سلسله وجود و قوس نزول و صعود تماما همان انسان کامل است. نقطه آغاز این دایره اوست و این دایره به او نیز ختم می شود و انسان کامل اول و آخر و ظاهر و باطن این دایره است.

ولایت تکوینی انسان کامل در اعلى مراتب هستی، خزائن الهی را شامل می گردد. خزائن همان اسماء و صفات خداوند هستند که انسان کامل در آنها تصرف می کند.

با توجه به ضرورت کسب معرفت نسبت به انسان کبیر و انسان صغیر، هر یک از این موارد را از دیدگاه عرفان و عرفا تبیین می نماییم.

حقیقت انسان، عین ثابت انسان کامل محمدی است که اصل اصول تمام حقایق است زیرا ولی کامل هر آنچه اتباع او دارند، او یک جا دارد.

انسان کامل موضوعی است که تا کنون تحقیقات و نوشته های زیادی در باب حقیقت و مسائل مرتبط به آن نگاشته شده و حتی از منظر حضرت امام و ابن عربی نیز از جهات مختلف بررسی شده

اگر ذات را با همه اسماء و صفات لحاظ کنیم، حضرت واحدیت شکل خواهد گرفت که به این مرتبه و مقام، مرتبه الوهیت و مقام جمع و غیب مضاف که مرتبه پایین تر از مقام غیب مطلق در مرتبه احدیت گویند.

انسان کامل محمدی و به اعتبار آن که افق وجود و ظهور تفصیلی آن مقام مشیت مطلقه و مرتبه ولایت کلیه علویه است در جمیع این عوالم سریان دارد.