هورمون درماني؛ آري يا نه

اشاره:
انسان در طول دوران زندگي، خواه ناخواه مراحل مختلفي را طي مي كند كه اين مراحل شرايط منحصر به فرد خود را مي طلبد و بشر همواره سعي كرده است بهترين شرايط را براي عبور از آنها به وجود آورد. يكي ازاين مراحل يائسگي است. مرحله اي از زندگي كه شاخص آن عبور ازتوانايي توليد مثل به ناباروري مي باشد. گرگرفتگي، ابتلا به عفونتهاي مختلف ادراري و پوكي استخوان و... از جمله عوارض يائسگي بانوان محسوب مي شود و تلاشهاي بسياري براي درمان اين عوارض صورت گرفته است كه مشكلات اين دوره را كمتر كند كه يكي از اين تلاشها، هورمون درماني است.
اما هورمون درماني چيست و انجام آن چه وقت ضرورت پيدا مي كند؟ عوارض آن چيست؟ و آيا با خيال راحت مي توان اين درمان را پذيرفت...؟
اينها سؤالهايي است كه در ميانسالي ذهن بسياري از زنان را به خود مشغول مي دارد

شرايط و عوارض يائسگي

دكتر منصوره متقي متخصص زنان و زايمان در اين زمينه مي گويد: يائسگي دوره اي طبيعي از زندگي يك زن محسوب مي شود كه به دليل از بين رفتن عملكرد تخمدان به وجود مي آيد. سن متوسط براي بروز اين دوران 52-50 سالگي است و نتايج تحقيقات نشان داده است كه گرچه نژاد، تعداد زايمان و قد تأثيري بر روي سن يائسگي ندارد، اما اين روند در افراد سيگاري، لاغر و پس از شماري از اعمال جراحي نظير برداشتن رحم زودتر بروز خواهد كرد.
به اعتقاد اين متخصص، در يك درصد زنان يائسگي قبل از چهل سالگي بروز مي كند.
وي اختلالات قاعدگي، برافروختگي و تعريق، اضطراب، فشار روحي نظير افسردگي و تحريك پذيري، خشكي واژن و مشكلات ادراري، پوكي استخوان و بيماريهاي قلبي عروقي را از جمله عوارض يائسگي مي داند.

«هورمون» ماده حياتي

دكتر فائزه حسينيان، متخصص زنان و زايمان درباره عملكرد هورمونها در بدن مي گويد: اين ماده در بافت خاصي توليد شده، به جريان خون راه مي يابد، به قسمتهايي از بدن كه به اين ماده حساس مي باشند، منتقل مي شودو آثار اختصاصي خود را بروز مي دهد.
وي در ادامه يادآور مي شود: ساخته شدن هورمونها در بدن بانوان توسط بافت تخمدان از زمان بلوغ آغاز مي شود و تا زمان يائسگي ادامه خواهد يافت.
به اعتقاد او بروز يائسگي، اين هورمونها به ميزان چشمگيري كاهش مي يابد كه مي توان با جايگزين كردن آنها، اختلالات ناشي از كمبود هورمونها را جبران كرد.

موارد مصرف هورمون

دكتر متقي تجويز هورمونهاي استروژن و پروژسترون را در زناني كه محروميت هورموني بروز مي دهند، براي مثال دچار گرگرفتگي شديد، پوكي استخوان، خشكي واژن مي شوند، توصيه مي كند.
به اعتقاد اين متخصص زنان و زايمان، حتي در مواردي مي توان به منظور پيشگيري از بروز پوكي استخوان در زنان يائسه بعضي از هورمونها نظير استروژن را تجويز كرد.

هورمون درماني ممنوع

متقي، استاد دانشگاه در خصوص موارد منع مصرف هورمون در بانوان معتقد است: در افرادي كه سابقه سرطان سينه و رحم، انعقاد داخل عروقي، اختلال در عملكرد مزمن كبدي، بيماريهاي عروقي دارند، همچنين از چربي خون بالا و سردردهاي ميگرني رنج مي برند، نبايد هورمون تجويز شود.
به اعتقاد او، اين روش درمان بيماريهاي كيسه صفرا را 5/1 تا دو برابر، افزايش مي دهد، همچنين نسبت مستقيم با افزايش سرطان سينه خواهد داشت.

شرايط هورمون درماني

دكتر متقي در اين باره خاطرنشان مي كند: هورمون بايد در فاصله زماني محدود و با كمترين ميزان ممكن تجويز شود و مدت زمان مصرف آن از پنج سال تجاوز نكند.
وي در ادامه مي افزايد: در زنان كمتر از چهل سال كه عقيم يا يائسه شده اند، تجويز دوره اي استروژن براي كاهش علايم دراز مدت يائسگي نظير گرگرفتگي، پوكي استخوان و بيماريهاي قلبي، عروقي و... مؤثر خواهد بود.
اين متخصص زنان و زايمان در ادامه مي گويد: اگر پزشك متخصص خونريزي غيرطبيعي در حوالي يائسگي را ناشي از اختلال عملكرد تخمدان تشخيص دهد، در اين صورت مي تواند هورمون پروژسترون را براي درمان تجويز كند.

هورمون درماني، مجاز يا غيرمجاز؟

راحله بابازاده، كارشناس ارشد مامايي هم درباره هورمون درماني مي گويد: گرچه اين نوع درمان براي مهار عوارض يائسگي مؤثر است، اما مصرف آن بي ضرر نخواهد بود.
به اعتقاد اين كارشناس ارشد مامايي، در اينكه زنان در دوره اي از زندگي با كاهش هورمونهاي زنانگي رو به رو مي شوند، حكمتي وجود دارد كه تاكنون دانش بشري به آن دست نيافته است.
او همچنين معتقد است: به طور طبيعي زنان بايد در طول مدت زندگي با اين عوارض رو به رو شوند.
بابازاده همچنين معتقد است: خداوند بسيار بيشتر از بندگان خود از فوايد وجود استروژن در بدن و تأثير آن بر ميزان تراكم استخواني و جلوگيري از عوارض قلبي عروقي در زنان آگاه است.
و همچنين تأكيد مي كند: بهتر است به جز در مواردي كه علايم يائسگي، زندگي طبيعي زن را با بحران مواجه مي سازد و كمبود هورمون در وي به صورت بيماري بروز مي كند، نبايد از هورمون درماني استفاده كرد.
گرچه مليحه تيموري، كارشناس پرستاري نظري متفاوت دارد و مي گويد: استفاده از هر دارويي كه موجب افزايش اميد به زندگي در انسان، همچنين كاهش درد و رنج وي شود، پسنديده است.
به اعتقاد او نيز، اگر عوارض يائسگي منافاتي با زندگي طبيعي فرد ندارد بهتر است به جاي درمان دارويي از تغيير روش زندگي بهره برد و هرگونه درمان دارويي را به عهده متخصصان اين رشته گذاشت.