نویسنده: عباس زریاب خویی
باروسی از صوفیه‌ی خراسان در قرن سوم بود. نسبت او به باروس است که قریه‌ای در نزدیکی دروازه‌ی نیشابور بوده است. به نقلِ سمعانی در الانساب از تاریخ الصوفیه، تألیف ابوعبدالرحمن سُلَمی، باروسی از «قدمای مشایخ نیشابور» و استاد حمدون قَصّار و شخصی مُجاب الدّعوه بوده است. (1) باروسی با حمدون قصّار و محفوظ نیشابوری و محمدبن کَرّام (متوفی 255) معاصر بوده، لذا در قرن سوم هجری می‌زیسته و در نیمه‌ی اول این قرن مریدان و اصحابی داشته است.
تاریخ الصوفیه‌ی سلمی در دست نیست و در طبقات الصوفیه‌ی او نیز عنوان مستقلی به باروسی اختصاص داده نشده، فقط در شرح حال حمدون قصّار (متوفی 271) و محفوظ بن محمود نیشابوری (متوفی 303 یا 304) این دو تن از اصحاب باروسی خوانده شده‌اند. (2) به گفته‌ی سلمی، (3) حمدون قصّار «شیخ ملامتیه در نیشابور» بوده و مذهب ملامتی از او انتشار یافته است. شاید این گرایش متأثر از استاد او باروسی بوده است. سمعانی در الانساب از ملاقات باروسی با محمد کرّام و گفت و شنود آنان یاد کرده است. (4)
یاقوت (5) مختصری درباره‌ی باروسی از تاریخ الصوفیه‌ی سلمی نقل کرده، ولی چون مطالب یاقوت درباره‌ی بسیاری از امکنه و اشخاص منسوب بدانها غالباً از سمعانی است، مطالب باروسی نیز ظاهراً باید از الانساب باشد و نه مستقیماً از تاریخ الصوفیه‌ی سلمی.
پی‌نوشت‌ها:
1. ذیل «باروسی».
2. ص 123، 273.
3. ص 123.
4. ذیل «باروسی».
5. ذیل «باروس».
محمدبن حسین سلمی، طبقات الصوفیّة، چاپ نورالدین شریبه، قاهره 1406/ 1986.
عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج2، حیدرآباد دکن 1382/ 1962.
یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت 1399/ 1979.
منبع مقاله :
زریاب خویی، عباس؛ (1389)، مقالات زریاب (سی و دو جستار در موضوعات گوناگون به ضمیمه‌ی زندگینامه‌ی خودنوشت)، تهران: نشر کتاب مرجع، چاپ اوّل
