نويسنده: مصطفي عسکريان
پس از انقلاب اسلامي 1357، هدفهاي آموزش و پرورش رسمي در ايران تغيير کرده است که به قرار ذيل مطرح مي کنيم:
کمال انسان در نظام تعليم و تربيت اسلامي رسيدن به قرب الهي است. اين هدف غايي به اهداف زير تقسيم مي شود:
الف: اهداف اعتقادي
1- ايجاد زمينه ي لازم براي خودشناسي و خداشناسي و تقويت روحيه حقيقت جويي.2- تقويت ايمان و اعتقاد به مباني اسلام و بسط بينش الهي بر اساس قرآن کريم و سنت پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) و ائمه ي معصومين (عليه السلام) با مراعات اصول 12 و 13 قانون اساسي در مورد پيروان مذاهب اسلامي و اقليتهاي ديني.
3- پرورش روحيه پذيرش حاکميت مطلق خداوند بر جهان و انسان و اعمال اين حاکميت در جامعه بر اساس اصل ولايت فقيه.
ب: اهداف اخلاقي
1- تزکيه و تهذيب نفس و رشد فضايل و مکارم اخلاقي بر اساس ايمان به خدا و تقواي اسلامي2- پرورش روحيه تعبد الهي و التزام عملي به احکام و آداب اسلامي.
3- پرورش روحيه اعتماد به نفس و استقلال شخصيت.
4- تقويت احساس کرامت اخلاقي و برانگيختن عزت نفس.
5- پرورش متعادل عواطف انساني و همزيستي مسالمت آميز.
6- پرورش روحيه نظم و انضباط.
7- پرورش روحيه مبارزه با بيکارگي، بطالت و مشاغل کاذب.
پ: اهداف علمي آموزشي
1- تقويت روحيه ي تحقيق، تعقل و تفکر، بررسي و تعمق، نقد و ابتکار.2- پرورش روحيه ي تعليم و تعلم و تربيت مستمر.
3- شناخت، پرورش و هدايت استعدادهاي افراد در جهت اعتلاي فرد و جامعه.
4- شناخت اسرار جهان آفرينش و قوانين طبيعت به عنوان آيات الهي به منظور پيشبرد دانش و معرفت و تجارب بشري.
5- ترويج زبان و خط فارسي به عنوان زبان و خط رسمي مشترک مردم ايران و آموزش زبان عربي به منظور آشنايي با قرآن و معارف اسلامي.
6- توسعه علوم و فنون و مهارتهاي مورد نياز فرد و جامعه.
7- پرورش روحيه کتابخواني و مطالعه.
8- پرورش روحيه مشارکت و همکاري در فعاليتهاي گروهي.
ت: اهداف فرهنگي هنري
1- شناخت، پرورش و هدايت ذوق و استعدادهاي مختلف هنري و زيبايي شناسي.2- شناخت زيبايي هاي جهان آفرينش به عنوان مظاهر جمال الهي.
3- شناخت هنر اسلامي و هنرهاي ملي و جهاني مناسب.
4- پرورش روحيه ي حفظ ميراث فرهنگي هنري و تاريخي.
5- شناخت ادب فارسي به عنوان جلوه گاه ذوق هنر و مظهر وحدت ملي و اجتماعي کشور.
6- شناخت فرهنگ و آداب و سنن مطلوب جامعه ي اسلامي ايران.
7- تقويت روحيه احتراز از رسوم منحط و خرافي.
8- شناخت تاريخ و فرهنگ و تمدن اسلام، ايران و جهان با تأکيد بر فرهنگ معاصر.
ث: اهداف اجتماعي
1- پرورش روحيه ي پاسداري از قداست و روابط خانواده بر پايه ي حقوق و اخلاق اسلامي.2- پرورش روحيه تحقق بخشيدن به قسط اسلامي و پاسداري از آن.
3- پرورش روحيه برادري و تعاون اسلامي و همبستگي ملي و فرهنگي و تقويت آن.
4- پرورش روحيه ي امر به معروف و نهي از منکر به عنوان وظيفه اي همگاني.
5- پرورش روحيه ي احترام به قانون و التزام به رعايت آن.
6- پرورش روحيه ي نظم در روابط فردي و اجتماعي.
7- پرورش روحيه ي مسؤوليت پذيري و مشارکت در فعاليتهاي ديني، فرهنگي و اجتماعي.
8- تقويت روحيه تولي و تبري.
9- تقويت روحيه گذشت، فداکاري و ايثار در روابط اجتماعي.
10- پرورش سعه صدر و تحمل آراي ديگران در برخورد انديشه ها.
11- پرورش روحيه احترام به شخصيت افراد و مراعات حقوق مادي و معنوي آنان.
12- پرورش روحيه مقاومت در برابر تبليغات سوء.
ج: اهداف زيستي
1- تأمين سلامت جسمي و بهداشت رواني با فراهم ساختن شرايط مناسب.2- تقويت روحيه رعايت بهداشت عمومي و حفظ محيط زيست.
3- پرورش روحيه توجه به تربيت بدني به عنوان زمينه اي براي رشد معنوي انسان.
چ: اهداف سياسي
1- ارتقاي بينش سياسي بر اساس اصل ولايت فقيه در زمينه هاي مختلف جهت مشارکت آگاهانه در سرنوشت سياسي کشور.
2. پرورش روحيه ي اتحاد اسلامي بين مسلمانان و حمايت از حق طلبان، عدالتخواهان، مظلومان و مستضعفان جهان و تقويت روحيه مبارزه با مستکبران، استثمارگران و ستمکاران بر اساس ارزشهاي اسلامي.
3- پرورش روحيه پاسداري از استقلال همه جانبه کشور و نفي هر گونه ستمگري و ستم کشي و سلطه گري و سلطه پذيري.
4- پرورش روحيه سلحشوري به منظور حفظ کيان اسلام و تقويت بنيه دفاعي کشور.
5- تقويت بينش سياسي نسبت به مسائل ايران و جهان، بخصوص ممالک اسلامي و ملل محروم.
6. شناخت ترفندهاي استعمار و استکبار جهاني و ضرورت مبارزه با آن.
ح: اهداف اقتصادي
1- توجه به اهميت رشد اقتصادي به عنوان وسيله اي براي رسيدن به رشد توسعه اجتماعي.
2- شناخت ارزش و قداست کار و معاش حلال.
3- مهارت بخشي و ايجاد آمادگي و علاقه جهت اشتغال مولّد در بخشهاي کشاورزي، صنعت و خدمات.
4- ايجاد روحيه ساده زيستي، قناعت و پرهيز از هر گونه اسراف و مصرف زدگي و تجمل گرايي.
5- پرروش روحيه انفاق و دستگيري از محرومان.
6- تقويت روحيه عمل به احکام اقتصادي اسلام.
7- شناخت حِرَف و مشاغل مولد جهت افزايش درآمد ملي، رفع بيکاري و وابستگي اقتصادي.
8- تقويت روحيه ي مبارزه با بهره کشي اقتصادي و مشاغل خلاف مصالح جامعه اسلامي.
9- شناخت منابع اقتصادي کشور و شيوه هاي صحيح استفاده از آنها و پرورش روحيه حراست از اموال عمومي و ثروت ملي.
اهداف دوره ابتدايي
در راستاي رسالت و مأموريت آموزش و پرورش و جهت دهي به رشد همه جانبه دانش آموزان بر پايه ي تعاليم و دستورات دين مبين اسلام، اهداف دوره ابتدايي به شرح زير تعيين مي شود. مديران، برنامه ريزان و همه افرادي که در تعليم و تربيت دانش آموزان نقشي بر عهده دارند، مکلفند در برنامه ريزي امور، سازماندهي فعاليتها و انجام وظايف مربوط به گونه اي اقدام نمايند که تا پايان دوره ي تحصيلي دستيابي دانش آموزان به اهداف تعيين شده ممکن باشد.(1)اعتقادي
1- اصول دين را مي داند و به آن معتقد است.2- خداوند را دوست دارد و او را بهترين ياور و کمک مي داند.
3- با زندگي انبياء اولوالعزم بويژه نبي اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و معصومان تا حدودي آشناست و آنان را دوست دارد.
4- با معناي معاد آشناست و مي داند که انسان در کارهايي که انجام مي دهد نزد خداوند پاسخگو است.
5- به اولياء دين، بزرگان و شخصيتهاي اسلامي احترام مي گذارد.
6- معناي تولي و تبري را مي داند.
7- قرآن را از رو مي خواند و با ترجمه برخي از سوره ها آشنايي داشته و از حفظ مي خواند.
8- ترجمه بعضي از احاديث ساده را مي داند.
9- نماز را بدرستي مي خواند و با احکام ضروري مربوط به نماز و روزه آشنا است.
10- نمازهاي واجب را با رغبت مي خواند. ( براي دختران ).
11- افراد محرم و نامحرم را تشخيص مي دهد و احکام مربوط را رعايت مي کند.
12- با مسائل مربوط به سن تکليف و تقليد آشنا است و احکام را در حد ضرورت مي داند و به آن عمل مي کند. (براي دختران).
13- با حلال و حرام آشنا است و احکام مربوط را در حد ضرورت رعايت مي کند.
14- معناي امر به معروف و نهي از منکر را مي داند.
15- به مجاهدين در راه خدا و شهداء احترام مي گذارد.
16- زمانها و مکانهاي مقدس و مهم را مي شناسد.
17- به حضور در مسجد علاقه نشان مي دهد و آداب آن را مي داند.
اخلاقي
1- راستگو و امين است.2- مؤدب و مهربان است.
3- به عهد خود پايبند است.
4- مظاهر حيا و عفت در او آشکار است.
5- احترام به بزرگترها وظيفه خود مي داند و به نظرات آنها توجه مي کند.
6- از والدين اطاعت مي کند.
7- شجاع و صبور است.
8- تميز است و پاکيزگي را دوست دارد.
9- تکاليف شخصي روزانه خود را شخصاً انجام مي دهد.
10- براي رسيدن به موفقيت پشتکار دارد و تلاش مي کند.
11- پوشش اسلامي را دوست دارد و آن را رعايت مي کند.
12- اوقات فراغت خود را با فعاليتها و بازيهاي مناسب پر مي کند.
13- اميدوار و با نشاط است و از مواجهه با مشکلات نمي هراسد.
14- ظاهري آراسته دارد.
15- خطا و اشتباه ديگران را در مورد خود مي بخشد.
16- براي رفتارهاي خود با ديگران دليل دارد.
17- در ارتباط با ديگران از کلمات محبت آميز و دوستانه استفاده مي کند.
18- براي انجام کارهاي خود دوستانش را به زحمت نمي اندازد.
19- به همکلاسان و همسالان خود در انجام وظايف يادگيري کمک مي کند.
20- در برابر رفتارهاي ناپسند خود پوزش خواسته و رفتار خود را اصلاح مي کند.
21- نظم و انضباط را در خانه، مدرسه و اجتماع رعايت مي کند.
علمي و آموزشي
1- نسبت به شناخت پديده ها کنجکاو است.2- در فکر کردن، شنيدن، گفتن و بيان مقصود، خواندن و نوشتن و حساب کردن مهارت کافي دارد.
3- با زبان فارسي آشنايي دارد و مي تواند از کتاب و روزنامه استفاده کند.
4- به اهميت و ارزش اطلاعات و اطلاع رساني در زندگي آگاه است.
5- ارزش علم را در انجام درست کارها تا حدي مي داند.
6- مهارتهاي اوليه براي زندگي در جامعه را کسب کرده است.
7- با نحوه يادگيري خود تا حدودي آشناست.
8- به مطالعه کتاب علاقه مند است.
فرهنگي هنري
1- به زيبايي هاي طبيعت توجه دارد و هماهنگي آن را دوست دارد.2- در زمينه هاي هنري از زيبايي در پديده هاي طبيعي الگو مي گيرد.
3- از مشاهده آثار هنري لذت مي برد.
4- ذوق و خلاقيت هنري خود را در انجام فعاليتها نشان مي دهد.
5- سنت ها، پديده ها و آثار موزون را دوست دارد.
6- با برخي از آثار معروف هنري آشنا است.
7- به خواندن اشعار و قصه هاي مناسب علاقه مند است.
8- برخي از آداب فرهنگي اسلامي- ايراني را مي داند و براي آنها ارزش قائل است.
اجتماعي
1- وظايف خود را در مقابل خانواده، دوستان و همسايگان مي داند.2- اعضاي خانواده خود را دوست مي دارد و در انجام کارها به آن ها کمک مي کند.
3- به معلمين و اولياي مدرسه احترام مي گذارد.
4- به حق خود قانع است و حقوق ديگران را رعايت مي کند.
5- براي به دست آوردن حق خود از راههاي درست تلاش مي کند.
6- همکلاسي هاي خود را دوست دارد و به آنها کمک مي کند.
7- همکاري با ديگران را دوست دارد.
8- در بازيها و فعاليتهاي گروهي شرکت مي کند.
9- مقررات مدرسه را مي داند و به آن ها عمل مي کند.
10- به رعايت مقررات اجتماعي علاقه نشان مي دهد.
11- به انجام وظايف و مسؤوليتهايي که بر عهده او مي گذارند، پايبند است.
12- نظرات اصلاحي ديگران را درمورد خود مي پذيرد.
13- اشتباهات ديگران را با رعايت احترام به آنها تذکر مي دهد.
14- در برابر خدمت ديگران قدرشناس است و از آنها تشکر مي کند.
15- آداب سخن گفتن را رعايت مي کند.
16- خدمت کردن به ميهن و مردم خود را دوست دارد.
زيستي
1- از حواس خود بخوبي محافظت و استفاده مي کند.2- در نشستن و راه رفتن و استفاده از قواي بدني بدرستي عمل مي کند.
3- بهداشت فردي و اجتماعي را رعايت مي کند.
4- در حفظ محيط زيست کوشاست.
5- با تمرينها و بازيهاي مناسب، قابليتهاي جسمي خويش را افزايش مي دهد.
6- نکات ايمني را مي داند و رعايت مي کند.
7- اهميت مصونيت در برابر امراض را درک مي کند.
8- در حفظ سلامتي خود و ديگران تلاش مي کند.
سياسي
1- نظام جمهوري اسلامي ايران را مي شناسد، به پرچم کشور احترام مي گذارد و سرود ملي را از حفظ مي خواند.2- با زندگي بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران آشناست و از او به بزرگي ياد مي کند.
3- اهميت استقلال و آزادي را در پيشرفت جامعه درک مي کند.
4- به حکومت ديني و ولايت فقيه علاقه مند است.
5- مسلمان را دوست دارد و نسبت به امور آنان بي تفاوت نيست.
6- اقوام مختلف ايراني را مي شناسد و با آنان احساس همبستگي مي کند.
7- افراد عدالتخواه و حق طلب را دوست دارد.
8- سران کفار و مشرکين صدر اسلام را مي شناسد و با اعمال آنها نسبت به پيامبر و مسلمين آشنا است.
9- سران کفار و مشرکين معاند با اسلام را در زمان حاضر مي شناسد.
10- با مفهوم وحدت و امنيت ملي آشنا است.
اقتصادي
1- کار کردن را دوست دارد و به افرادي که کارهاي مفيد دارند، احترام مي گذارد.2- وسايل خود را تميز و سالم نگه مي دارد.
3- تن پروري، بيکاري و راحت طلبي را از عوامل شکست فرد و جامعه مي داند.
4- در حفظ اموال عمومي به عنوان ثروت ملي مي کوشد و در استفاده از آنها درست عمل مي کند.
5- مالکيت خود و ديگران را تميز مي دهد و به مالکيت ديگران احترام مي گذارد.
6- مشاغل و حِرَف موجود در محيط زندگي خود را مي شناسد.
7- به استفاده از توليدات داخلي علاقه مند است.
اهداف دوره راهنمايي تحصيلي
در راستاي رسالت و مأموريت آموزش و پرورش و جهت دهي به رشد همه جانبه دانش آموزان بر پايه ي تعاليم و دستورات دين مبين اسلام، اهداف دوره راهنمايي تحصيلي به شرح زير تعيين مي شود. مديران، برنامه ريزان و همه افرادي که در تعليم و تربيت دانش آموزان نقشي بر عهده دارند، مکلفند در برنامه ريزي امور، سازماندهي فعاليتها و انجام وظايف مربوط به گونه اي اقدام نمايند که تا پايان دوره ي تحصيلي دستيابي دانش آموزان به اهداف تعيين شده ممکن باشد.(2)اعتقادي
1- اصول دين را باور دارد و بر مبناي آن عمل مي کند.2- خدا را به دليل ربوبيت شايسته اطاعت مي داند.
3- با انبياء و ائمه معصومين (عليه السلام) آشنايي دارد و به مطالعه زندگي آنها علاقه نشان مي دهد.
4- با ولايت فقيه آشنايي دارد و رابطه آن را با امامت مي داند.
5- به رعايت تولي و تبري توجه دارد.
6- با اولياء دين، بزرگان و شخصيتهاي اسلامي آشنايي دارد و به مطالعه ي زندگي آنها علاقه نشان مي دهد.
7- قيامت و حساب در آن روز را باور دارد و خود را در رابطه با اعمالش در نزد خداوند مسؤول مي داند.
8- نماز را مهمترين راه ارتباط با خدا مي داند و به خواندن نمازهاي پنج گانه عادت کرده است.
9- قرآن را صحيح قرائت مي کند و با برخي از قصص آن آشناست.
10- با تاريخ صدر اسلام آشنا است و به آن علاقه نشان مي دهد.
11- فروع دين را مي داند.
12- مي تواند از رساله عمليه خاص سنين خود استفاده کند.
13- احکام تقليد را مي داند و مرجعي براي خود انتخاب کرده است.
14- احکام مربوط به محرم و نامحرم را رعايت مي کند.
15- به انجام امر به معروف و نهي از منکر علاقه نشان مي دهد.
16- معناي جهاد و شهادت را مي داند و به حضور در صحنه هاي دفاع از دين علاقه نشان مي دهد.
17- زمانها و مکانهاي مقدس را مي شناسد و به وظيفه خود در مقابل آنها عمل مي کند.
18- در مسجد با رغبت حضور مي يابد و در برنامه هاي عبادي، فرهنگي و اجتماعي آن شرکت فعالانه دارد.
اخلاقي
1- راستگو، امانتدار و راز نگهدار است.2- به ارزشهاي اخلاقي علاقه نشان مي دهد.
3- به ارزشها و تواناييهاي خود آگاه است و سعي در پرورش آنها دارد.
4- دختري عفيف و با حيا و پسري شجاع و غيور است.
5- اطاعت از والدين را وظيفه مي داند.
6- براي انجام کارهاي خود شخصاً اقدام مي کند و خود را از مشورت ديگران بي نياز نمي داند.
7- موفقيت ديگران را ارج مي نهد و خود نيز براي رسيدن به موفقيت تلاش مي کند.
8- به ديگران کمک مي کند و در رفع ضعفهاي آنها مي کوشد.
9- از لباسهاي مناسب اسلامي ايراني استفاده مي کند.
10- اوقات فراغت خود را با فعاليتهاي مناسب پر مي کند.
11- وضع ظاهري خود را با توجه به موازين ديني و اجتماعي مرتب مي کند.
12- توانايي عفو کردن ديگران در او به وجود آمده است.
13- با دقت در اعمال خود نسبت به ديگران زمينه اشتباه و خطاي آنها را در مورد خود از بين مي برد.
14- رعايت احترام ديگران را در صحبت با آنها لازم مي داند و با جملات احترام آميز سخن مي گويد.
15- کاري از ديگران خواستن را مگر در صورت ناچاري امري ناپسند مي داند.
16- به پيشرفت کشور خود و هموطنانش اهميت مي دهد و يکپارچگي ملي را با ارزش مي داند.
17- استفاده از تجربه بزرگترها را براي پيشرفت خود و ديگران لازم مي داند.
18- قبل از عمل فکر مي کند.
19- به انتقاد از خود و ديگران اهميت مي دهد.
20- خوب را از بد تشخيص مي دهد و گرايش به خوبي دارد.
21- رفتاري متعادل دارد و سعي مي کند بر احساسات خود تسلط يابد.
22- به رعايت نظم و انضباط عادت کرده است.
23- رعايت قانون را براي حفظ حقوق همه لازم مي داند.
علمي و آموزشي
1- نسبت به پديده هاي علمي، محيطي و تجربي حساس است و ارتباط آنها را درک مي کند.2- اطلاعات لازم را در حوزه هاي علوم طبيعي، انساني و اجتماعي کسب کرده و به نقش علوم و کاربرد آنها در پيشرفت جامعه آگاه است.
3- با زبان و ادب فارسي مأنوس است و در کاربرد مهارتهاي زباني و استفاده از متون ساده ادبي توانايي دارد.
4- مهارتهاي پايه را در رياضيات مي داند و با نقش و کاربرد آن در زندگي و پيشرفت ساير علوم آشنا است.
5- با زبان عربي براي فهم بهتر قرآن و احاديث و ادعيه و ادبيات فارسي تا حدودي آشنا است.
6- با يک زبان خارجه در حد توانايي مکالمه ساده و روزمره آشنايي دارد.
7- مي تواند از رسانه هاي ارتباطي براي کسب اطلاعات استفاده کند.
8- جامعه خود و مشاغل آن را تا حدي مي شناسد و براي زندگي در جامعه مهارت کافري دارد.
9- نسبت به کار برد علم در بهبود روشهاي انجام کار آگاه است.
10- روحيه علمي، قدرت استدلال و تفکر انتقادي و خلاق دارد.
11- نحوه يادگيري خود را مي فهمد.
12- شيوه صحيح مطالعه و تحقيق را مي داند.
13- به تفکر و مباحثه علاقه مند است و با روش تحقيق آشنايي عملي دارد.
فرهنگي هنري
1- با استعدادهاي خود آشنا است و سعي در پرورش آنها دارد.2- ابعاد زيبايي را در مخلوقات الهي توصيف مي کند.
3- از مشاهده و بررسي آثار هنري لذت مي برد.
4- با استعدادهاي هنري خود آشنا است و سعي در پرورش آنها دارد.
5- از تجارب و دستاوردهاي فرهنگي ديگران استفاده مي کند و از تقليد کورکورانه اجتناب مي ورزد.
6- با برخي از هنرهاي اسلامي و ايراني آشنا است.
7- به مطالعه متون ادبي و فرهنگي علاقه مند است.
8- با فرهنگ و آداب و سنن مطلوب جامعه آشنا است و نسبت به آنها احساس تعهد مي کند.
9- آثار هنري و فرهنگي را با توجه به تأثيرات آنها در رشد انسان بررسي مي کند.
اجتماعي
1- وظايف خود را در مقابل خانواده، دوستان و همسايگان رعايت مي کند.2- نظرات اصلاحي ديگران را در مورد خود جويا مي شود و از آنها استفاده مي کند.
3- براي گرفتن حق خود و ديگران تلاش مي کند.
4- در انجام کارها از ديگران کمک مي گيرد و به ديگران نيز کمک مي کند.
5- در کارهاي گروهي و اجتماعي شرکت مي کند و به اهميت نقش رهبري و وظايف اعضاء واقف است.
6- براي کسب موفقيت تلاش مي کند و از موفقيتهاي ديگران نيز شاد مي شود.
7- به اهميت قانون واقف است و رعايت آن را مفيد و ضروري مي داند.
8- به وظايف و مسؤوليتهاي خود آگاه و نسبت به انجام آنها پايبند است.
9- به کساني که مسؤوليت خود را انجام نمي دهند. با شيوه مناسب تذکر مي دهد.
10- موفقيتهاي جامعه خود را در صحنه هاي بين المللي ارج مي نهد.
11- با معني ايثار آشنا است و در موقع لزوم از خود گذشتگي نشان مي دهد.
12- در برابر خدمت ديگران قدر شناس است و از آنها تشکر مي کند.
13- نقش زن و مرد را در خانواده و اجتماع مي داند.
14- خدمت کردن به مردم و ميهن را وظيفه مي داند.
زيستي
1- کار کرد و وظايف اعضاي بدن را مي شناسد و تناسب آنها را حفظ مي کند.2- با بهداشت فردي و اجتماعي آشنا است و آن را رعايت مي کند.
3- در حفظ و احياي محيط زيست کوشش مي کند.
4- براي حفظ سلامتي خود ورزش مي کند و در رشته ي ورزشي مورد علاقه خود داراي مهارت نسبي است.
5- با کمکهاي اوليه آشنايي دارد و مي تواند از آنها در مواقع لزوم استفاده کند.
6- برخي از بيماريها و عوامل بيماري زا را مي شناسد و راههاي پيشگيري از آنها را مي داند.
7- نقش تغذيه را در حفظ سلامت بدن مي داند و با تغذيه مناسب سلامتي خود را حفظ مي کند.
سياسي
1- سلسله مراتب حاکميت در نظام جمهوري اسلامي را مي داند.2- تفاوت حکومت ديني مبتني بر ولايت فقيه را با ساير حکومتها مي داند.
3- با تاريخ سياسي ايران معاصر و مبارزات سياسي بنيانگذار جمهوري اسلامي آشنايي دارد.
4- نسبت به سرنوشت مسلمانان جهان حساس است.
5- راههاي حفظ استقلال، آزادي و عدم وابستگي را مي شناسد.
6- با فعاليتهاي سياسي و شيوه ي مبارزه پيامبران و ائمه معصومين (عليه السلام) در دفاع از حق، آشنا است.
7- داراي روحيه ي سلحشوري و دفاع از کيان کشور اسلامي است.
8- با انتخابات و نقش آراي عمومي در جهان آشنا است.
9- در مواجهه با تبليغات دشمنان ميهن اسلامي از خود هوشياري نشان مي دهد.
10- اهميت وحدت و امنيت ملي را درک مي کند.
11- نقش مردم و دين را در حکومت مي داند.
اقتصادي
1- ارزش کار را براي بهبود وضعيت فردي و اجتماعي مي داند.2- در حفظ وسايل خود مي کوشد و با ترميم آنها حداکثر استفاده را از آنها مي کند.
3- اهميت آمادگي براي کار بيشتر و پرهيز از راحت طلبي را در پيشرفت اقتصادي جامعه مي داند.
4- نسبت به حفظ و توسعه منابع اقتصادي ملي و منطقه اي خود حساس است.
5- مالکيت ديگران را محترم مي شمارد و نسبت به رعايت آن حساس است.
6- به نقش مشاغل و حِرَف در زندگي فردي و اجتماعي آگاه است.
7- منابع اقتصادي کشور و محيط زندگي خود را مي شناسد و نقش آن را در رفاه عمومي مي داند.
8- احکام اقتصادي اسلام را مي داند و در حد وظيفه به آنها پايبند است.
9- براي حمايت از توليدات داخلي استفاده از آنها را بر کالاهاي مشابه خارجي ترجيح مي دهد.
10- به مشارکت در فعاليتهاي اقتصادي علاقه مند است.
اهداف دوره متوسطه
در راستاي رسالت و مأموريت آموزش و پرورش و جهت دهي به رشد همه جانبه دانش آموزان بر پايه ي تعاليم و دستورات ديني مبين اسلام، اهداف دوره متوسطه به شرح زير تعيين مي شود. مديران، برنامه ريزان و همه افرادي که در تعليم و تربيت دانش آموزان نقشي بر عهده دارند، مکلفند در برنامه ريزي امور، سازماندهي فعاليتها و انجام وظايف مربوط به گونه اي اقدام نمايند که تا پايان دوره تحصيلي دستيابي دانش آموزان به اهداف تعيين شده ممکن باشد.(3)اعتقادي
1- به اصول اعتقادي و مباني ديني و احکام اسلامي پايبند است.2- با سير تکاملي اديان آشنا است و از اصول اعتقادي خود با استدلال دفاع مي کند.
3- در کارها با اتکال به خداوند و با اعتقاد به او عمل مي کند.
4- با زندگي انبيا و ائمه معصومين (عليه السلام) آشنا است و رفتار آنان را الگو قرار مي دهد.
5- با فلسفه تولي و تبري آشنايي دارد و نسبت به رعايت آن از خود حساسيت نشان مي دهد.
6- حاکميت ولايت فقيه را يک اصل قطعي اسلام مي داند و قدرت تبيين و استدلال در مورد آن را دارد.
7- با زندگي اولياء دين، بزرگان و شخصيتهاي اسلامي آشنا است و از تجارب آنها در زندگي خود بهره مي جويد.
8- نماز را ستون دين دانسته و نماز را اول وقت مي خواند.
9- تا آنجا که ممکن است قرآن تلاوت مي کند و با مفاهيم و تفاسير برخي آيات آشنا است.
10- از رساله عمليه استفاده مي کند.
11- براي زندگي دنيوي و اخروي خود برنامه ريزي مي کند.
12- انجام آگاهانه تکليف در برابر خداوند را وظيفه مي داند.
13- آمر به معروف و ناهي از منکر است.
14- روحيه جهادگري دارد و شهادت را سعادت مي داند.
15- به انجام مستحبات رغبت نشان مي دهد و از مکروه پرهيز مي کند.
16- حضور در مسجد و شرکت در محافل و مراسم مذهبي و اجتماعي را وظيفه ديني مي داند.
اخلاقي
1- از عوامل گناه و لغزش دوري مي جويد.2- ارزشها و ضد ارزشها را تشخيص مي دهد و به پاسداري از ارزشها پايبند است.
3- از توانايي هاي خود بدرستي استفاده مي کند.
4- در رفتار و گفتار خود به رعايت حيا و عفت پايبند است.
5- اطاعت از والدين را وظيفه خود مي داند و ديگران را نيز به اطاعت از آنها تشويق مي کند.
6- براي انجام کارهاي خود برنامه ريزي مي کند.
7- انجام کار خير را در راه خدا عبادت مي شمارد.
8- افکار و اعمال ناپسند را در شأن خود نمي داند و از انجام آن خودداري مي کند.
9- از لباسهاي مناسب اسلامي و ايراني استفاده مي کند.
10- با دور انديشي آينده بهتري مي سازد.
11- موازين دين و اجتماع را در آراستگي ظاهري رعايت مي کند و نسبت به ترويج آن اهتمام دارد.
12- ديگران را با تواناييهايشان مي شناسد و عيب جويي را يک ضد ارزش مي داند.
13- انتقاد پذيري و نقد توأم با حسن نيت را با اهميت و زمينه پيشرفت مي داند.
14- کمک به ديگران را بر کمک خواستن از آنها ترجيح مي دهد و در ترويج روحيه اقدام شخصي مي کوشد.
15- براي پيشرفت کشور و راحتي هموطنانش تلاش مي کند و آسايش و امنيت مردم را نتيجه وحدت و يکپارچگي مي داند.
16- رفتار و اعمال خود را بر پايه ي عقل و فکر ارزشيابي و انتخاب مي کند.
17- رفتاري متعادل دارد و به احساسات خود مسلط است.
18- قوانين و مقررات را رعايت مي کند و در ترويج آن مي کوشد.
علمي و آموزشي
1- پديده هاي ساده علمي، تجربي و محيطي و ارتباط آنها را درک مي کند.2- در حوزه هاي علوم طبيعي، اجتماعي و انساني اطلاعات کافي دارد و مي تواند در زندگي از آنها استفاده کند.
3- کتابهاي نوشته شده به زبان فارسي را روان مي خواند و به اين زبان خوب تکلم مي کند.
4- آيين نگارش فارسي را مي داند و مي تواند به اين زبان، گزارش و مقاله بنويسد.
5- در استفاده از رياضيات براي حل مسائل خود و جامعه مهارت دارد.
6- زبان عربي را در سطح درک معني برخي از سور قرآن و احاديث و اذکار نماز و دعاهاي متداول مي داند و از دانش خود در زبان عربي براي فهم بهتر متون ادب فارسي استفاده مي کند.
7- با حداقل يک زبان خارجه در حد توانايي ارتباط با ديگران آشنايي دارد.
8- ارزش اطلاعات همه جانبه و صحيح را مي داند و در استفاده از ابزارهاي جديد ارتباطي مهارت دارد.
9- براي زندگي و کار در جامعه و تحصيل در دوره هاي بالاتر مهارتهاي لازم را دارد.
10- با اعتقاد به تأثير علم در انجام درست کارها فن آوري مناسب را به خدمت مي گيرد.
11- با توجه به توانايي هاي خود و نياز جامعه مي تواند انتخاب شغل نمايد.
12- جريان يادگيري خود را هدايت مي کند.
13- به تفکر و مباحثه علاقه مند است و با روش تحقيق آشنايي عملي دارد.
فرهنگي هنري
1- براي فراگيري هنر مورد علاقه خود، تلاش مي کند.2- دستاوردهاي فرهنگي هنري جامعه ايراني را جزئي از هويت ملي خويش مي داند.
3- جنبه هايي از هنر مورد علاقه خود را در انجام فعاليتها به کار مي بندد و زيباترين لحظه ها و پديده ها را به کمک هنر ثبت مي کند.
4- به شناخت خصوصيات برجسته هنري و فرهنگي ملل علاقه مند است و در نقد آنها از تجارب و دستاوردهاي فرهنگي کشور خود و ديگر کشورها استفاده مي کند.
5- با مفاخر فرهنگ و هنر آشنا است و از آنها استفاده مي کند.
6- به مطالعه تاريخ و فرهنگ و تمدن اسلام، ايران و جهان علاقه مند است.
7- به زبان و لهجه بومي و محلي خود علاقه مند است.
8- آثار هنري و فرهنگي را ارزيابي و فرهنگ و هنر اصيل را تشخيص مي دهد.
9- به نقش مهم زبان فارسي در ايجاد ارتباط و وحدت فکري و فرهنگي ايرانيان واقف و با آثار برجسته ادب فارسي مأنوس است.
اجتماعي
1- براي تقويت ارتباطات عاطفي و اجتماعي اعضاي خانواده، همسايگان و دوستان تلاش مي کند.2- با ارزش صله ارحام آشنا است و خانواده را به انجام آن تشويق مي کند.
3- اهميت تشکيل خانواده را مي داند و با ويژگيهاي خانواده متعادل آشنا است.
4- خداوند را منشأ حق و عدالت مي داند و در برقراري حق و عدالت تلاش مي کند.
5- براي حفظ و توسعه يکپارچگي در اجتماع، تلاش مي کند.
6- نسبت به ديگران خيرخواه است و آنان را از انجام کارهاي نادرست نهي مي کند.
7- مصالح جامعه را بر مصالح فردي ترجيح مي دهد و قانون را برتر از تمايلات فردي و گروهي مي داند و آن را رعايت مي کند.
8- به رعايت حقوق ديگران پايبند است.
9- در فعاليتهاي اجتماعي آگاهانه و با علاقه مندي شرکت مي کند.
10- مسؤوليتهاي افراد را در اجتماع درک مي کند و نسبت به آنها از خود رفتار مناسب نشان مي دهد.
11- در ارتباط با نظرات و عقايد ديگران با سعه صدر برخورد مي کند.
12- با برنامه هاي توسعه آشنا است و براي تحقق اهداف آن مي کوشد.
13- ايثار را ارزش مي داند و هر زمان مصالح جامعه اسلامي اقتضا کند از خود گذشتگي نشان مي دهد.
14- در راه خدمت به ميهن و مردم داوطلب بوده و از خود گذشتگي نشان مي دهد.
زيستي
1- کار کرد و وظايف اعضاي بدن را مي شناسد و با انجام فعاليتهاي ورزشي، سلامت و تناسب آنها را حفظ مي کند.2- با بهداشت فردي و اجتماعي و رواني و تأثير آنها بر سلامت جامعه آشنا است و اصول آن را رعايت مي کند.
3- در حفظ و احياي محيط زيست فعالانه مشارکت مي کند.
4- براي ارتقاء سطح خود در رشته ورزشي مورد علاقه تلاش مي کند.
5- با کمکهاي اوليه آشنايي دارد و در مواقع بروز حوادث مي تواند به ياري آسيب ديدگان بشتابد.
6- علائم برخي از بيماريها و راههاي پيشگيري و درمان آنها را مي داند.
سياسي
1- مباني حاکميت در نظام جمهوري اسلامي ايران را مي داند و به آن اعتقاد دارد.2- نظامهاي حکومتي جهان را مي شناسد و آن را نقد مي کند.
3- آثار مثبت حکومت ديني و ولايت فقيه را در سعادت دنيا و آخرت مي فهمد.
4- با جغرافياي سياسي ايران و کشورهاي اسلامي آشنا است و تفاوتهاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي آنها را مي داند.
5- براي حفظ استقلال، آزادي و عدم وابستگي از خود گذشته و ثابت قدم است.
6- با قانون اساسي و اصول آن آشنا است.
7- روحيه سلحشوري دارد و براي حفظ کيان اسلام و ايران از خود گذشتگي نشان مي دهد.
8- با شيوه هاي استعمار نوين آشنا است و راههاي مقابله با آن را مي داند.
9- شيوه هاي تبليغي دشمنان را مي شناسد و در مقابل آن ها عکس العمل مناسب نشان مي دهد.
10- حفظ وحدت و يکپارچگي جامعه را لازمه امنيت ملي مي داند و براي تحقق آن تلاش مي کند.
11- براي ايجاد زمينه هاي وحدت مسلمين و رهايي مستضعفين احساس مسؤوليت مي کند.
12- به انجام فعاليتهاي سياسي به عنوان تکليف ديني و ملي پايبند است و مسايل سياسي را تحليل مي کند.
13- با معناي انتظار آشنا است و وظايف مسلمين را در زمان غيبت از لحاظ مبارزات سياسي مي داند.
اقتصادي
1- کار را عبادت مي شمارد و از تن پروري و راحت طلبي دوري مي جويد.2- از وسايل خود بخوبي نگهداري مي کند و از تجمل گرايي و مصرف زدگي دوري مي جويد.
3- با عشق و علاقه، پيگير و سختکوش وظايف شغلي خود را بخوبي و درست انجام مي دهد.
4- با منابع اقتصادي کشور، منطقه و جهان آشنايي دارد و براي توسعه آنها تلاش مي کند.
5- حقوق مالکيت فردي و اجتماعي را مي داند و رعايت مي کند.
6- مشاغل مولد و مشروع جامعه خود را مي شناسد و براي دستيابي به آن ها تلاش مي کند.
7- براي ارتقاء سطح اقتصادي خانواده تلاش مي کند.
8- احکام اقتصادي اسلامي را مي داند و در حد وظيفه به آنها پايبند است.
9- راههاي کسب و استمرار استقلال اقتصادي کشور را مي داند.
10- منابع مادي و ثروتهاي ملي را از آن خداوند و متعلق به همه نسلها مي داند.
11- در فعاليتهاي اقتصادي از علم اقتصاد استفاده مي کند.
12- براي تقويت استقلال اقتصادي کشور، استفاده از توليدات داخلي را درمقايسه با کالاهاي مشابه خارجي افتخار مي داند و در ترويج آن مي کوشد.
13- مشارکت در فعاليتهاي اقتصادي را وظيفه الهي، انساني و ملي مي داند.
پي‌نوشت‌ها:
1. رعايت اصول 12 و 13 قانون اساسي براي اقليتهاي ديني الزامي است.
2. رعايت اصول 12 و 13 قانون اساسي براي اقليتهاي ديني الزامي است.
3. رعايت اصول 12 و 13 قانون اساسي براي اقليتهاي ديني الزامي است.
عسکريان، مصطفي، (1391)، سازمان و مديريت آموزش و پرورش، تهران: مؤسسه انتشارات امير کبير، چاپ نوزدهم
