زنان و انجام تكاليف دينِی

ماه مبارك رمضان فرا رسيده است. در اين ماه عزيز مؤمنان توفيق مي يابند كه علاوه بر انجام فرايض ديني، اعمال مستحبي را نيز به جاي آورند. بويژه خانمها كه فراغت بيشتري دارند سعي مي كنند با برگزاري مراسم مذهبي و شركت در مجالس تفسير و مقابله قرآن و خواندن نمازهاي مستحبي از بركات و فيوضات اين ماه گرامي برخوردار شوند. اما بايد مراقب باشند كه به خاطر انجام مستحبات از واجبات غافل نشوند؛ به عنوان مثال انفاق كردن، صدقه دادن، خواندن نماز مستحبي، رفتن به زيارت ائمه اطهار(ع) و شركت در مراسم مذهبي خيلي ثواب دارد، ولي آيا مي توان بدون رضايت شوهر همه اين اعمال مستحبي را انجام داد؟
در اين مورد گفتگويي با محمد علي واعظ موسوي، استاد حوزه و دانشگاه انجام داده ايم كه از نظرتان مي گذرد:
اين مشاور مذهبي با بيان اينكه ماه مبارك رمضان در ميان ماهها از جايگاه والايي برخوردار است، مي افزايد حديثي داريم از امام معصوم (ع) كه مي فرمايد: در روزگار شما نسيم هاي الهي وزيدن مي گيرد، خودتان را در معرض آن نسيم ها قرار دهيد و ازمواهب آن برخوردار شويد.رمضان يكي از آن نسيم هاي الهي است و بهترين ماه در ميان ماههاست، چه خوب است آن را درك كنيم و از هرلحظه اين ماه عزيز استفاده ببريم.
وي در ادامه مي گويد: درميان تكاليفي كه انجام مي دهيم بهترين اعمال روزه است، اما اين امر فقط ترك خوردن و آشاميدن و پرهيز از ساير مبطلات آن نيست، بلكه روزه از نظر اخلاقي نيز خيلي بالاتر از اينهاست. شخص روزه دار بايد تمام اعضا و جوارحش روزه باشد. مخصوصاً خانمها بايد دقت داشته باشند كه انجام مراسم عبادي آنان با وظايف و تكاليف اجتماعي و خانوادگي شان تداخل پيدا نكند؛ مثلاً، اگر شخصي بخواهد نماز اول وقت بخواند در آن حال طلبكار به او مراجعه كند، فقها دستور مي دهند بايد ابتدا طلب طلبكار را بدهد، بعد نماز بخواند؛ چون نماز يك تكليف عبادي است و مسأله طلبكار يك مسأله اجتماعي است و مسايل اجتماعي را مقدم بر مسايل عبادي مي دانند. حالا اين مسايل اجتماعي درخانه و خانواده بيشتر نمود پيدا مي كند. اگر خانمي مي خواهد روزه مستحبي بگيرد يا در مراسم مذهبي شركت كند و يا نمازها و دعاهاي مستحبي بخواند بايد توجه داشته باشد كه آيا اين كارهاي عبادي و مستحبي او به كارهاي اجتماعي و وظايف خانه و خانه داري او نقصي وارد نمي كند و تعارض ايجاد نمي شود؟ گرچه غذا درست كردن يك واجب شرعي نيست، ولي واجب عرفي كه هست. بنابراين اگر خانمي بخواهد روزه مستحبي بگيرد، در مراسم مذهبي شركت كند ويا صله ارحام به جاي آورد بايد با اذن و رضايت همسرش باشد و سعي كند انجام اعمال مستحبي به وظايف و تكاليف زناشويي و خانه داري او لطمه نزند.
وي در ادامه مي افزايد: البته درمورد واجبات، مرد نمي تواند همسرش را از خواندن نماز واجب يا گرفتن روزه در ماه رمضان منع كند و يا اگر زن مستطيع باشد، مرد نمي تواند او را از سفر حج واجب و يا پرداخت خمس مال خود باز دارد و يا از داشتن حجاب منع كند. فقط درمورد واجباتي كه وسعت زماني دارد مانند گرفتن روزه قرضي و يا خواندن نماز اول وقت، در صورت نياز مرد مي تواند از همسرش بخواهد كه انجام آن را به تأخير بيندازد؛ مثلاً سرظهر خانم خانه مي خواهد نماز اول وقت بخواند اگر ببيند بچه ها گرسنه اند و منتظر اونشسته اند، لازم است ابتدا در كنار خانواده سر سفره، بنشيند و پس از صرف غذا، نماز بخواند.

كسب اجازه از همسر در مورد انفاق

در مورد انفاق و صدقه دادن، برگزاري مراسم مذهبي و نذر كردن نيز بايد با رضايت و اطلاع همسر انجام شود حتي اگر زن استقلال مالي هم داشته باشد، باز هم در مصرفش رضايت شوهر شرط است؛ زيرا فضاي خانواده يك فضاي عاطفي است، در اين فضا نبايد خودسرانه كاري كنيم كه اختلاف به وجود بيايد. البته بعضي از زن و شوهرها همان اول زندگي اين قبيل مسايل را بين خودشان مطرح مي كنند و زن نظر همسرش را درباره انجام امور زندگي جويا مي شود وبه اصطلاح يك اجازه كلي مي گيرد، ولي به هر حال همان طور كه وقتي مرد مي خواهد حتي به ديدن مادرش برود، همسرش دوست دارد با اطلاع او باشد، زن نيز بايد هر كاري مي خواهد انجام دهد، شوهرش را در جريان بگذارد و با او به صلاح و مشورت بپردازد، نه اينكه به اين دليل كه استقلال مالي دارد هر كاري كه مي خواهد بدون اطلاع همسرش انجام دهد.
واعظ موسوي در پاسخ به اين سؤال كه آيا مرد مي تواند مانع از شغل اجتماعي زن شود، مي گويد: اگر هنگام ازدواج زن شاغل بوده و اين را درسند ازدواج قيد كرده باشند، مرد نمي تواند مانع ادامه كار همسرش شود، مگر اينكه نوع شغل خود را عوض كند؛ مثلاً مرد موافقت كرده همسرش در آموزش و پرورش كار كند، چنانكه او بخواهد تغيير شغل دهد و مثلاً دريك شركت خصوصي به كار گرفته شود يا ساعت كارش تغيير كند، و شب كاري داشته باشد، همسرش مي تواند مانع از ادامه كار او شود، ولي به هر حال خانمها بايد توجه داشته باشند كه حفظ كانون خانواده مهمتر از شغل است و زن و شوهر بايد دراين مورد هم به توافق برسند.
نكته آخر اينكه اگر زن در هر موردي مي خواهد اجازه كلي بگيرد؛ از قبيل انتخاب شغل، رفتن به سفر يا انجام كارهاي خير بايد اين اجازه مكتوب باشد تا اگر خداي نكرده سوء تفاهم و اختلافي پيش آمد، دچار مشكل نشود.