پسر يا دختر؟ باورهاي خرافي

سايه ي اين پرسش بر تمام دوران حاملگي سنگيني مي کند، اما هنوز - دست کم در کشور ما - ارائه پاسخ قطعي براي آن ممکن نيست. (1) بر عکس در آمريکا، پس از ماه پنجم حاملگي با يک آزمايش مي توان پي برد که نوزاد پسر خواهد بود يا دختر.(2) براي تعيين جنسيت نوزاد روش هاي سنتي و عاميانه ي بسياري وجود دارد. بررسي جزئيات اين روش ها نشان مي دهد که در تمام آن ها اميد و آرزوي پسر بودنِ جنين نهفته است. برخي از آن ها حتي به چاره جويي مي پردازند و بهترين راه هاي پسر دار شدن را نشان مي دهند: به عنوان مثال، آميزش در شب هاي بالا آمدن ماه يا در شب چهارده ( در هيچ موردي آميزش در اوّل ماه توصيه نمي شود، زيرا که اين کار ممکن است به توليد بچه هاي ناقص الخلقه بينجامد )، خوابيدن روي دنده ي راست و امثال آن ها. از سوي ديگر، رهنمودهايي نيز براي دوران پس از حاملگي وجود دارد که کنجکاوي هاي موجه اولياي آينده را ارضا مي کند. در بعضي از مناطق يک مشت گندم بر مي دارند و دانه هاي آن را مي شمارند: اگر تعداد آن ها فرد بود بچه پسر مي شود و اگر زوج بود دختر. اگر سکه اي که لاي لباس مادر مي گذارند به هنگام افتادن شير باشد، يک پسر به دنيا مي آيد و گر نه يک دختر. يکي از رايج ترين آزمون ها شکستن جناغ است: زن و شوهر استخوان جناغ را مي گيرند و هر کدام يک طرف آن را به سوي خود مي کشند. پس از شکسته شدن استخوان، اگر قسمت بزرگ تر در دست مرد بماند پسر به دنيا مي آيد. وقتي که به طور بي مقدمه و ناگهاني از زني حامله بپرسند « چه چيزي در دست داري؟ » اگر اوّل به دست راست خود نگاه کند صاحب پسر مي شود و اگر به دست چپ، صاحب دختر. وقتي که شکم زن خيلي جلو بيايد نشانه ي آن است که صاحب پسر مي شود و در غير اين صورت دختر مي زايد. اگر سمت راست شکم مادر بزرگ تر باشد پسر به دنيا مي آيد، همين طور اگر سينه ي راست بزرگتر باشد يا پاي راست فعال تر از پاي چپ باشد. اگر زن حامله خنده رو باشد پسر دار مي شود و اگر بد خلق باشد و فوري زير گريه بزند صاحب دختر مي شود. اگر گونه هايش گل انداخته باشد پسر مي زايد و اگر رنگش پريده باشد، دختر. اگر خوش بر رو شود پسر خواهد داشت و اگر زشت گردد، دختر. در مورد حاملگي هاي دشوار نيز وضع به همين ترتيب است: پاهاي ورم کرده، احساس درد در کشاله ي ران، لک هاي روي پوست نشان از فرزند دختر دارد. ضربان قلب تند جنين از پسر خبر مي دهد و ضربان قلب کند، از دختر. اگر جنين در روز چهلم تکان بخورد پسر است و زايمان راحت صورت مي گيرد و اگر در نودمين روز تکان بخورد دختر است. اين اعتقاد با اعتقادي ديگر پيوند دارد: کشيش ها پيش از رسيدن به اين نتيجه که روح در همان لحظه ي لقاح در جنين وجود دارد، معتقد بودند که در مورد پسر حلول در همان لحظه ي لقاح در جنين وجود دارد، معتقد بودند که در مورد پسر حلول روح هشتاد و نه روز پس از لقاح و در مورد دختر دست کم سي و نه روز ديرتر صورت مي پذيرد. البته اين حکم مدت ها بعد از حل اين مسئله صادر شده که آيا زنان اصلاً روح دارند يا نه و مي دانيم که چنين پرسش و ترديدي مدت هاي طولاني دوام آورده است. بررسي نشانه هايي که در بالا بر شمرده شد يک ويژگي مشترک را آشکار مي سازد: نشانه هايي که از تولد پسر خبر مي دهند هميشه مثبت هستند. در واقع عدد فرم مستلزم آن است که به عدد زوج يکي اضافه شود. در آزمون شکستن جناغ، معناي تکه ي بزرگ تر ( نشانه ي پسر ) آن است که پسر چيزي علاوه بر دختر دارد و نيز اشاره اي است آشکار به « چيزي علاوه » در بدن پسر: خنده رويي، گونه هاي گل انداخته، حرکت پيشرس جنين، ماه شب چهارده، شکم بر آمده، سکه اي که شير مي آورد و امثال آن ها.... بسياري از نشانه هايي که از تولد پسر خبر مي دهند به سمت راست بدن مربوط مي شوند، سمتي که مهم تر، با ارزش تر، قوي تر و در مجموع، فعال تر به حساب مي آيد. با دست راست سلام مي دهيم، اسناد را امضا مي کنيم، دستور مي دهيم، رد مي کنيم، مي نويسيم، به دعا مي پردازيم، کار مي کنيم، غذا مي خوريم، اسلحه بر مي داريم. مهمان بر جسته در سمت راست ميزبان قرار مي گيرد و تعليم و تربيت ما را وامي دارد که سمت راستِ صدرِ مجلس را به کساني واگذاريم که رعايت احترامشان واجب است. درمقابل، بيدار شدن از دنده ي چپ نشاني نحس است. واژه ي ايتاليايي sinistro ( شوم ) دو معنا دارد: چپ و سيه روزي. چپ دست بودن نيز نوعي نابهنجاري تلقي مي شود و براي اصلاح آن امروزه به هر کاري دست مي زنند.
برخي از اين باورها به دليل آن که به آداب و رسوم تمدن دهقاني مربوط مي شدند امروزه به کلي محو گشته اند اما بسياري نيز هنوز در طبقات مختلف جامعه سخت رواج دارند.
زائوي جواني براي من تعريف مي کرد که در دفتر کارش ( در مرکز اداري يک کارخانه ي بزرگ ) همکارانش که همگي اعم از مرد و زن تحصيلکرده بودند، نه فقط رهنمودهاي مفصلي براي جلوگيري از دختر شدن نوزاد ارائه داده بودند، بلکه براي پيش بيني جنسيت نوزاد نيز توصيه اي عجيب و غريب کرده و به او گفته بودند که برود ببيند سرين راستش از سرين چپش بزرگ تر هست يا نه. اگر بزرگ تر باشد، بي هيچ ترديدي پسر مي زايد!
تمام اين نشانه ها بيانگر آن افکار قالبي جنسي مردانه و زنانه اي است که در فرهنگ ما نمود پيدا مي کنند و نشان مي دهد که اين الگوها تا چه حد در اعماق وجودمان ريشه کرده اند، تا جايي که حتي پيش از به دنيا آمدن فرزندان، برخي از صفات را به عنوان خصوصيات نوعي و فطري دو جنس به آنان نسبت مي دهيم.
چون ما مي خواهيم که پسرها ازدخترها فعال تر و پويا تر باشند - و دخترها نيز بر عکس، بايد آرام و منفعل باشند- حرکت هاي جنين بر طبق اين الگو تفسير مي شوند. ترديدي نيست که بين زندگي جنين و زندگي نوزاد پيوستگي و پيوندهايي وجود دارد که جلوه هاي « وضعيت » جسماني کودک است. اما در اين نيز هيچ ترديدي نيست که جنين هاي مذکري هستند که نوزادهايي بسيار کم تحرک از کار در مي آيند و نوزاد هاي مؤنثي وجود دارند که بسيار پويا و فعال اند. بي توجهي به اين واقعيات موجب صدور احکام کلي غلط و تعميم هاي خود سرانه مي شود.
روند توقعات و چشم داشت هاي متضاد از دو جنس، حتي پيش از تولد نوزادان، به کار مي افتد و هيچ گاه هم پايان نمي پذيرد.
به سبب آن که از زمان هاي بسيار قديم پسرها ملزم به پويايي و جسارت و دخترها ملزم به انفعال و اطاعت بوده اند، نتيجه مي گيرند که اين صفات طبيعي و فطري هستند و به زيست شناسي مربوط مي شوند. استثناهاي موجود نيز با وجودي که گسترده و پر شمار هستند، باز استثنا محسوب مي شوند و به اين پيشداوري ها آسيب چنداني نمي رسانند.

پي‌نوشت‌ها:

1. اين مطلب لزوماً منطبق بر جامعه ي ايران و مورد تأييد سايت راسخون نيست و تنها جهت استفاده محققين منتشر شده است.
2. David Rorvik et Landrum Shettles, Your boby"s sex: now you can chosse, London, Cassel.

منبع مقاله :
جانيني بلوتي، النا، (1376)، اگر فرزند دختر داريد ( جامعه شناسي و روان شناسي شکل گيري شخصيت در دختر ) ، ترجمه: محمد جعفر پوينده، تهران: نشر ني، چاپ نهم