انقلاب اسلامی

پیروزی انقلاب اسلامی ایران شروع عصر تازه ای در تاریخ ایران به شمار می رود.کشوری که چندین هزار سال تحت سلطه ی شاهان و استعمارگران قرار داشت از بند زنجیر اسارت رها شده و سرنوشت آن را مردم مسلمان و انقلابی رقم زدند.در یک کلام،ظهور انقلاب اسلامی ایران حاصل زحمتهای اولیای دین برای اجرای قوانین اسلام و برپایی حکومت عدل الهی بود.

ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی ایران که بدون وابستگی به شرق و غرب در 22 بهمن 1357 ه.ش،به پیروزی رسیده بود،معادلات سیاسی استکبار جهانی را بر هم ریخت.انقلابی نوپا که کانون توجه سیاستمداران و عموم مردم جهان شد.(انقلاب سالهای 1978،1979 (1357) و پیامدهای آن برای نخستین بار در خلال 25 سال،توجه وسیع همگانی،همراه مقدار زیادی سرگردانی و ابهام را نسبت به ایران جلب نمود.این انقلاب حتی با الگوها و انتظارات کسانی که به نسبت خوبی از اوضاع ایران مطلع بودند،نیز سازگار نبود.) (1)
بی شک،چنین حادثه ای بزرگ،مسایل بی شماری در پی داشت،چنان که برخی،روزهای انقلاب را در مقابل تحولات سالهای اولیه ی بعد از پیروزی ناچیز می شمارند.انقلاب اسلامی ایران در عمر کوتاه خود مراحل متعدد و سرنوشت سازی را سپری کرده است.برای آشنایی بیشتر،این روزها را در دورانهای زیر مورد مطالعه قرار می دهیم.

از پیروزی انقلاب تا استعفای دولت موقت

دولتی که با حکم امام خمینی – رحمت الله علیه – در تاریخ 15/11/1357 به نخست وزیری مهندس (مهدی بازرگان) تشکیل شده بود،با پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن،با عنوان (دولت موقت انقلاب اسلامی) اداره کشور را به دست گرفت.(2) فرمان نخست وزیری مهندس بازرگان شامل مأموریتها و مسؤولیتهای زیر بود.
1. (در انتصاب مسؤولین دولتی روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص درنظر گرفته نشود.
2. انجام رفراندم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره ی تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی.
3. تشکیل مجلس خبرگان جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید.
4. انتخابات مجلس نمایندگان ملت.) (3)
دولت موقت به دلیل گرایشهای لیبرالیستی و میانه روی،نه تنها در جهت انجام فرمان حضرت امام گام بر نمی داشت،بلکه بر موضع حزبی اصرار می ورزید.به عنوان نمونه می توان به ترکیب کابینه ی دولت موقت و برخورد با نهادهای انقلابی اشاره کرد.
رفراندم عمومی در روز دوازدهم فروردین 1358 ه.ش برای تعیین نظام حکومتی ایران اسلامی برگزار شد و 2/98 درصد افرادی که واجد شرایط بودند،به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند.امام خمینی – رحمت الله علیه – در اعلامیه ای به این مناسبت فرمود:
(صبحگاه دوازده فروردین که روز نخستین حکومت الله است از بزرگترین اعیاد مذهبی و ملی ماست. ملت ما باید این روز را عید بگیرند و زنده نگهدارند.روزی که کنگره های قصر 2500 ساله حکومت طاغوتی فرو ریخت و سلطه شیطانی برای همیشه رخت بربست و حکومت مستضعفین که حکومت خداست به جای آن نشست.)(4)
عرصه ی سیاسی ایران در فاصله پیروزی انقلاب تا استعفای دولت موقت شاهد حوادث گوناگونی بود.از فردای پیروزی،دهها دسته و گروه در مناطق مختلف خودنمایی کرده،هرکس برای خود ایدئولوژی و آرمانی را اعلام کرد.گروههای معارض انقلاب- گروهکها- با الهام از استکبار جهانی در صدد سرنگونی نظام نوپای جمهوری اسلامی بودند.عمل کرد (حزب دموکرات) و (کومله) در کردستان،(منافقین) سازمان مجاهدین خلق در تهران و شهرهای بزرگ،حزب (خلق مسلمان) در تبریز،گروههای چپ در ترکم صحرا و فعالیتهای گروه تروریستی (فرقان) از آن جمله بود.(5)
کمیته ی انقلاب اسلامی،سپاه پاسداران و جهاد سازندگی از مهمترین نهادهایی بودند که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تأسیس شدند.پاسداران انقلاب،به عنوان بازوی مسلح انقلاب و رهبری، به علت ضعف قوای انتظامی و ارتش و فقدان امنیت اجتماعی،اسلحه به دست گرفته،به حراست از انقلاب پرداختند. جهاد سازندگی نیز با ارایه انواع خدمات کشاورزی،آبرسانی،برق رسانی و راه سازی را در مناطق محروم بویژه بخشها و روستاهای دور افتاده آغاز کردند.(6)
الف:انقلاب دوم:
روز سیزده آبان 1358 ه.ش،به مناسبت سالگرد تبعید حضرت امام- رحمت الله علیه – مراسمی در دانشگاه تهران برگزار شد.در پایان این مراسم،به عنوان اعتراض به پناه دادن شاه به امریکا،راهپیمایی با شکوهی به طرف سفارت امریکا درتهران انجام گرفت.در این میان عده ای از دانشجویان به نام (دانشجویان پیرو خط امام) با یک برنامه ی از پیش تعیین شده،در یک اقدام انقلابی و متهورانه سفارت امریکا،( معروف به لانه ی جاسوسی) را که زیر چتر مصونیت دیپلمات در ایران مشغول کار بود،به اشغال خود درآورده،کارکنان آن را به گروگان گرفتند.(7)
امام خمینی – رحمت الله علیه – حرکت دانشجویان را تأیید کردند و مردم با اجتماع و تظاهرات در خیابانهای اطراف لانه ی جاسوسی،پشتیبانی خود را از این اقدام اعلام کردند.اشغال لانه ی جاسوسی،ضربه ی مهلکی بر ایادی امریکا و بخصوص لیبرالها و دولت موقت بود. سرانجام دولت موقت که نمی- توانست خود را با شرایط جدید تطبیق دهد،مجبور به استعفا شد و بدین ترتیب،عمر نه ماهه ی آن به پایان رسید.(8)

از استعفای دولت موقت تا آغاز جنگ تحمیلی

این دوره یکی از دوره های پرحادثه و سخت تاریخ انقلاب اسلامی است.(شورای انقلاب) (9) پس از استعفای دولت موقت اداره ی امور کشور را به دست گرفت و اولین انتخابات ریاست جمهوری در بهمن ماه 1358 ه.ش برگزار شد و ابوالحسن بنی صدر در این انتخابات به ریاست جمهوری برگزیده شد.در اسفندماه همان سال،مردم در سراسر کشور برای انتخاب نمایندگان اولین دوره ی مجلس به پای صندوقهای رأی رفتند و افراد مورد نظر خود را برای امر خطیر وضع قوانین برگزیدند.این مجلس در خردادماه سال 1359 ه.ش افتتاح شد.(10)
الف:انقلاب فرهنگی:
بعد از پیروزی انقلاب،به علتهای مختلف که مهمترین آنها ضعفهای بی حد و حصر دولت موقت بود،گروههای سیاسی به سرعت شکل گرفته،با تبلیغات گسترده ای علیه نظام نوپای جمهوری اسلامی وارد میدان مبارزات سیاسی شدند دانشگاه نیز به عنوان یک مرکز فرهنگی و مولد متخصصین جامعه،جولانگاه گروههای سیاسی مختلف شد.(11)
از نتایج فعالیتهای گروههای مخالف با آرمانهای انقلاب اسلامی،ایجاد جو مسموم سیاسی در دانشگاه و در میان قشرهای روشنفکر جامعه بود،بگونه ای که مبانی ارزشی و اسلامی انقلاب به مسخره گرفته می شد. با ادامه ی این روند سرانجام،دانشجویان متعهد از درون دانشگاهها با یک حرکت انقلابی دانشگاهها را تعطیل کرده،خواهان اصلاح وضع موجود شدند.این حرکت دانشجویان مورد تأیید شورای انقلاب نیز قرار گرفت.(12)
سپس از سوی رهبر انقلاب اسلامی،(ستاد انقلاب فرهنگی) شروع به کار کرد.حضرت امام – رحمت الله علیه – از این ستاد خواستند تا:
(برای برنامه ریزی رشته های مختلف و خط مشی فرهنگی آینده ی دانشگاهها بر اساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده سازی اساتید شایسته،متعهد و آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اقدام نمایند.) (13)
ب: حادثه ی طبس
حمله نظامی امریکا به قصد آزادی گروگانها در تاریخ پنجم اردیبهشت 1359 ه.ش به وقوع پیوست.این حمله با عنایت خداوند متعال به علت توفان شن در طبس شکست خورد.نیروهای نظامی امریکا بدون نیل به اهداف عملیات خود با ناکامی و رسوایی و با به جا گذاشتن تعدادی کشته و تلف شدن چند هواپیما و هلیکوپتر و مقداری وسایل دیگر در کویر طبس مجبور به فرار شدند.البته با اقدام خیانت آمیز بنی صدر،اسناد سری مهم و بسیار محرمانه در بمباران هلیکوپترهای باقیمانده از بین رفت.(14)
ج: کودتای نوژه
امریکا همزمان با حمله نظامی به طبس،از طریق (شاهپور بختیار) در تدارک کودتای نوژه بود.تجاوز نظامی طبس و کودتای نوژه دو حلقه ی یک زنجیر بودند که باید منجر به براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران می شد.(15) کودتا چیان که عده ای از آنها از افسران طرفدار رژیم شاه بودند،قصد داشتند با هواپیما بیت امام – رحمت الله علیه – را در (جماران) بمباران کرده،به کمیته ها و مراکز سپاه نیز حمله نمایند.این کودتا با هوشیاری نیروهای (حزب الله) به موقع کشف و خنثی شد.عاملین کودتا دستگیر و محاکمه شدند و اعتراف کردند که برنامه ی کودتا را از دولتهای خارجی گرفته اند.(16)
د: نخست وزیری شهید رجایی
بنی صدر که از ابتدا ملی گرا،لیبرال و غرب زده بود،در دوران ریاست جمهوری بتدریج روش خود را تغییر داده،اختلافات بسیاری با شورای انقلاب و مجلس شورای اسلامی پیدا کرد.یکی از اختلافها،انتخابات نخست وزیر بود.بنی صدر برای انتخاب دولت متمایل به خود تلاش می کرد،در حالی که مجلس با تکیه به رهنمودهای حضرت امام – رحمت الله علیه – در انتخاب نخست وزیر متعهد و مکتبی پافشاری می نمود.سرانجام،بعد از مدتی تلاش و تعیین هیأتی مشترک،شهید رجایی به عنوان نخست وزیر انتخاب شد.(17)

پی نوشت ها:

1. ریشه های انقلاب ایران،نیکی،آر.کدی،ترجمه عبدالرحیم گواهی،ص15.
2. تاریخ معاصر ایران،آموزش و پرورش،ص255،تهران،1370.
3. صحیفه نور،ج5،ص27.
4. همان مدرک،ص232.
5. تاریخ معاصر ایران،آموزش و پرورش،ص258.
6. همان مدرک،ص256.
7. تحلیلی بر انقلاب اسلامی،منوچهر محمدی،ص147،امیرکبیر.
8. تحلیلی بر انقلاب اسلامی،منوچهر محمدی،ص147،امیرکبیر.
9. این شورا در تاریخ 22/10/57 طی پیامی از سوی امام و مرکب از:آیت الله خامنه ای،شهید مطهری،شهید بهشتی،شهید باهنر،حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی و آیت الله موسوی اردبیلی تشکیل شد.
10. تاریخ معاصر ایران،آموزش و پرورش،ص259.
11. تحلیلی بر انقلاب اسلامی، محمدی،ص156.
12. تاریخ معاصر ایران،آموزش و پرورش،ص261.
13. صحیفه نور،ج2،ص177.
14. حادثه ی طبس،چارلی بکویث،ترجمه دفتر انتشارات اسلامی،ص4،دفتر انتشارات اسلامی.
15. تحلیلی بر انقلاب اسلامی،منوچهر محمدی،ص155.
16. تاریخ معاصر ایران،آموزش و پرورش،ص261.
17. همان مدرک،ص262.

منبع:

کتاب،تاریخ سیاسی معاصر ایران،پژوهشکده تحقیقات اسلامی،صص171 تا 176