موشکهای بالستیک، هایپرسونیک و قاره‌پیما: تعاریف و کاربردها
هر یک از موشکهای بالستیک، هایپرسونیک و قاره‌پیما دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاصی هستند که در تعریف و کاربردهای نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرند:- موشکهای بالستیک: این موشک‌ها پس از پرتاب، به‌صورت منحنی مسیر خود را طی کرده و پس از اوج‌گیری اولیه، به‌صورت سقوط آزاد به سمت هدف حرکت می‌کنند. موشکهای بالستیک در انواع کوتاه‌برد، میان‌برد و قاره‌پیما دسته‌بندی می‌شوند که برد قاره‌پیماها بالای ۵۵۰۰ کیلومتر است و بیشتر برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای طراحی شده‌اند.
- موشکهای هایپرسونیک: این موشک‌ها با سرعتی بیش از 5 ماخ حرکت کرده و به دلیل توانایی مانور بالا و سرعت فراصوت، در دسته موشکهای بسیار پیشرفته قرار می‌گیرند. موشکهای هایپرسونیک به سامانه‌های پدافند موشکی فرصت شناسایی و رهگیری نمی‌دهند و بدین سبب دارای کارایی خاصی در جنگ‌های نوین هستند.
- موشکهای قاره پیما: موشکهای قاره‌پیما به عنوان بالاترین سطح در رده موشکهای بالستیک، قابلیت هدف‌گیری مستقل چندگانه را دارند و می‌توانند چندین کلاهک را به اهداف مختلف هدایت کنند. این موشک‌ها به دلیل توانایی پیمودن مسافت‌های بسیار طولانی و دقت بالای حمله، به عنوان ابزار بازدارندگی راهبردی کشورهای پیشرفته محسوب می‌شوند.
.
.
پیشینه توسعه موشکهای قاره‌پیما و دستاوردهای ایران
پیشینه توسعه موشکهای قاره‌پیما به دوران جنگ سرد و رقابت تسلیحاتی میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی بازمی‌گردد. از آن زمان، این موشک‌ها نقش کلیدی در ایجاد توازن قوا و بازدارندگی هسته‌ای پیدا کردند و به‌تدریج کشورهای دیگری نیز وارد عرصه توسعه آنها شدند. آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و هند از جمله کشورهایی هستند که به طور قطع به این نوع موشک‌ها دست یافته‌اند.در ایران، دستاوردهای موشکی پس از انقلاب اسلامی به‌ویژه در دهه 80 شمسی با پیشرفت‌هایی همراه بود که به گفته سرداران نظامی، توانایی پرتاب موشکهای قاره‌پیما را نیز شامل می‌شد. به‌طور خاص، مصاحبه حاج حسن طهرانی مقدم در سال 1385 از این مسئله پرده برداشت و نشان داد که ایران با هدف ایجاد بازدارندگی و افزایش قدرت دفاعی، برنامه‌های موشکی پیشرفتهای را دنبال می‌کند. دستاوردهای ایران در این زمینه، با ساخت موشکهای مختلف از جمله انواع کوتاه‌برد، میان‌برد و موشکهای ماهواره‌بر توسعه یافت و در نهایت توانست مسیر دستیابی به موشکهای دوربرد و حتی قاره‌پیما را طی کند.
ماهواره‌بر قائم 105
ماهواره‌بر قائم 105 که به‌تازگی در کنار دیگر موشکهای کلیدی ایرانی به نمایش درآمده است، گمانه زنی ها درباره تغییر استراتژی های نظامی ایران را افزایش داده است. این ماهواره‌بر، دارای موتور سوخت جامد پیشرفته و بدنه‌ای با استفاده از مواد کامپوزیتی است که موجب کاهش وزن و افزایش بهره‌وری در حمل محموله‌های فضایی شده است. قائم 105 علاوه بر توانایی حمل ماهواره‌های تا 80 کیلوگرم به مدارهای پایینی زمین، دارای فناوری‌هایی است که آن را در سطحی بالاتر از نمونه‌های قبلی قرار می‌دهد. از این رو، برخی از تحلیلگران معتقدند که قائم 105 می‌تواند به‌عنوان موشک قاره‌پیما نیز به‌کار گرفته شود، چرا که برد و سرعت آن امکان این نوع کاربرد را فراهم می‌آورد.پیشرفتهای تکنولوژیک در قائم 105 موجب واکنش‌های بین‌المللی نیز شده است، زیرا ساخت موشکی با این ویژگی‌ها و قابلیت‌ها، ایران را به یکی از معدود کشورهای دارای فناوری موشک قاره‌پیما نزدیک کرده است. در کنار این دستاورد، قدرت بازدارندگی ایران از طریق این موشک‌ها، پیام مهمی را به کشورهای غربی و اسرائیل منتقل می‌کند، زیرا این ماهواره‌بر در صورت لزوم می‌تواند به‌عنوان سلاحی راهبردی عمل کند و اهداف دوربرد را در دسترس قرار دهد.
.
ویدئوی منتشر شده از شاهرود و تحلیل احتمالات
در روزهای اخیر، ویدئویی از پرتاب موشکی در منطقه شاهرود منتشر شد که گمانه‌زنی‌هایی در خصوص ماهیت این پرتاب به دنبال داشت. این ویدئو، که یک پرتاب نورانی را در آسمان شاهرود به تصویر می‌کشد، بار دیگر توجهات را به توان موشکی ایران جلب کرده است. برخی از تحلیلگران بر این باورند که این پرتاب به احتمال زیاد آزمایشی برای موشک قاره‌پیما قائم 105 بوده که در حال حاضر به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین ماهواره‌برها و موشکهای دوربرد ایران شناخته می‌شود.با توجه به اینکه منطقه شاهرود یکی از مراکز شناخته شده در حوزه آزمایش‌های موشکی ایران است، فرضیه ارتباط این پرتاب با موشک قاره‌پیما بسیار محتمل به نظر می‌رسد. از سویی، رهبر انقلاب در روزهای اخیر تأکید کردند که ایران به هر ابزاری که برای دفاع از امنیت ملی نیاز داشته باشد، دست خواهد یافت. این اظهار نظر می‌تواند نشانگر تغییر استراتژی ایران به سمت استفاده از موشکهای قاره‌پیما در قالب برنامه‌های بازدارندگی باشد.
بر اساس این شواهد، می‌توان گفت که پرتاب قائم 105 احتمالاً نشانه‌ای از تحول استراتژیک در برنامه‌های دفاعی ایران است. این موشک قاره‌پیما با برد بالا و توان حمل کلاهک‌های متعارف و هسته‌ای، امکان یک تغییر معادلات نظامی و ایجاد توازن قوا را در منطقه به نفع ایران فراهم می‌کند.
تاثیر استراتژیک و قدرت بازدارندگی ایران
پیشرفتهای موشکی ایران، از جمله دستیابی به قابلیت موشکهای قاره‌پیما، به ایران امکان ایجاد بازدارندگی موثر در برابر تهدیدات خارجی به‌ویژه تهدیدات ایالات متحده و اسرائیل را می‌دهد. این توان بازدارندگی، نه تنها موجب کاهش انگیزه کشورهای متخاصم برای حمله به ایران می‌شود، بلکه به ایران قدرت چانه‌زنی بیشتری در عرصه‌های دیپلماتیک و نظامی می‌بخشد.ایران طی سال‌های گذشته به‌ویژه در حوزه موشکی و فضایی، سیاستی بر مبنای بازدارندگی و اشباعی را پی‌گرفته است که شامل تولید و انبوه‌سازی موشکهای کوتاه‌برد، میان‌برد و دوربرد بوده است. در سطح منطقه‌ای، ایران با توسعه تسلیحات موشکی، پهپادی و سیستم‌های پدافند موشکی تلاش کرده تا به بازدارندگی در برابر تهدیدات دست یابد و با پیشرفتهای اخیر در زمینه موشکهای قاره‌پیما، این بازدارندگی به سطح فرامنطقه‌ای ارتقا یافته است.
