مترجم: زهرا هدایت منش
منبع:راسخون
منبع:راسخون
مواد پیشرفته و جدید اتوموبیلهای زرهدار را قویتر و سبکتر کردهاند. در عین حال به آسانی نمیتوان آنها را از مشابه عادی خود تشخیص داد.
در شهر بوگوتا در کلمبیا، یک اتوموبیل سواری مرکوری مدل گراندمارکیز در حالی که دو اتومبیل تویوتا لندکروز در دوطرفش بودند، به آهستگی در ترافیک سنگین مرکز شهر در حرکت بود. ژنرال میگوئل مازامارکز، رئیس پلیس کلمبیا و فرد شاخص در جنگ کشور علیه کارتل مواد مخدر، سر کار خود میرفت. وقتی اتوموبیل او از کنار ماشینی که پارک شده بود گذشت، تروریستی از فاصلهی دور 50 کیلوگرم دینامیت را که در اتوموبیل پارک شده جاسازی شده بود ، منفجر کرد. انفجار ناشی از آن، مرکوری 5/2 تنی را مثل توپ به هوا پرتاب کرد و به شدت بر روی سطح خیابان کوفت در حالیکه در فولادی صندوق عقب آن مثل در قوطی ساردین در هم پیچیده بود. هر دو اتوموبیل همراه خرد شده، یکی از محافظلن و 4 کودک که در آن حوالی در اتوبوس مدرسه بودند، کشته شدند، پنج محافظ دیگر و دهها عابر در این انفجار که حفرهای به اندازهی یک استخر کوچک ایجاد کرد و تا فاصله 5 بلوک شیشهها را شکسته بود، مجروح شدند. وقتی گرد و خاک و دود خوابید، مرکوری مچاله شده روی چهار لاستیک ترکیدهاش قرار داشت. سنت راست آن با ترکشهای انفجار سوراخ سوراخ شده و شیشهاش سراسر ترک خورده بود. سپس در باز شد ومازامارکز، بیرون آمد، عبوسانه صحنه را بررسی کرد، گرد و خاگ لباسش را تکاند و به داخل ساختمانی در آن نزدیکی رفت تا به دفترش تلفن کنم. وی بعد در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت: "اگر به خواست خدا و به خاطر اتوموبیل زره دارم نبود حالا مرده بودم."
اگر این حمله 10 یا 15 سال قبلش اتفاق افتاده بود ژنرال در اتوموبیل زرهدارش کشته میشد. اما او در اتوموبیلی بود که توسط یکی از زره سازان جدید و با استفاده از مواد پیشرفتهای ساخته شده بود که این دژهای متحرک امروزی را به بهترین وسیله برای حفظ جان تبدیل کردهاند.
کادیلاک ضد گلوله متعلق به آل کاپون، نزدیک به 5/1 تن شیشه 75 میلیمتری و زرهی ساخته شده از فولاد داشت، اتومبیت 4 تنی برای حرکت در ترتفیک شهر فشار زیادی را تحمل میکرد. پیشرفتهای اخیر در ساخت مواد ترکیبی و متالوژی زره سازان امروزی قادر میکنند اتوموبیلی قویتر و سبک تر بسازند. همچنین این اتوموبیلها را نمیتوان از انواع عادی آنها تشخیص داد.
شرکت موسوم به EAC که اتوموبیل مار مارکز را ساخت، در ناحیهای صنعتی در شمال شهر سن آنتونیو در تگزاس قرار دارد. مارک برتن، معاون و رئیس EAC عملکرد یک خودرو زره دار را چنین توضیح میدهد: "یک حملهی تروریستی به اتومبیل به طور متوسط 37 ثانیه طول میکشد. ممکن است این مدت طولانی به نظر نیاید، اما وقتی به سوی شما شلیک میشوداین زمان واقعاً طولانی است." مقصود از ساختن این اتوموبیلها بیاثر کردن گلولههاست تا سرنشینان بتوانند از تیررس خارج شده، بگریزند. جایی برای اسلحه، که انتخابی و اختیاری است، توانایی محدودی را برای پاسخ به تیراندازی ایجاد میکند، اما ماندن در محل برای مقابله به مثل توصیه نمیشود. برتن میگوید: "ما به مشتریان خود توصیه میکنیم فقط پایتان را روی گاز فشار دهید و از مهلکه دور شوید." انگیزه دیگری هم برای ترک سریع محل حادثه وجود دارد: شیشهی "ضد گلوله" واقعاً فقط در برابر گلوله مقاوم است. برخورد مکرر گلولهها به یک نقطه میتواند آن را سوراخ کند. و معمولاً بیشتر گلولهها به سمت شیشههای اتوموبیل شلیک میشود.
گفتگو با یک زره ساز، بدون درک اصطلاح بسیار متداول "سطح شکست"، معنایی ندارد. پس از جنگ جهانی دوم، ارتش و آژانسهای دیگر فدرال، از جمله اف. بی. آی. استانداردهای سطح شکست را تعریف کردند تا امکان مقایسهی مقاومت در برابر گلولههای پرتابی را فراهم آورند. بر اساس کالیبر، طول لوله، نوع و وزن گلوله، و سرعت برخورد، که همه مشخص بودند، پنج سطح شکست تعیین شد تا بتوان مقاومت هر ماده را در برابر گلولههای شلیک شده از سلاحهای رایج اندازه گیری کرد. به این ترتیب وقتی زره سازی به اتومبیل سطح 1 اشاره میکند منظورش این است که اتومبیل میتواند در برابر سلاح کمری عادی نظیر کالیبر22/0 یا 38/0 با نیروی دهانهای حدود 335 پوند – فوت مقاومت کند. سطح 2 در برابر فشنگهایی تا 9 میلیمتر و مگنوم 357/0 مقاوم است و حد نیرو را 535 پوند – فوت بالا میبرد. سطح 3 در برابر کاربین 30/0 و مگنوم 44/0 با نیروی 957 پوند – فوت مقاومت میکند. سطح 4 در برابرتفنگ 62/7 میلیمتر (کالیبر 308/0) و نیروی 2650پوند- فووت مقاوم است. سطح 5 در برابر تمام سلاحهای یاد شده به علاوه تیرهای زره شکاف 62/7 میلیمتری پایدار است. این نوع تیر انرژی جنبشی برابر با فشنگ استاندارد 62/7 میلیمتر دارد، اما گلوله فولادی سخت آن به آسانی از غالب مواد سطح 4 عبور میکند.
دنیای زره سازان حول این سطوح شکست میگردد، زیرا آنها نوع و ضخامت زره مورد استتفاده را تعیین میکنند. این تصمیمها بر وزن اتوموبیل، پیچیدگی ساختمان آن، و هزینهاش اثر میگذارد. زره ساز باید مشکلات ایجاد شده در توانایی کنترل، شتاب، و ترمز اتوموبیل، ناشی از وزن اضافی زره را حل کند. این عوامل به طور روزافزونی در مورد حرکت اتوموبیلها اهمیت مییابند زیرا ابعاد و قدرت اتوموبیلها هموار رو به کاهش است. تونی اسکاتی کع مدرسهی رانندگی تدافعی اسکاتی را در ماساچوست اداره میکند، کارشناس امور ضد تروریستی است. اسکاتی به مشتریان توصیه میکند که قبل از خریدن یک اتومبیل زره دار، آن را در شرایط معمولی جادهای امتحان کنند. وی میگوید: "من کسانی را میشناسم که ماشین زره داری را خریدند، آن را تحویل گرفتند، و سپس دریافتند که آن قدر نیرو ندارد که بتواند به بالای تپهای که خانهی آنهاست برود."
برای تعیین سطح شکست لازم، قبل از پذیرش سفارش، یک ارزیابی کامل از تهدید احتمالی نسبت به جان مشتری انجام میشود.افرادی در پی خرید اتومبیل زره پوش هستند که به دلیل ثروت، قدرت، یا وابستگی سیاسی، هدف مناسبی برای ترور یا آدم ربایی محسوب میشوند. هر یک از آنها با تهدید خاصی رو به رو هستند، و بر اساس وضعیت خریدار، روش انجام کارهای استثنایی روی اتوموبیل و نوع سلاحهایی که ممکن است استفاده شود، تعبیر میکند. مثلا، در کلمبیا، یک حملهی معمولی با شرکت دو مرد و یک موتور سیکلت انجام میشود که به موازات اتومبیل مورد نظر میرانند و با هفت تیر اتوماتیک 9 میلیمتری به آن شلیک میکنند.
در سالهای گذشته، بالا بردن سطح شكست خود به خود به معنی استفاده از زره ضخیمتر بود. نتیجهی این كار افزایش وزن اتومبیل بود. برتن میگوید: "من شورلتهای زرهداری را در فیلیپین دیدهام كه از فرط سنگینی چرخهایشان به معنی واقعی كلمه در حال شكستن بود".
خوشبختانه، مواد امروزی قویتر، سبكتر، و غالباً ارزانترند. مثلاً، EAC از نوعی فولاد زره دار جدید موسوم به BP6:33 ساخت شركت AWT در آلاباما استفاده می كند. امروز پرمصرف ترین فولاد مخصوص زره، فولاد منگنز- مولیبدنی و یا چند آلیاژی است. قدرت جذب انرژی فئلاد با اضافه كردن كربن، منگنز، كروم، و مولیبدن افزایش مییابد. فولاد حرارت میبیند و سپس آبداده و باز پخت میشود. این روش سبب میشود كه شكل دهی داغ، جوشكاری، یا بریدن فولاد بدون آبگیری از آن غیر ممكن باشد. آبدادن فولاد پوستهی سختی به عمق 5/1 میلیمتر ایجاد میكند. اما داخل آن نرم میماند. برای متوقف كردن گلولههایی با كالیبر بالا ورقههایی به ضخامت 5 میلیمتر یا بیشتر لازم است.
از سوی دیگر دستورالعمل تهیهی BP6:33 افزودن تعداد بیشتری مولیبدن، كروم، منگنز، و مقدار زیادی نیكل گرانقیمت را به منظور افزایش چگالی در بر میگیرد. سپس فولاد در هوا سخت میشود. همین فرایند خاص گرم كردن- خنك كردن در هواست كه چگالی زیاد و یكنواختی را در تمام ضخامت فولاد ایجاد میكند. نتیجه عمل فولادی مقاومتر است كه میتوان آن را برید، در گرما شكل داد، یا جوشكاری كرد زیرا به محض خنك شدن به سختی اولیه باز میگردد. این امر به معنی كاهش شدید هزینهی زره سازی است. زیرا این نوع فولاد را میتوان در محل با مشعل پلاسما (مشعلی كه در آن گاز پلاسمایی در امتداد مماس بر قوس الكتریكی دمیده میشود و دمایی در حدود 50000 درجه سلسیوس ایجاد میكند) برید و جوش داد. در مقایسه، كسانی كه از فولاد زره آبداده استفاده میكنند باید به زحمت برای هریك ار پهنههای زرهدار خودرو قالبی درست كنند و سپس از سازنده فولاد بخواهند كه آن را با مشخصات مورد نیاز شكل دهد. EAC فقط حفرهای را كه باید پوشانده شود اندازهگیری میكند، فولاد را میبرد و مجددا آن را با انحنای لازم جوش میدهد. صفحهی 3 میلیمتری از BP6:33 را میتوان در سطح 3 جانشین صفحه 5/1 میلیمتری فولاد زره كرد و وزن را 50 درصد كاهش داد.
مدیر تولید AWT برای نمایش برتری BP6:33 ، نتیجه آزمایشهای بالیستیك انجام شده را اعلام میكند. او میگوید: "روزگار بدكاران را سیاه میكنیم. صفحهی 5/3 میلیمتری حداكثر فشار گلولهی مگنوم 44/0 را از فاصلهی نزدیك تحمل كرد بدون آنكه گلوله از آن بگذرد." مشتریان مجبور نیستند این گفته را قبول كنند. آنان غالباً در حین ساخت اتومبیلشان، به EAC میآیند، نمونهای از زره را انتخاب میكنند و در میدان تیر كارخانه به آن شلیك مینمایند.
وزن هر متر مربع از این فولاد پرقدرت با ضخامت 3میلیمتر در حدود 8 كیلوگرم و با ضخامت 6 میلیمتر دو برابر آن است. قیمت این فولاد 30 تا 40 درصد از فولاد زره معمولی گرانتر است. اما EAC معتقد است كه به قیمتش میارزد. برتن میگوید: "ما تقریباً به طور انحصاری ار آن استفاده میكنیم زیرا اتومبیلهای زیادی با سطح شكست پایین نمیسازیم، و برای كار ما فولاد بهتر از فایبرگلاس است."
سپس برتن برای توضیح منظور خود از "فایبرگلاس"، چیزی شبیه به نان بستنی و به اندازهی كاشی را به دستم داد و گفت: این "ورقهی فایبرگلاس سخت" است كه در ابتدا به عنوان زره هلیكوپتر در دوران جنگ ویتنام ساخته شد. لایههایی از پارچهی درشت باف فایبرگلاس با رزین چسبنده اشباع شده، و سپس در اتو كلاو و با دمای بالا به هم فشرده میشوند. (دستورالعمل دقیق این كار در انحصار شركت است.) لایههای چندگانه به عنوان ورقههای كنترل كننده عمل میكنند: وقتی گلولهای لایههای متوالی را میشكافد و پیش میرود، تغییر شكل داده و از سرعتش كاسته میشود تا سرانجام تمام نیرویش مصرف شود. مزیتهای اساسی این ماده سبكی وزن و هزینه كمتر است. فایبرگلاس به طور قابل توجهی پرقدرت است به طوریكه یك لایهی 5 میلیمتری آن محافظت سطح 1 و 15 میلیمتر از آن محافظت سطح 4 را ایجاد میكند، در صورت استفاده از فولاد BP6:33، ضخامت لازم برای سطوح 1 تا 3 برابر 3 میلیمتر و برای سطح 4 برابر 6 میلیمتر است. در مقایسه، قیمت فایبرگلاس 5/1 و وزنش 50 درصد این فولاد است. اما فایبرگلاس نیز اشكالهای خاص خود را دارد. به سبب ضخامت زیاد در سطح شكستهای بالا، استفاده از آن در فضاهای محدود، نظیر درها، دشوار است. در این موارد ضخامت فایبر گلاس مزاحم باز و بسته كردن در و قفل آن میشود. همچنین نصب آن بسیار كاربر است. جهت كسب حداكثر مقاومت هر صفحه باید به قابی فرعی پرچ و بعد در داخل صفحهی بدنه سوار شود.
دیگر موادی كه در سالهای اخیر در اتومبیلهای زره دار به كار میروند عبارتند از الیاف سخت كولار (نوعی الیاف پلی آمید كه بسیار سخت است و برای لباس ضد گلوله، نوارهای مقاوم در لاستیك اتومبیل، فیلتر و ... مورد استفاده قرار میگیرد.) و نوعی مشابه ولی ارزانتر ولی ارزانتر، موسوم به نایلن بالیستیك. از یك ورقهی هشت لایه با ضخامت 25 میلیمتر از نایلن بالیستیك میتوان به ای فولاد برای زرهدار كردن سقف و كف اتومبیل استفاده كرد. EAC دریافته است كه بمبهای پرقدرتی كه زیر اتومبیل منفجر میشوند میتوانند فولاد را شكافته و قطعات آن را به داخل بفرستند، نایلن بالستیك معمولاً تغییر شكل میدهد و قطعات را در خود نگاه میدارد. در مقایسه با فولاد، این مواد نرم به دلیل ارزانتر بودن، 5 برابر قویتر بودن، و با وزنی بسیار كمتر، مورد علاقهی بسیاری از سازندگانند. لیكن EAC از آنها به طور محدود استفاده میكند زیرا نصب آنها مشكل است. تعدادی از خریداران متوجه شدند كه پس از چند سالی رفت و آمد در كوره راههای جهان سوم، زره نایلنی اتومبیلشان مثل برنج وارفته شل و ول شده است. EAC از كولار در داخل قاب پنجرهها استفاده میكند زیرا در این قسمتها ممكن است گرمای ناشی از جوش دادن فولاد، فلز نازك را تغییر شكل دهد و در اطراف قسمتهای آب بندی شده در اتومبیل منفذی برای نشت هوا یا آب ایجاد كند. از كولار به عنوان آستر محفظهی چرخ و محافظ باك بنزین و دو باتری اتومبیل نیز استفاده میشود.
پیشرفتهایی هم در زمینهی شیشهی ضد گلوله، كه در این صنعت "زره شفاف" نامیده میشود، كسب شده است. در مقایسه با شیشهی ضد گلوله 75 میلیمتری كادیلاك آل كاپون، كه وزن هر متر مربع آن 120 كیلوگرم بود، اتومبیلهای زره دار امروزی از تركیب سبك وزن پلاستیكهای لكسان یا لكسگارد استفاده میكنند كه در داخل ورقهای از شیشهی ایمنی به ضخامت 6 تا 12 میلیمتر چسبانده شدهاند. رویهی شیشه ضد خراش است، میتوان آن را رنگین كرد، و سرعت حركت گلوله را كند میكند. شیشه سطح مقطع گلوله را افزایش میدهد و قبل از آنكه گلوله به لایههای داخلی برسد از سرعت آن میكاهد. این لایههای پلی كربنات تحت فشار ضربه به طور متوالی كشیده و جدا میشوند و انرژی جنبشی گلوله را جذب كرده و از بین میبرند. آنها همچنین "سپر"ی را ایجاد میكنند كه مانع خرد شدن شیشه و پرتاب تراشههای تیز آن به داخل اتومبیل میشود. سطح محافظت با افزودن لایههای اضافی به آسانی تغییر میكند: مثلاً، شیشهی زره تركیبی سطح 4، 25میلیمتر ضخامت دارد و وزن هر متر مربع آن تقریباً 45كیلومتر است.
شیشههای جلو شبیه شیشههای رنگی معمولی است، اما ضخامت آنها 4 برابر است. برتن سالن تمیزی را به من نشان داد كه در آن لایههای پلی كربنات با استفاده از یك ماده چسبنده بر روی شیشه قرار میگیرند، و سپس بر یگدیگر فشرده شده و بعد خشك میشوند. آن گاه منفذهای ورودی و خروجی در بین لایهها ایجاد میشود تا امكان تزریق نیتروژن مایع به وجود آید. این عمل حبابهای هوای محبوس در بین لایهها را بیرون میراند و مانع میشود كه شفافیت شیشه از دست برود. پس از آن كه منفذها بسته شوند، شیشه با سنگ زدن و رنگزنی لبهها و تمیز و براق كردن تكمیل میشود. در پایان كار وزن شیشه در حدود 160 كیلوگرم خواهد بود. من ناظر فعالیت استاد كارانی بودم كه شیشهی اصلی یك شورلت استیشن را برداشته و محل نصب شیشه را گشادتر كردند تا شیشهی ضخیم ضد گلوله كاملاً در میان ورقههای فلز قرار گیرد. ممكن است از لحاظ مهندسی، جوشكاری فولاد زره در داخل صفحات بدنه كار خارق العادهای نباشد، اما نصب زره شفاف، چنانكه اگر فردی معمولی در كنارش قرار گیرد آن را نشناسد، مهارت قابل توجهی را میطلبد.
برای افرادی كه از این اتو مبیلها استفاده میكنند، عادی جلوه كردن مهم است اگر تروریستها حدس بزنند كه با اتومبیل زره دار مواجهند، ممكن است قدرت آتش خود را هم به همان نسبت بالا ببرند. تروریستها در پرو اتومبیل زره دار صاحب بانفوذ یك ایستگاه تلوزیون را مورد حمله قرار دادند. وقتی 40 گلوله مسلسل دستی 9میلیمتری نتوانست از شیشه عبور كند، آنان اسلحهی پشتیبانی با كالیبر 62/7 را وارد صحنه كرده راننده را كشتند، محافظ شخصی مدیر را زخمی كردند و خود او را ربودند.
تمام اتومبیلها برای زره دار شدن مناسب نیستند. EAC از كار روی اغلب اتومبیلهای كوچكتر پرهیز میكند زیرا آنها نیروی كافی برای تحمل وزن اضافی ندارند. اتومبیلهای اسپورت هم مناسب نیستند. اتومبیلهای سواری 4در و دو دیفرانسیل برای این كار از همه مناسبترند.
فرایند ساخت
وقتی فرایند 8 تا 12 هفتهای ساخت آغاز میشود، در ابتدا تابلو تابلو كنترل، صندلیها، قسمتهای داخلی و شیشهی اتومبیل جدا میشود. سپس صفحات فولاد زره به قسمت داخلی درها، سقف، سینی كف اتومبیل، دیوارهی ضد آتش، و بین صندوق عقب و سرنشین جوش داده میشود. از آنجا كه جوش دادن فولاد به صفحهی فلز عملی نیست، یك قاب به اندازهی محیط صفحه در داخل آن نصب میشود و فولاد به آن جوش داده میشود. برای ایجاد مقاومت اضافی قطعات مجاور به دقت روی هم قرار میگیرند و به یگدیگر جوش داده میشوند. در سطوح شكست پایینتر، ممكن است در بعضی جاها، زره فایبر گلاس جایگزین فولاد شود. ستونها باز میشوند و پس از زره دار شدن دوباره در جای خود جوش داده میشوند. هیچ قسمتی از اتومبیل را نمیتوان بدون محافظ رها كرد. تروریستهای بریگاد سرخ ایتالیا توانستند لیمون هانت، سرمایه دار تبعیدی آمریكایی را در اتومبیل آلفارمئوی زره دارش به قتل برسانند، زیرا زره سازان در زره دار كردن نوار باریكی در ناحیهی اتصال شیشهی عقب با سقف بیتوجهی كرده بودند. تیرانداز كه از این موضوع مطلع شده بود، به همان نقطهی ضعف شلیك كرد و هانت را به قتل رساند!EAC برای جبران 350 تا 450 كیلوگرم وزن زرهها، فنرهای قویتر، كمك فنرهای گازی، و ترمزهای بسیار قوی نصب میكند. قدرت موتور را میتوان با سوپر شارژر، توربوشارژر، و حتی تزریق اكسیدهای نیتروژن برای افزایش ناگهانی و اضطراری نیروی موتور، بالا برد. در كارخانه EAC تعدادی شورلت مدل جدید در انتظار موتورهای 7100 سوپر شارژ بودند كه احتمالا بازدهی در حدود 450 اسب بخار دارند. لیكن EAC ترجیح میدهد نیروی محركه را دست نخورده بگذارد. برتن توضیح میدهد: "ما تمایلی نداریم كه در آن تغییر به وجود بیاوریم. این عمل تضمین كاركرد اتومبیل را از بین میبرد و بعد اگر موتور خراب شود باید همه جا را بگردید تا كسی را برای تعمیر آن بیابید."
برتن همچنین در مورد برخی از تجهیزات اختیاری EAC، مثلاً روغن پخش كن، بیتفاوت است. در صورت نصب این وسیله، با فشار یك تكمه، یك ظرف 15 گالنی روغن در جلوی اتومبیل تعقیب كننده پخش میشود. استفاده از لاستیكهایی كه بدون باد حركت میكنند هم اختیاری است، اما به ندرت توصیه میشود: زیرا غالب اتومبیلها میتوانند با یك یا تعداد بیشتری لاستیك پنچر از صحنهی تیراندازی بیرون بروند. سپرهای دوكوبه مفیدترند. یك حملهی تروریستی كلاسیك با سد كردن جاده توسط اتومبیل شروع میشود. این سپرها كه ظاهراً معمولی هستند اما به شدت تقویت شدهاند این امكان را ایجاد میكنند كه اتومبیل زره دار موانع را با فشار كنار بزند بدون آنكه گلگیرها بر اثر ضربه به عقب یا داخل لاستیك بروند یا رادیاتور سوراخ شود.
/ج