پرسش :

چرا به امام زمان (عج)، «بقية الله» مى‏‌گويند؟

پاسخ :
تعبير بقية الله در قرآن كريم به اين صورت آمده است:
«بقية الله خير لكم ان كنتم مؤمنين؛ اگر ايمان داريد، [بدانيد كه] آنچه خداوند [براى شما] باقى گذاشته، برايتان بهتر است.»(هود 86/11:)
مرحوم علامه طباطبايى (ره) با توجه به اين كه اين عبارت جزو توصيه ‏هاى حضرت شعيب (ع) مبنى بر پرهيز از كم فروشى و... است، مى‌‏فرمايد: كلمه‌‏ى «بقيه» به معناى «باقى مانده» است و مراد از آن، سودى مى ‏باشد كه پس از پايان معامله براى فروشنده باقى مى‏ ماند. آيه اشاره دارد: آن سود و رنجى كه در معاملات مورد قبول خدا باقى مى ‏ماند، براى انسان نيكوتر از سودى است كه با گناه و تقلب و حيله به دست مى‏ آيد. (ترجمه‌‏ى تفسير الميزان، ج 10، ص 544، نقل به مضمون)
اما علت اين كه امام زمان (عج) را «بقية الله» مى گويند، اين است كه:
اولا: در پاره‏ اى از احاديث اشاره شده كه ايشان باقى مانده‌‏ى حجت‏‌های خدا در زمين است. چنان كه از اميرالمؤمنين (ع) روايت شده كه در وصف امام زمان (عج) فرموده اند: «بقية من بقايا حجته و خليفة من خلائف انبياءه؛ باقى مانده‏‌اى از بقاياى حجت‌‏هاى خدا و جانشينى از جانشينان پيامبرانش» (نهج‌‏البلاغه، خطبه‌‏ى 182) ثانيا: در احاديث مربوط به ظهور ايشان آمده است كه در هنگام ظهور، پشت به كعبه مى ‏كند و در جمع 313 ياران اول خود قرار مى ‏گيرد. اولين چيزى كه مى ‏فرمايد، قرائت آيه‌‏ى: «بقية الله خير لكم ان كنتم مؤمنين» است. سپس مى ‏فرمايد: «أنا بقية الله و حجته و خليفته عليكم» و هر كسى كه مى‏ خواهد به او سلام دهد، مى‌ ‏گويد: «يا بقية الله فى أرضه» (منتخب الأثر، ص 292: امام باقر (ع) فرمودند: فعند ذلك خروج قائمنا، فاذا خرج أسند ظهره الى الكعبه و اجتمع اليه ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلا، فأول ما ينطق به هذه الآية «بقية الله خير لكم ان كنتم مؤمنين»؛ ثم يقول: أنا بقية الله و حجته و خليفته عليكم، فلا يسلم عليه مسلم الا قال: السلام عليك يا بقية الله فى أرضه)
خلاصه اين كه:
ظاهرا چون ايشان آخرين حجت الهى و باقى مانده‌‏ى تمامى تلاش‌‏هاى انبيا و اوليا در راه اشاعه‌‏ى كلمة الله و برقرارى عدالت در جهان است، ايشان را بقية الله مى‏‌خوانند.