ثارپ، جاسلین فیلد

[Jāslin fīld earp]
Jocelyn Field Thorp
(ت. لندن، انگلستان، 10 آذر 1251/ اول دسامبر 1872؛ و. لندن، 20 خرداد 1319/ 10 ژوئن 1940)، شیمی.
ثارپ، پس از تحصیل در رشته های مهندسی و شیمی در کالج شاهی و کالج سلطنتی علوم، در سال 1271 به دانشگاه هایدلبرک راه یافت؛ سه سال بعد درجه‌ی دکتری در رشته‌ی شیمی دریافت کرد. او به گروه تحقیق ویلیام هنری پرکین کهتر، در دانشگاه منچستر، پیوست، و در آنجا مدرّس شیمی آلی شد. در سال 1287 به عضویت «انجمن سلطنتی» انتخاب شد و از 1288 تا 1292 عضو «مجمع پژوهشی ساربیِ» آنجا بود. از آن پس به استادی شیمی آلی «کالج سلطنتی علم و فنّاوری» در لندن منصوب شد، و این سمت را تا زمان بازنشستگی در 1317 برعهده داشت. وی در بسیاری از انجمنهای صنعتی و دولتی خدمت کرد و از 1307 تا 1310 رئیس «انجمن شیمی» و از 1312 تا 1315 رئیس «مؤسسه‌ی شیمی» بود. در 1318 به لقب اشرافی مفتخر شد.
نخستین تحقیقات شارپ در شیمی آلی درباره‌ی تهیه‌ی مصنوعی اسیدهای چندبازی بود. وی در عرضه‌ی روش مهمی برای تهیه‌ی اسیدهای دوبازی سهیم بود، و آن هنگامی بود که متوجه گردید ترکیب تراکمی استرِسودیو سیانواستیک با سیانوئیدرینهای آلدئیدها و کتونها ایجاد فراروده هائی می‌کنند که در اثر آبکافت (ئیدرولیز) مشتقات جانشینی اسید سوکسینیک را بوجود می‌آورند. ثارپ، با همکاری پرکین، ساختمان کافور و ترکیبات مربوط به آن را بررسی کرد. آنها دو محصول اوکسایش کافور را به طور مصنوعی تهیه نمودند: اسید کامفورونیک (1276) و اسید کامفوریک (1282)؛ و فورمولهای کافور و همین مشتقات اسیدی را که از طرف برت پیشنهاد شده بود تأیید کردند. با تهیه‌ی مصنوعی کارون و اسید کرونیک در سال 1278، ساختارهائی را که بایر برای آنها پیشنهاد کرده بود تأیید نمودند. با تهیه‌ی مصنوعی کارون و اسید کارونیک در سال 1278، ساختارهائی را که باید برای آنها پیشنهاد کرده بود تأیید نمودند.
با تهیه مصنوعی کارون و اسید کارونیک در سال 1278، ساختار هایی را که باید برای آنها پیشنهاد کرده بود نیز تایید نمودند.
با ارزش ترین خدمت ثارپ به شیمی عبارت بود از تحقیقات وی در مورد تشکیل و واکنشهای ترکیبات ایمینو، که نتیجه‌ی کشفی بود که وی در سال 1283 در مورد واکنش تراکمی اِسترِسودیو سیانو استیک با گروه سیانو بدان دست یافته بود. او همچنین دریافت که ترکیبات ایمینو محصول تراکم نیتریلها با یکدیگرند؛ و بسیاری از ترکیبات جدید ایمینو از تراکم مولکولی دی نیتریلها تشکیل می‌شوند.
ثارپ در 1290 وجود همپاری متحرکِ (tautomerism) کِتو- انول بین ترکیب زنجیره‌ای گشوده و همپارِ (isomer) حلقوی آن را ثابت کرد، و در سال 1298 به کمک ک. اینگولت وجود «همپاری متحرکِ میان حلقوی» در حلقه های اتصالی را به اثبات رسانید:
ثارپ، با همکاری اینگولت، از 1293 تا 1307 به تحقیق درباره‌ی ظرفیت و پیوندهای شیمیایی پرداخت. آنها اولین افرادی بودند که اظهار عقیده کردند که در ترکیبات پیچیده‌ی آلی ممکن است زوایای ظرفیتی اتوم کربون از زوایای منظم چهار وجهی دور شوند.

کتابشناسی

یکم. کارهای اصلی.

ثارپ دو کتاب درباره‌ی رنگها نوشت: The synthetic Dyestuffs and the Intermediate Products From Wich They Are Derived (لندن، 1905)، با همکاری جان کِین؛ و Synthetic Matters: Vat Colurs (لندن، 1923)، با همکاری کریستوفر ک. اینگولت. ثارپ، با همکاری مارتا ا. وایتلی، کتابی نوشت با عنوان A Student"s Manual of Organic Chemical Analysis (لندن، 1925) و به ویرایش جلدهای مکمّل (1934-1936) و جلد چهارم (1937) از مجموعه‌ی Dictionary Applied Chemistry، تألیف ت. ا. ثارپ، نیز همت گماشت.
برخی از مقاله های مهم ثارپ بدین قرارند: «Synthesis of i- Camphoronic Acid»، در JCS، 71 (1897)، 1169-1194، با همکاری و. هـ. پرکین کهتر؛ «The Formation and Reactions of Imino Compounds»، در سه بخش، همان، 85 (1904)، 1726-1761، با همکاری هـ. بَرن و ف. رِ مفری؛ 89 (1906)، 1906-1935، با همکاری ا. اَتکینسن؛ 93 (1908)، 165-187، با همکاری ک. مور؛ The Formation and Stability of Spiro Compounds»، همان، 121 (1922)، 1765-1789، با همکاری ک. اینگولت و ا. پِرن؛ «The Chemistry of Polycyclic Structures in Relation to Their Hormocyclic Unsaturated Isomerides»، همان (1922)، 128-159، با همکاری ک. اینگولت و ا. فارمر؛ و «The Hypothesis of Valency Deflection»، همان (1928)، 1318-1321، با همکاری ک. اینگولت.

دوم. خواندنیهای فرعی.

درباره‌ی زندگی و آثار ثارپ، با ارجاعهای بسیار به مقاله های وی، «Sir Jocelyn Field Thorp»، از ا. ر. کون و ر. پ. لیسنستید، در JCS (1941)، 444-464، تجدید چاپ در British Chemists، ویراسته‌ی الگزاندر فیندلی و ویلیام هابسن میلز (لندن، 1947)، 369-401.
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز کولستون؛ (1387)، زندگینامه علمی دانشوران، ترجمه: احمد آرام... [و دیگران]، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نخست