مي خواهيد سوخت کمتري مصرف کنيد؟پس بخوانيد

امروزه جهان با تقاضاي فزاينده اي براي تامين و توليد انرژي مواجه است ، به گونه اي که تامين انرژي به عنوان يک نياز استراتژيک و وابسته به منافع ملي و حيات کشورها محسوب شده و کشوري که از امنيت انرژي بالاتري برخوردار باشد، رشد اقتصادي و رفاه پايدارتري خواهد داشت. بر همين اساس مديريت بهينه سازي مصرف انرژي به عنوان يکي از مهمترين مولفه هاي کارآمدي است که جايگاه ويژه اي در سياست هاي کلان انرژي کشورها دارد و هيچ کس نمي تواند منکر نقش و جايگاه اساسي و مهم انرژي در رشد و توسعه اقتصادي و اجتماعي کشورها شود. رشد جمعيت و روند توسعه اقتصادي کشورها موجب شده هر روزه بر سرعت مصرف انرژي در جهان افزوده شود ؛ به گونه اي که براساس آمارهاي اتحاديه جهاني انرژي ، مصرف انرژي هر 10سال 2 برابر مي شود و پيش بيني هاي همين اتحاديه نشان مي دهد مصرف انرژي در جهان طي سال 2001 تا سال 2025 به ميزان 54 درصد افزايش خواهد يافت و در اين چشم انداز بيشترين ميزان مصرف انرژي به کشورهاي در حال توسعه (مثل ايران) تعلق دارد. اين در حالي است که کشور ما نيز سرانه مصرف انرژي بسيار بالايي دارد.
آمارها نشان مي دهد مصرف فرآورده هاي نفتي در ايران در کمتر از 2 دهه به 3 برابر افزايش پيدا کرده است و متوسط مصرف انرژي سالانه حدود 10 درصد رشد و مصرف نادرست آن هزينه اي معادل 5ميليارد دلار براي کشور در بر دارد که در اين زمينه اتکا به روشهاي سنتي ، به کارگيري فناوري هاي قديمي در صنايع ، فراواني و ارزان بودن قيمت سوخت و منابع فسيلي ، نبود فرهنگ بهينه سازي مصرف انرژي ، عدم اطلاع رساني و آموزش هاي مناسب ، آشنا نبودن غالب افراد با اين موضوع و... همگي از دلايل افزايش سرانه مصرف انرژي در کشور به شمار مي روند. لذا با عنايت به اقتصاد تک محصولي و متکي بر درآمدهاي نفتي و مصرف بالاي انرژي در کشور، سياست تلاش براي بهره وري و بهينه سازي مصرف انرژي به عنوان يک ضرورت ملي بيش از پيش آشکار مي شود. ترديدي نيست که عدم توسعه و بهره مندي از دانش و فناوري هاي نوين به منظور مصرف بهينه منابع انرژي در کشور نيز زيان هاي فراواني به همراه خواهد داشت. لذا در اين راستا تامين انرژي پايدار و بهبود روند مصرف آن در کشور، مستلزم اراده ملي و تلاشي همگاني است و براي رسيدن به اين مهم مي بايست ضمن به استخدام درآوردن فناوري هاي نوين و پيشرفته ازجمله توليد برق هسته اي در جهت متنوع کردن سبد انرژي مصرفي و اجراي اصول صرفه جويي و بهينه سازي در مصرف انرژي گامهاي اساسي برداشت.
بدون شک لزوم توجه روزافزون به مقوله بهره وري و بهينه سازي مصرف انرژي در جامعه با توجه به سير صعودي مصرف آن در کشور محتاج استدلال نيست ، نگاهي کوچک به آمار و ارقام موجود در اين زمينه ، حاکي از مصرف بالاي انرژي و عدم توجه به مساله بهره وري و بهينه سازي مصرف انرژي در کشور است. با اعتقاد و تاکيد بر اين که کوشش هاي اندک براي کاهش مصرف انرژي مي تواند نتايج قابل توجهي را در سطح ملي به بار آورد، بخشهايي که بيشترين سهم را در ميزان اتلاف انرژي کشور به خود اختصاص داده اند ذکر و متناسب با هر بخش ، پيشنهادها و راهکارهاي علمي و عملي جلوگيري از اتلاف انرژي و تلاش در جهت بهره وري و بهينه سازي مصرف آن ارائه شده اند. اين بخشها عبارتند از: مصارف خانگي ، حمل ونقل و بخش صنعتي.

مصارف خانگي

يکي از بخشهايي که در کشور ما سهم وسيعي از انرژي اتلافي را به خود اختصاص داده است ، بخش مصارف خانگي و تجاري است. همچنان که اشاره مي شود بيشترين سهم اتلاف انرژي در اين بخش به عدم آگاهي و رعايت نکردن نکات و موارد ساده اي است که متاسفانه عموم مردم هم بسادگي از کنار آن مي گذرند، در صورتي که مي توان به آساني و با رعايت و به کار بستن موارد مشروحه ذيل علاوه بر کمک به سبد اقتصادي خانواده ، سهم بسزايي نيز در کمک به اقتصاد ملي ايفا کنيم.اهم پيشنهادها و راهکارهاي علمي و عملي پيشنهادي براي اصلاح امور و بهينه سازي مصرف انرژي در اين بخش بدين شرح است :استفاده از ديوارهاي دوجداره به منظور جلوگيري از شارش گرما در ساختمان سازي / عايق بندي سقف و شيرواني ها به وسيله پوششهاي ضخيم متناسب / عايق بندي پلي استر در زير کف ساختمان ها/ استفاده از پوکه هاي ساختماني و بتون هاي متخلخل / استفاده از مصالح ساختماني استاندارد/ استفاده از نماي مناسب در ساختمان ها (به عنوان يک عايق حرارتي و برودتي مناسب نقش ايفا مي کند)/ رنگ آميزي ساختمان با رنگهاي روشن / هماهنگي و همساز بودن طراحي و ساخت و سازها با شرايط اقليمي / بستن دريچه ها و کانال هاي کولر در زمستان (حدود 30 درصد از گرماي منازل از طريق کانال هاي کولر هدر مي روند)/ استفاده از پنجره هاي دوجداره (بيشترين ميزان اتلاف انرژي در ساختمان ها از طريق پنجره هاست) پوشاندن منافذ و درزهاي در و پنجره ها به وسيله نوارها و درزگيرهاي سليکوني نصب فنر در بالاي درهايي که رو به فضاي آزاد باز مي شوند/ استفاده از قابهاي پي.
وي.
سي و آلومينيومي مخصوص به جاي قابهاي معمولي آلومينيومي و آهني / نصب پرده هاي ضخيم و پرچين براي پنجره ها/ ايجاد سايه بان براي پنجره هاي غربي و شرقي ساختمان ها/ کاشتن درختان سايه دار در مناطق گرمسير/ استفاده از عايقهاي حرارتي از قبيل پشم شيشه و پشم و سنگ به دور مخازن و لوله کشي ها/ نصب ترموستات روي وسايل سرمايشي و گرمايشي به منظور تامين دماي مطلوب و مورد نياز/انتخاب شعله متناسب با اندازه ظروف به هنگام آشپزي / استفاده از شعله پخش کن روي شعله چراغ گاز به منظور پخش وسيع گرما و جلوگيري از متمرکز شدن آن / بستن در پوش ظروف به هنگام پخت وپز/ استفاده از قابلمه هايي که ترجيحا جنس آنها از آلومينيوم ، مس ، آهن يا ترکيبات اين چنيني است (به علت رسانايي زياد اين مواد)/ استفاده از وسايل و تجهيزات دارنده برچسب مصرف انرژي / چک کردن سيم کشي داخلي ساختمان ها به صورت دوره اي (حداقل سالي دوبار)/ جايگزين کردن لامپهاي کم مصرف به جاي لامپهاي معمولي / خاموش کردن لامپهاي اضافي و وسايل برقي پر مصرف در ساعات اوج مصرف / عدم روشنايي تجملي و فضاهاي بيهوده / تميز کردن حباب لامپها و شيشه هاي منعکس کننده نور/ استفاده از پوششهاي شيشه اي مناسب (مثل پوشش شيشه اي تخت به جاي مشجر)/ استفاده از نور طبيعي ، زماني که به نور زياد نياز نداريم / جلوگيري از آلودگي هاي نوري / بهره مندي وسايل خنک کننده و برودتي از فضا و فاصله مناسب در اطراف خود/ قرار دادن يخچال و فريزرها در مکاني مناسب ، سايه دار و بدون تابش خورشيد/ تنظيم ترموستات يخچال و فريزرها روي دماي مناسب / پاک کردن يخ و برفک يخچال ها / جلوگيري از باز و بسته کردن بي رويه در يخچال ها / اطلاع از سالم بودن درزگيرهاي فريزر و يخچال ها/ کامل بودن ظرفيت مخزن لباس ، هنگام کار با ماشين لباسشويي / استفاده از نور معمولي به جاي خشک کردن لباس يا توسط خشک کن لباسشويي / پوشيدن لباسهاي ضخيم در زمستان و لباسهاي نازک در تابستان (اين الگو در کشور ژاپن کاملا رعايت مي شود.)

بخش صنعتي

يکي ديگر از محلهايي که دامنه اتلاف انرژي در آن هر روز زيادتر مي شود، به بخشهاي صنعتي مربوط مي شود که از قديمي بودن فناوري رنج مي برند. به روز نبودن تجهيزات و بهره مند نشدن از فناوري هاي پيشرفته در اين بخشها از جمله مهمترين عوامل اتلاف انرژي به شمار مي روند. چند پيشنهاد درباره راههاي بهينه سازي مصرف انرژي در اين بخش ارائه مي شود: نوسازي صنايع فرسوده و جايگزين کردن فناوري هاي نوين به جاي فناوري هاي قديمي / جلوگيري از طراحي نامناسب (Over Design) و غير استاندارد محصولات توليدي / راه اندازي و ايجاد تشکيلات لازم در خصوص بهره وري و بهينه سازي مصرف انرژي در تمامي صنايع / ملزم کردن تمامي صنايع و کارخانجات در خصوص نصب مشخصات فني و گواهينامه تطبيق محصولات آنها با استانداردهاي انرژي / توليد محصولات کم مصرف و داراي بازده بالاي انرژي / ارتقائ و اصلاح تجهيزات و صنايع قديمي مثل صنايع سيمان و کوره هاي آجرپزي / استفاده از فناوري هاي بازيافت حرارت در صنايع بزرگ / ايجاد، گسترش و تعامل نزديک ميان صنعت و دانشگاه در امور انرژي بي شک علاوه بر به کارگيري موارد اشاره شده فرهنگ سازي عمومي با هدايت سازمان هاي متولي امور انرژي ، نقش بسيار مهمي در بهبود کمي و کيفي مصرف انرژي کشور به همراه خواهد داشت.

فرهنگ سازي ، اطلاع رساني و سياستگذاري امور مربوط به انرژي

شايد بتوان گفت مهمترين عاملي که باعث شده اتلاف انرژي در کشور ما سرانه مصرفي بالايي داشته باشد، نبود آگاهي و فرهنگ سازي مناسب در اين بخش است.
بدون شک کشورهاي موفق و پيشرفته ، بالا بردن سطح آگاهي هاي عمومي در زمينه مصرف بهينه انرژي را مهمترين عامل به وجود آورنده عزم همگاني در کاهش مصرف انرژي دانسته اند و استفاده از رسانه هاي عمومي از قبيل راديو، تلويزيون و روزنامه ها را به عنوان ابزارهاي بسيار کارآمد در اين زمينه ذکر کرده اند. اغراق نيست اگر بگوييم اولين و مهمترين گام درباره بهينه سازي مصرف انرژي در کشور بالا بردن سطح آگاهي هاي مردم و فرهنگ سازي است. بر اين اساس ، با توجه به نقش و اهميت اين موضوع تلاش شده است ، پيشنهادها و راهکارهاي مناسبي که با اجراي آنها بتوان اصول مصرف و فرهنگ بهينه سازي و بهره وري انرژي را در جامعه ايراني نهادينه کرد، ذکر شود. اهم اين پيشنهادهاعبارتند از: اعمال مقررات ملي ساختمان و اجراي آيين نامه 2800به همراه رعايت اصول مبحث 19مقررات ملي ساختمان / بازنگري آيين نامه ها و قوانين شهرسازي با ملحوظ نظر قراردادن مساله بهينه سازي و اتلاف نکردن انرژي / تلاش در جهت تحقق اصول بهره وري از طريق ادارات و سازمان هاي دولتي و خصوصي در کشور / توسعه دولت الکترونيک و جلوگيري از سفرهاي غيرضروري شهري / حرکت از کثرت به وحدت سازمان هاي متولي امور انرژي کشور/ استفاده از منابع تجديدپذير و پايان ناپذير انرژي / جايگزيني منابع ايمن ، ارزان و پاک انرژي از قبيل انرژي هسته اي با سوختها و منابع فسيلي / معرفي دوره اي سازمان ها و ادارات نمونه در موضوع صرفه جويي در مصرف انرژي / اعطاي تسهيلات و مشوقهاي مادي به واحدهايي که در حد متعادل و کمتر انرژي مصرف مي کنند/ جلوگيري از برقهاي غيرمجاز و سوئاستفاده ها/ نصب کنتورهاي چند تعرفه و اعمال نرخهاي متفاوت براي ساعات عادي و اوج مصرف برق / مراجعه بازرسان انرژي به منازل و ادارات براي بررسي و تحقيق درخصوص اتلاف انرژي (بازرسي انرژي )/ راه اندازي گروههاي ثابت و ساير آموزش بهينه سازي مصرف انرژي در سطح شهر (اتوبوس هاي ثابت و سيار)/ ترويج فراخوان هاي عمومي در جهت فرهنگ سازي براي کاهش مصرف انرژي در کشور/ برپايي نمايشگاه هاي موقت و دائم بهينه سازي و اصول مصرف انرژي / برگزاري دوره هاي آموزشي کوتاه مدت براي مديران و مسوولان بخشهاي صنعتي و آموزشي / استفاده از تجربيات ديگر کشورهاي پيشرو در اين زمينه همچنين الگوبرداري از نوع و نحوه برنامه ريزي آنها در مسير مقابله با اتلاف انرژي /برپايي و راه اندازي کارگاه هاي آموزشي اصول بهينه سازي مصرف انرژي در سطح کشور/ تهيه بروشور و دفترچه هاي راهنماي بهينه سازي و مصرف انرژي و پخش مناسب و گسترده آن در مدارس و مراکز آموزشي /درج اطلاعات ، پيشنهادها و پيامهاي آموزشي مربوط به امور انرژي روي قبوض برق و گاز /ارسال پيامهاي آموزشي از طريق سرويس پيام کوتاه (SMS)/ پخش انيميشن و تيزرهاي جذاب و پرمحتواي تلويزيوني درخصوص آموزش و يادگيري اصول مصرف بهينه انرژي (مانند پخش برنامه داوود خطر و سيا ساکتي به منظور يادآوري مفاهيم ، مباني و مخاطرات در آموزش راهنمايي و رانندگي)/ نمايش اطلاعيه ها و پيامهاي آموزشي روي بيلبوردهاي تبليغاتي درون شهري / استفاده وسيع از راديو، تلويزيون و جرايد براي اطلاع رساني و آگاه سازي عمومي و تقويت فرهنگ مصرف انرژي / گنجاندن مساله بهره وري و مصرف بهينه انرژي در کتابهاي درسي دانش آموزان / راه اندازي بانکهاي اطلاعاتي به منظور شناسايي ، معرفي و مطالعه نشريات و منابع معتبر بين المللي - حمايت از طرحها و پايان نامه هاي دانشجويي در مباحث مرتبط با بهبود و بهينه سازي مصرف انرژي - انعقاد تفاهم نامه همکاري با کشورهاي پيشرو در مباحث مربوط به بهينه سازي مصرف انرژي - تشويق و حمايت از محققان و مولفان در مباحث مختلف انرژي آينده نگري ايجاب مي کند دولت و سازمان هاي متولي امور انرژي هر چه سريع تر با برنامه ريزي و وضع قوانين و مقررات و آگاه سازي مردم براي مصرف هوشمندانه انرژي و رعايت اصول و نکات فني به منظور بهره وري و بهينه سازي مصرف انرژي بيش از پيش گام بردارد تا اين هدف مهم ملي محقق شود.