یخچال را بیرون ریخته و آنها را بشویید و سپس وسایل داخل یخچال را تمیز کرده و با نظم بچینید.
برای تمیز کردن فریزر باید از یک دستمال نیمه خیس استفاده کنید چون سرمای فریزر کمی در تمیز کردن اختلا ایجاد می کند.
به مواد غذایی داخل فریز نظم دهید و تا حد ممکن مواد غذایی گوشتی را در کشویی جدا از سبزیجات قرار دهید.
به عبارت دیگر برای تمیزکاری و مرتب کردن یخچال و فریزر مراحل ذیل را انجام دهید
تمام مواد غذایی را از یخچال خارج کنید. موادی را که تاریخشان تمام شده، از یخچال خارج کنید و دور بریزید.
سینی های یخچال و بخش های مختلف آن را پاک کنید و در صورت امکان بشویید.
به‌سراغ بخش های مختلف یخچال مانند سینی های یخچال بروید و آنها را هم خوب تمیز کنید.
مواد را دوباره بچینید.
روی در و بالای یخچال را هم تمیز کنید.
تمیزکردن پشت یخچال را به خاطر داشته باشید. گاهی با جاروبرقی امکان تمیزکاری خاک و غبار لوله‌های پشت یخچال وجود دارد.
در قراردادن مواد غذایی مختلف در یخچال سلیقه به خرج بدهید. علاوه بر اینکه می توانید از ظروف بسته بندی و ارگانایزرها برای ترتیب و نظم فضای یخچال کمک بگیرید، به گذاشتن ماده مناسب در جای مناسب در هر بخش یخچال هم دقت داشته باشید. بعضی مواد باید در طبقات بالایی قرار بگیرند و برخی در طبقات پایینی.
قدم سوم: پاکسازی و تمیز کاری کابینت ها
اگر سری به داخل کابینت ها بزنید حتما ظروفی داخل آنها هست که به دلیل کمبود وقت تمیز شسته نشده اند و نیاز به بازشویی دارند. انها را جدا کرده و داخل سینک بریزید و بعد از شستشو به درستی و باز هم با نظم سر جای خود بچینید.بسته های مقوایی و پلاستیکی مواد غذایی را دور بیاندازید. آن ها زیبا نیستند و فضایی اضافه اشغال می کنند، غذا را تازه و سالم نگه نمی دارند. در عوض از بطری های شیشه ای برای نگه داری مواد غذایی خشک استفاده کنید.
به حبوبات داخل کابینت ها سری بزنید. شیشه های خالی حبوبات را پر کنید و بی مصرف ها را از داخل کابینت خارج کنید تا جاگیر نباشند.
کابینت و یا کشویی را که داروهایتان را نگهداری می کنید به دقت خانه تکانی کنید. کمی وقت بگذارید و آنجا را تا حد ممکن خلوت کنید.
و خلاصه اینکه به صورت زیر عمل کنید
تمام وسایل موجود در کابینت ها را بیرون بیاورید.
دور ریختنی ها و کنار گذاشتنی ها را مشخص کنید.
کابینت ها را از داخل و بیرون تمیز کنید شیشه کابینت ها، در و دستگیره ها.
لوازم و ظرف های درون کابینت را پاک کنید و بشویید.
وسایل را منظم دوباره داخل کابینت قرار بدهید.
و در آخر استفاده از ارگانایزر ها یا همان وسایل نظم دهنده برای قرار دادن ظروف و وسایل مختلف در کابینت ها به فضای داخل آنها نظم خاصی می دهند. پس به خرید و استفاده از آنها هم فکر کنید.
لازم به ذکر است به این نکته نیز توجه داشته باشید که برای پاک کردن لک ، اثرات دست، جوهر و ماژیک هرگز از موادی چون وایتکس، آستون، الکل صنعتی ، مستقیما استفاده نکنید. زیرا این مواد می تواند به سطح رو کش دار mdf آسیب برساند. برای استفاده از این مواد بهتر است آن ها را با آب رقیق کرده و مورد استفاده قرار دهید.
اما برای تمیز کردن کابینت های فلزی استفاده از پودرهای ماشین لباسشویی و اسپری های پاک کننده چند منظوره به خوبی می توانند لکه ها و چربی ها را از بین ببرند.
قدم چهارم: پاک کردن اجاق گاز از چربی
زمانی که قسمت فر اجاقتان را باز می کنید با کلی لکه که جا خشک کرده اند روبرو می شوید که برای تمیز کردن و از بین بردن آنها باید اینطور عمل کنید:در شیشه خالی اسپری، مخلوطی از یک پیمانه نمک، یک پیمانه جوش شیرین و یک پیمانه آب تهیه کنید و در قسمت های داخل فر خاموش بپاشید و بگذارید بماند تا کم کم کثیفی داخل آن جدا شود.سپس با پارچه مرطوب داخل فر را دستمال بکشید.
در صورتی که احساس می کنید کثیفی ها کاملا از بین نرفته است مقدار جوش شیرین را اضافه کنید. از قسمت بالای شیشه فر محلول را نپاشید زیرا بین دوجداره شیشه نفوذ پیدا می کند. برای پیشگیری می توانید قسمت های باز شیشه ای را با پارچه بپوشانید تا مانع ورود آب شود یا این که به جای استفاده از آبپاش با دستمال این کار را انجام دهید.برای تمیز کردن صفحه ی اجاق گازتان بهتر است از اسپری های چند منظوره استفاده کنید.
برای تمیز کردن سرامیک ها هم یک سری خیس و یک سری خشک قدیمی ها بهترین روش است و اگر برای تمیز کردن لکه های سخت چربی از مواد شوینده استفاده کردید بعد با دستمال املا خیس چندیدن بار آن را تمیز کنید تا سرامیک ها کدر نشوند.
به عبارت دیگر برای تمیزکاری فر و اجاق گاز این مراحل را به کار ببندید
درون و بیرون در فر و اجاق گاز را تمیز کنید.
بعضی از فرها تنظیماتی برای پاک سازی خودکار دارند. اگر این طور است، حتما فرتان را در این حالت تنظیم کنید.
دستگیره ها و بخش های مختلف فر و اجاق گاز را با شوینده های مناسب، تمیز و ضد عفونی کنید.
به پاک‌کردن و تمیزی هود هم دقت داشته باشید و بنا به شکل و ساختار آن، تمیزکاری اش را فراموش نکنید.
سینی ها و وسایل موجود در فر و اجاق را که تمیز کردید، آنها را سر جای قبلی شان برگردانید. استفاده از شوینده ها و پاک کننده های مناسب برای رفع آلودگی ها، جرم ها و بوی نامطبوع غذاهای مانده و چسبیده به قطعات و بخش های مختلف فر را فراموش نکنید.
قدم پنجم: تمیز کردن چربی سینک ظرفشویی و باز کردن لوله ظرف شویی
با مخلوطی از مقادیر مساوی نمک پودر و جوش شیرین خمیری تهیه کنید.سپس با خمیر بدست آمده و یک دستمال نرم، سینک ظرف شویی را تمیز و براق کنید. برای از بین بردن رسوب آهک از باقی مانده شستشوی ظروف می توانید آخر شب یک دستمال یا حوله کاغذی را روی محل های مورد نظر پهن کنید و آن را با سرکه خیس کنید و صبح روز بعد، با آب بشویید. در غیر اینصورت خمیری از سرکه و نمک پودر درست کنید و با آن رسوب را بسایید تا به طور کامل پاک شود. همچنین نصف لیموترش تازه آغشته به نمک پودر نیز برای ساییدن و براق کردن سینک ظرف شویی استیل مناسب است.برای شستشوی لوله ظرفشویی که از چربی و مواد غذایی باقی مانده در آن اشباع شده است، مقداری جوش شیرین و نمک را به نسبت مساوی مخلوط کنید و در سوراخ سینک بریزید و بلافاصله مقداری سرکه به این مخلوط اضافه کنید و در حد امکان راه آب را برای مدت کوتاهی ببندید. پس از مدتی، کار را با ریختن یک کتری آب جوش به اتمام برسانید. برای جلوگیری از گرفتگی لوله های تخلیه آب در ظرفشویی بهتر است هر چند وقت یکبار یک کتری آب جوش داخل آن بریزید یا اینکه مخلوط مساوی نمک و جوش شیرین را در سوراخ ظرف شویی بریزید. توجه داشته باشید که از ریختن مواد چرب و روغن داخل ظرف شویی خودداری کنید زیرا این کار علاوه بر تجمع چربی در لوله های تخلیه آشپزخانه، موجب گرفتگی این لوله ها در خانه شما یا خانه های زیرین آپارتمان های دیگر می شود و دردسرهای فراوانی برای شما و به ویژه دیگر همسایه ها فراهم می کند.
به منظور بهتر انجام شدن این قدم می توانید مراحل ذیل را نیز در نظر بگیرید
لوله های زیر سینک را بررسی کنید و ببینید که نیاز به پاک سازی دارند یا خیر.
سینک و شیرآلات را با مواد مناسب به خوبی تمیز کنید و برق بیندازید.
سینک را با آب جوش و ماده تمیزکننده مانند مایع ظرف شویی یا صابون پر کنید تا تمیز و پاک شود.
آب چکان را هم پاک و تمیز کنید.
ماشین ظرف شویی را هم خالی و بخش های مختلف آن را تمیز کنید.
ماشین های ظرف شویی گزینه تمیزکردن خودکار دارند، آن را روی دور ضد عفونی با آب داغ قرار بدهید.
برای اینکه اطراف سینک مرتب باشد، جایی مناسب برای آب چکان قاشق ها، مایع ظرف شویی، ابرها و اسفنج ها تهیه کنید. هرچه نظم این بخش بیشتر باشد، کارتان در شست و شو های آشپزخانه راحت تر خواهد شد.
قدم ششم: تمیز و مرتب کردن پیشخوان ها
وسایلی را که به ندرت استفاده می شوند و بیهوده روی پیشخوان جا خوش کرده اند، جمع کنید و کنار بگذارید.هر وسیله ای که روی پیشخوان است هم نیاز به تمیزکاری دارد، مثل مایکروویو و قهوه ساز. سینی های درون این وسایل را خارج کنید و کاملا تمیز بشویید.
وسایل تزیینی و دکوری را هم بشویید یا گردگیری کنید.
سطح پیشخوان را با مواد شوینده مناسب پاک و ضد عفونی کنید. می توانید جوش شیرین و آب را مخلوط کنید و به عنوان لایه بردار جرم ها از آن کمک بگیرید.
اگر از بعضی وسایل و اشیای موجود روی پیشخوان زیاد استفاده نمی کنید، بهتر است که آنها را بردارید و داخل کمدها و کابینت ها بگذارید. هرچه فضا بازتر باشد، آشپزخانه مرتب تر به نظر خواهد رسید.
قدم هفتم: تمیزکاری و پاک کردن جا مانده ها
در این مرحله به مراحل و کارهایی اشاره می شود که در مراحل بالا از قلم افتاده اند به عنوان نمونه می توان به چند مورد زیر اشاره کردپس از تمیز کردن وسایل بزرگ، نوبت وسایل کوچکتر می رسد بدین منظور پس از تمیز کردن وسایل بزرگتر خود، به سراغ وسایل کوچکتر آشپزخانه مانند توستر بروید. کشوی خرده نان را خالی کنید، آن را از همه طرف با یک پارچه مرطوب پاک کنید و از مسواک برای نقاطی که به سختی قابل دسترس هستند استفاده کنید.
قهوه سازها می توانند منبع سرریز مواد غذایی باشند. مطمئن شوید که این وسایل خود را به خوبی تمیز کرده و زیر آنها را را نیز دستمال کشیده اید.
وسایل خیس خورده را بشویید، اکنون زمان شستن ظروف خیس خورده است. یک سیم ظرفشویی بردارید و کثیفی های خیس خورده را بشویید، برای تمیز کردن بهتر می توانید از ترکیب جوش شیرین و سرکه سفید استفاده کنید. هنگامی که سینک خالی شد، آن را یک بار دیگر بشویید تا تمیز و درخشان شود. اطمینان حاصل کنید که شیر آب و دستگیره ها را نیز تمیز کرده اید.
لوازم نادیده آشپزخانه را تمیز کنید، این مرحله مهم اما اغلب فراموش می شود. لوازم جانبی نادیده آشپزخانه مانند فیلتر ماشین ظرفشویی ، داخل سطل زباله را تمیز کنید. بسیاری از مردم لوازم تمیز کردن خود را زیر سینک آشپزخانه خود نگه می دارند با این حال، این نقطه اغلب در طول تمیز کردن فراموش می شود. بهتر است تمام محصولات را بیرون آورده و داخل کابینت را به خوبی تمیز کنید و پس از خشک شدن وسایل را سر جای خود قرار دهید.
سطوح پر تردد را پاک کنید، برای این منظور یادتان باشد دستگیره ها بخش مهمی از نظافت عمیق در آشپزخانه هستند.
به دستگیره هایی فکر کنید که هر روز آنها را لمس می کنید، مانند دسته یخچال، مایکروویو و کشوها. این ها چیزی هستند که همه افراد خانواده با آن دست و پنجه نرم می کنند، بنابراین حتما باید با یک محلول ضد عفونی کننده تمیز شوند.
شستن و تمیزکاری پنجره های آشپزخانه را هم فراموش نکنید. اگر پاک کردن برای آنها کافی است که هیچ؛ اما اگر بسیار کثیفند، احتمالا نیاز به آوردن شیلنگ و شستن آنها از بیرون یا درون وجود دارد. در این صورت، کار شستن شیشه ها باید به مرحله نخست کار انتقال پیدا کند. برای پاک کردن شیشه ها از شیشه شوی و دستمال میکروفایبر کمک بگیرید.
از پاکسازی لوستر و چراغ آشپزخانه و پریزها غافل نشوید. با دست خیس به سیم ها و پریزها دست نزنید که خطرناک است. وسایل برقی را در هنگام تمیزکاری خاموش کنید و از برق بکشید.
قدم هشتم: تمیز کردن کف آشپزخانه
تمیزکردن کف زمین در آشپزخانه به این بستگی دارد که پوشش آن چیست. اگر فرش و موکت دارید که حتما باید آنها را از زمین جدا کنید و بشویید. کشیدن جاروبرقی هم ایده خوبی خواهد بود؛ اما اگر کف پوش های قابل شست‌وشو دارید بهتر است کف زمین را با سطلی شامل مواد ضدعفونی و تمیزکاری مناسب و آب گرم بشویید.زیر یخچال و وسایل بزرگ موجود در آشپزخانه هم باید شسته شود.
کف آشپزخانه را جارو بکشید و تمیز کنید تا خرده ها، گرد و غبار و سایر چیزهایی که ریخته اید پاک شود. برای جمع شدن کثیفی در گوشه و کنارها، ممکن است لازم باشد چهار دست و پا بنشینید و زیر کابینت را نگاه کنید. برای تمیز کردن عمیق دوغاب از بخارشوی استفاده کنید.
در آخر به یاد داشته باشید می‌کنید، تمیز کردن سرانگشتی یک بار در ماه برنامه تمیز کردن آشپزخانه را آسان می کند. با این حال، چنانچه آشپرخانه خود را هر روز تمیز می کنید، می توانید تا شش هفته بین پاکسازی های عمیق فاصله بیاندازید.
منبع: خانواده راسخون
.jpg "راهنمای اقتصادی سفر: لیست مسافرخانه های مشهد برای اقامتی راحت")